Dziewczęta
Faza dziecięca - trwa od 8. do 12. roku życia, brak wówczas wyraźnych oznak dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania - zaczyna się pomiędzy 8. a 14. rokiem życia (przeciętnie w 11. roku życia). Następuje wówczas gwałtowny przyrost wysokości oraz masy ciała, poszerzenie i uwypuklenie otoczki brodawki sutkowej (tzw. stadium pączka), pojawiają się delikatne włosy na skórze zewnętrznych części warg sromowych.
Faza przedpokwitaniowa - zaczyna się między 9. a 15. rokiem (przeciętnie występuje w 12. roku życia). Nadal utrzymuje się przyrost wielkości ciała, piersi stają się okrąglejsze i pełniejsze, otoczka oraz brodawka sutkowa nabiera wyraźnej pigmentacji, powiększa się owłosienie łonowe, staje się ono również grubsze i ciemniejsze, biodra poszerzają się, pojawia się także wydzielina z pochwy - przezroczysta lub biała.
Faza pokwitania właściwego - zaczyna się między 10. a 16. rokiem życia (zwykle w 13. roku życia). Pojawia się owłosienie pachowe, wyraźnie zarysowane piersi, otoczka brodawki sutkowej i brodawka o ciemnym zabarwieniu, owłosienie łonowe zaczyna przybierać kształt trójkąta, wiele dziewcząt w tej fazie zaczyna miesiączkować.
Faza młodzieńcza - zaczyna się pomiędzy 12. a 19. (zwykle w 15. roku życia). Sylwetka staje się kobieca, piersi w pełni rozwinięte, otoczka sutkowa wtapia się w linię piersi, owłosienie łonowe ma kształt trójkąta, włosy łonowe są grube, gęste oraz skręcone, jajeczkowanie oraz miesiączkowanie występuje regularnie, osiągnięta zostaje też ostateczna wysokość ciała.
Chłopcy:
Faza dziecięca - trwa od 9. do 13. roku życia. Nie występują wówczas widoczne oznaki dojrzewania.
Faza zwiastunów pokwitania - może się zaczynać między 9.a 15. rokiem życia (przeciętnie występuje w 12. roku życia). W tym czasie następuje powiększenie się jąder i moszny oraz pojawiają się proste i cienkie włosy u podstawy członka.
Faza przedpokwitaniowa - rozpoczyna się pomiędzy 11. a 16. rokiem życia (średnio w 13. roku życia). Następuje dalszy rozwój jąder i moszny, zwiększenie prącia, włosy łonowe stają się grubsze oraz ciemniejsze, struny głosowe rozrastają się, głos staje się niższy (mutacja), może też wystąpić gwałtowny przyrost wzrostu.
Faza pokwitania właściwego - zaczyna się pomiędzy 12. a 18. rokiem życia (przeciętnie w 14. roku życia). Skok wzrostu trwa, ramiona poszerzają się, sylwetka staje się bardziej umięśniona, członek powiększa się, pojawia się wyraźne owłosienie łonowe i pachowe, zaczyna się pojawiać zarost nad górną wargą i na policzkach, jądra zaczynają wytwarzać plemniki, pierwszy raz występuje wytrysk nasienia.
Faza młodzieńcza - zaczyna się pomiędzy 14. a 19. rokiem życia (średnio w 15. roku życia). Sylwetka jest już męska, narządy płciowe oraz owłosienie łonowe osiągają wygląd jak u osoby dorosłej, przyrost wysokości ciała zmniejsza się, zarost na twarzy staje się mocniejszy, owłosienie ciała powiększa się, zwłaszcza na piersiach. Faza ta trwa do 20. roku życia.
W okresie dojrzewania dokonuje się zasadnicza zmiana w wyglądzie dziecka, w jego potrzebach, konfliktach, zmienia się sposób widzenia świata. Dziecko staje się młodzieżą...
Co to oznacza?
Dojrzewanie wiąże się z istotnymi zmianami w organizmie młodego człowieka. Dziecko zaczyna rosnąć, pojawiają się cechy płciowe, zmienia się barwa głosu, cera, sposób poruszania się i gestykulacji.
Proces dojrzewania nie przebiega w tym samym tempie u wszystkich. Zdarza się, że w jednej klasie są ludzie, u których proces dojrzewania jest bardzo zaawansowany oraz tacy, którzy nie zaczęli jeszcze dojrzewać. Uczniowie, którzy dotychczas nie różnili się między sobą stopniem rozwoju, dzielą się na bardziej i mniej "dorosłych". To stwarza nowe problemy i podziały w klasie.
Na przestrzeni wieków okres dojrzewania ulegał przemianom międzypokoleniowym. Kierunek i tempo tych zmian nie są stałe, istnieją okresy przyspieszania, braku zmian i spowalniania. Wyraźnie wiąże się to z sytuacja społeczno ekonomiczną, wojnami, zanieczyszczeniami atmosferycznymi. Również warunki bytowe, w tym żywienie, warunki higieniczno- zdrowotne przyczyniają się do tego, że dzieci ze wsi dojrzewają później niż dzieci z miasta. Różnice te są jednak mniejsze w krajach rozwiniętych. Przyspieszone procesy dojrzewania objawiają się wcześniejszym występowaniem pierwszej menstruacji u dziewcząt oraz wcześniejszym wzrostem ich około 10 cm w ciągu roku
Okres dojrzewania na początku ma charakter utajony, ma przebieg trudno dostrzegalny. Rozpoczyna się około 7-9 roku życia u dziewcząt, a u chłopców w 9-10 roku życia Na świecie wiek kalendarzowy okresu pokwitania u dziewcząt występuje pomiędzy 8 a 15 rokiem życia, a u chłopców między 10 a 17 rokiem życia. Tak duże różnice wynikają z warunków rodzinnych, środowiskowych, mieszkaniowych, genetycznych, klimatycznych oraz odżywiania a także z trybu życia, na które składają się obciążenia fizyczne i czas odpoczynku. Każdy człowiek wchodzi w okres dojrzewania w różnym ndywidualnym dla siebie wieku.
Pierwszym dostrzegalnym objawem dojrzewania jest przyspieszone wzrastanie nazywane skokiem dojrzewania lub skokiem pokwiatniowym. Przyrost ten może wynosić nawet 10 cm w ciągu roku. Lecz w ciągu 2-3 lat nie przekracza 20 cm. Wzrost ten powoduje hormon wzrostu przysadki( somatotropiny) oraz tarczyca i hormony płciowe.
U dziewcząt skok pokwitaniowy ma miejsce mniej więcej rok przed wystąpieniem pierwszej miesiączki czyli 9.5-13 rokiem życia, zazwyczaj około 11 roku życia. U chłopców trwa on dłużej czyli od 11.5 do 15 roku, średnia wieku wynosi 13.5 lat, jednak największy przyrost ma miejsce rok przed pierwszą polucją.Całkowity przyrost wysokości ciała w okresie dojrzewania wynosi 20-30 cm ( im młodszy wiek rozpoczęcia dojrzewania, tym większy przyrost wysokości ciała, również innych cech długościowych.
Dziewczęta wchodzą wcześniej o 1,5 -2 lata w wiek dojrzewania, dlatego około 11-13 roku życia są o 2-3 cm wyższe od chłopców. Jednak chłopcy w czasie przyspieszonego wzrastania stają się wyżsi od dziewcząt w tym samym wieku.
Wzrost dotyczy przede wszystkim kończyn górnych i dolnych. Następnie ma miejsce przyrost szerokości bioder oraz szerokości klatki piersiowej. Po następnych kilku miesiącach wzrasta szerokość barków.
Najpóźniej w okresie dojrzewania wzrastają długość tułowia, głębokość klatki piersiowej oraz masa ciała.
W czasie dojrzewania ma miejsce również skok pokwitaniowy wymiarów głowy i twarzy.
U dziewcząt następuje przyrost podskórnej tkanki tłuszczowej. Odkłada się ona na biodrach, na udach oraz na karku. Sylwetka ma wtedy szerokie biodra a stosunkowo wąskie barki.
Natomiast sylwetka chłopców charakteryzuje się szerokim pasem barkowym a wąskimi biodrami. Rozwojowi muskulatury towarzyszy przyrost siły mięśniowej.
Okres dojrzewania charakteryzuje się szczególnie intensywnym rozwojem cech płciowych.
U dziewcząt objawami dojrzewania są rozwój gruczołów sutkowych, pojawienie się pierwszej menstruacji, oraz pojawienie się owłosienia łonowego i pachowego.
Pierwszym zewnętrznym objawem dojrzewania u dziewczynek jest powiększenie się gruczołów piersiowych. Pełen rozwój piersi następuje w ciągu 4-5 lat. We wczesnych stadiach rozwoju gruczoły płciowe podnoszą się i powiększają, równocześnie pojawia się pigmentacja sutek. Na końcu dochodzi do powiększenia się tkanki gruczołu mlecznego, co sprawia, że piersi powiększają się i zaokrąglają.
Rozwój piersi poprzedza, nie zawsze dostrzegalne, wydzielanie bezbarwnego lub białego- przypominającego krochmal-śluzu z pochwy.
Około pół roku przed rozwojem piersi u dziewcząt pojawia się owłosienie łonowe. Najwcześniej, jednocześnie ze zmianą miednicy zaczynają rosnąć pojedyncze jasno pigmentowane włosy na zewnętrznych wargach sromu. Pod koniec okresu pokwitania owłosienie jest ciemne, kędzierzawe i szorstkie. Tworzy kształt odwróconego trójkąta na wzgórku łonowym. Pełny rozwój owłosienia trwa ponad 2 lata. Wtedy pojawia się owłosienie pachowe.
Następnym objawem wieku dojrzewania płciowego u dziewcząt jest pojawienie się pierwszej miesiączki. Na pojawienie się pierwszej miesiączki ma wpływ typ budowy ciała dziewczynki.
W polskiej populacji miesiączka występuje pomiędzy 10 a 17 rokiem życia, średnio około 13 roku życia. Na przyspieszenie jak i opóźnienie wieku wpływa wiele czynników między innymi predyspozycje rodzinne, czynnik rasowy, klimat szerokości geograficznej, wielkość zamieszkiwanej miejscowości, warunki bytowe (niedożywienie, zła higiena, warunki osłabiające organizm)
Wg przeprowadzonych badań wynika:
1) Im większa miejscowość tym wcześniejszy wiek pierwszej miesiączki u ich mieszkanek.
Najwcześniej miesiączkują dziewczęta z dużych miast
2) Im mniejsza liczba dzieci w rodzinie tym wcześniejszy wiek pierwszej miesiączki
dziewczynek wychowujących się w tych rodzinach.Zgodnie z tym jedynaczki rozpoczynają
miesiączkowanie w wieku 12.88 a ich rówieśniczki z rodzin wielodzietnych w wieku 13.36
3) Im wyższy poziom wykształcenia rodziców (ojca) tym niższy wiek miesiączki.
Wczesne cykle menstruacyjne różnią się znacznie od cykli kobiet dojrzałych, zarówno pod względem czasu ich trwania, obfitości jak również zaburzeń rytmu.Kilkanaście pierwszych cykli są to cykle bezowulacyjne, czyli dziewczęta nie mogą zajść w ciążę.
Chłopcy
Pierwszym zewnętrznym symptomem dojrzewania płciowego chłopców jest wzrost ich jąder oraz zmienia się także wzrost oraz struktura i kolor worków mosznowych. U najwcześniej dojrzewających chłopców może być widoczne już w 10 r. życia, natomiast u późno dojrzewających w wieku 13.5 lat. W wieku 14.5 lat może zakończyć się rozwój jąder u chłopców, którzy wcześniej przechodzili okres dojrzewania. Około rok po wzroście jąder ma miejsce przyrost długości prącia.
Jednocześnie pojawiają się spontaniczne erekcje. Pierwsze wytryski zwane tez polucjami pojawiają się około 2 lata po rozpoczęciu dojrzewania.
Owłosienie łonowe pojawia się zwykle około 10 a 15 roku życia. W dwa lata po rozpoczęciu wzrastania owłosienia łonowego pojawia się owłosienie pachowe oraz pojawiają się włosy na innych częściach ciała: na kończynach, na tułowiu oraz klatce piersiowej.
Prawie w tym samym czasie, gdy u chłopców pojawia się owłosienie pachowe, występuje zarost na twarzy.
W opisywanym okresie u młodzieży dochodzi do istotnych zmian także w narządach wewnętrznych, szczególnie w układzie nerwowym oraz skórze, a także w układzie rozrodczym u dziewcząt
Skóra wykazuje wielką aktywność, wzmaga się wydzielanie gruczołów potowych, co powoduje jej otłuszczenie oraz powstają w niej różnego rodzaju grudki na nosie, czole oraz na plecach i klatce piersiowej.
U dziewcząt w okresie dojrzewania macica powiększa się, równocześnie zmienia się jej struktura a także kształt. Pochwa w opisywanym okresie poszerza się i pogłębia, wraz z następnymi fazami cyklu miesiączkowego w pochwie pojawia się wielowarstwowy nabłonek..