II wojna światowa - pojęcia, postacie, daty

Pojęcia

AK – Armia Krajowa, konspiracyjne siły zbrojne utworzone na ziemiach polskich podczas II woj. świat.

AKCJA A-B – akcja polegająca na likwidacji inteligencji polskiej, przeprowadzana w Generalnym Gubernatorstwie wiosną i latem 1940 r.

AKCJA „BURZA”– akcja polegająca na walce Polaków z wycofującymi się Niemcami, w miarę zbliżania się Armii Czerwonej

AL – Armia Ludowa, konspiracyjna komunistyczna organizacja wojskowa PPR

BCh – Bataliony Chłopskie, konspiracyjna organizacja wojskowa polskiego ruchu ludowego

DELEGATURA RZĄDU NA KRAJ - tajny naczelny organ władzy administracyjnej w okupowanej Polsce, utworzony w 1940 r.

DEPORTACJE – masowe wywożenie ludności polskiej i żydowskiej za granicę, najczęściej do ciężkich przymusowych robót

GENERALNE GUBERNATORSTWO – obszar okupacji niemieckiej, w którego skład wchodziły: część
Mazowsza, Lubelszczyzna i Małopolska, po 1941 r. do Gen. Gub. wcielono obszar „dystrykt Galicja”

GETTO – wydzielony obszar miasta, w którym przymusowo osiedlano Żydów

GODZINA „W” - kryptonim rozpoczęcia powstania warszawskiego o godz. 17:00, we wtorek 1.08.1944r.

KRAJOWA RADA NARODOWA - reprezentacja polityczna utworzona w nocy 31.12.1943 / 1.01.1944 w konspiracyjnej Warszawie z inicjatywy PPR

ŁAGRY – obozy przymusowej, darmowej pracy więźniów w Związku Radzieckim

OBOZY KONCENTRACYJNE - obozy przymusowej pracy stworzone w Niemczech przez nazistów

PKWN – Polski Komitet Wyzwolenia Narodowego, miał pełnić rolę rządu na opanowanych przez Armię Czerwoną obszarach Polski

RADA JEDNOŚCI NARODOWEJ – organizacja Polskiego Państwa Podziemnego stanowiąca jego pion polityczny, powstała w wyniku przekształcenia Krajowej Reprezentacji Politycznej

SZARE SZEREGI - kryptonim ZHP działającego podczas II woj. świat. w konspiracji, zajmowały się walką z okupantem, tajnym nauczaniem i samokształceniem

WIELKA TRÓJKA – przedstawiciele ZSRR, Wielkiej Brytanii i USA spotykający się w czasach II woj. świat. na konferencjach międzynarodowych

ZWZ – Związek Walki Zbrojnej, konspiracyjna organizacja wojskowa utworzona z przekształcenia Służby Zwycięstwu Polski


HANS FRANK - jeden z przywódców III Rzeszy, w czasie II wojny światowej gubernator Generalnego Gubernatorstwa na okupowanych terenach Polski

WŁADYSŁAW SIKORSKI – pierwszy premier rządu polskiego na emigracji i Wódz Naczelny, współorganizator wojsk polskich na Zachodzie

WŁADYSŁAW RACZKIEWICZ - po przekazaniu urzędu przez I. Mościckiego, prezydent RP na uchodźstwie, Przeciwny układowi Sikorski-Majski z 30.07.1941 r.

STEFAN ROWECKI „GROT” – najpierw Komendant ZWZ, potem Dowódca Armii Krajowej

TADEUSZ KOMOROWSKI „BÓR” – po aresztowaniu gen. "Grota" Roweckiego objął stanowisko Dowódcy AK, wydał rozkaz do akcji „Burza”

LEOPOLD OKULICKI „NIEDŹWIADEK” – uczestnik powstania warszawskiego, po gen. „Borze” Komorowskim objął stanowisko Dowódcy AK

ANTONI CHRUŚCIEL „MONTER” – dowódca powstania warszawskiego (1.08.1944 r.)

STANISŁAW MACZEK – polski dowódca wojskowy (dowódca 10 Brygady Kawalerii Pancernej, następnie dowódca 1 Dywizji Pancernej)

WŁADYSŁAW ANDERS – dowódca AP w ZSRR, od lutego 1945r. Naczelny Wódz Polskich Sił Zbrojnych

ZYGMUNT BERLING – dowódca Armii Polskiej w ZSRR, po jej ewakuacji zdezerterował

STANISŁAW MIKOŁAJCZYK – po śmierci Władysława Sikorskiego premier rządu RP na uchodźstwie

Edward Rydz-Śmigły – Naczelny Wódz w czasie II wojny światowej

Najważniejsze daty

1.09.1939 r. – atak Niemiec na Polskę, wybuch II wojny światowej, godz. 445

17.09.1939 r. – wkroczenie wojsk radzieckich do Polski

30.07.1941 r. – podpisanie przez rząd emigracyjny układu o wzajemnych stosunkach dyplomatycznych z ZSRR (tzw. układ Sikorski-Majski)

1943 r. – koniec rządów faszystowskich Mussoliniego, przejęcie inicjatywy przez Amerykanów na Pacyfiku

4.07.1943 r. – katastrofa w Gibraltarze, ginie w niej gen. Władysław Sikorski

13.04.1943 r. – odkrycie i ujawnienie przez Niemców grobów polskich oficerów w Katyniu

05.1944 r. – bitwa o Monte Cassino, w walkach bierze udział 2 Korpus Polski gen. Andersa

22.07.1944 r. – utworzenie w Moskwie Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, który miał pełnić rolę rządu na opanowanych przez Armię Czerwoną obszarach Polski

1.08.1944 r. – wybuch powstania warszawskiego

2.10.1944 r. – kapitulacja powstania warszawskiego, podpisana przez Tadeusza Komorowskiego „Bora”

8.05.1945 r. – kapitulacja III Rzeszy, koniec wojny w Europie

2.09.1945 r. – kapitulacja Japonii, koniec wojny na świecie

PRZYCZYNY KLĘSKI WRZEŚNIOWEJ

- miażdżąca przewaga Niemiec i ZSRR
- atak prawie ze wszystkich stron
- pogoda sprzyjająca najeźdźcom (gorąco, pogodnie)
- niski stan wody w rzekach uniemożliwił wykorzystanie ich jako linii obronnych
- Francja i Wielka Brytania nie udzieliły obiecanej pomocy

POLACY WOBEC OKUPANTÓW

Polacy wierzyli, że okupacja to tylko okres przejściowy.
- tworzyły się podziemne działania konspiracyjne
- prowadzono mały sabotaż
- malowano napisy na murach
- rysowano znak Polski Walczącej (kotwica oznaczała nadzieję)
- zagazowywano lokale i kina, gdzie czas spędzali Niemcy
- dla Niemców pracowano wolniej
- wieszano Polskie flagi, a zrywano hitlerowskie
- wybijano szyby w sklepach z wystawami zdjęć niemieckich oficerów
- rozwijało się tajne Polskie szkolnictwo („tajne komplety”)
- dręczono kobiety zadające się z Niemcami

OKUPANCI WOBEC POLAKÓW

- terror i szykany
- zwalczanie przejawów polskiego życia narodowego
- likwidowanie lub poważne ograniczanie polskiego szkolnictwa i dostępu do kultury
- zamykanie w więzieniach, a często także mordowanie polskich działaczy politycznych i społecznych
- polski przemysł na ziemiach okupowanych przez Niemcy podporządkowano potrzebom III Rzeszy
- obierano polakom przedsiębiorstwa, majątki, fabryki, warsztaty pracy, mieszkania i domy
- deportowano ludność polską
- przymusowo wywożono ludność do pracy w przemyśle i rolnictwie niemieckim
- na wieś nałożono przymusowe dostawy żywności (kontyngenty)
- Polacy w miastach mieli obowiązek pracy
- podstawowe artykuły spożywcze, a także wiele przemysłowych objęto ścisłą reglamentacją
- dokonywano masowych przesiedleń ludności polskiej na Syberię i do środkowej Azji
- dla Żydów wyznaczano specjalne zamknięte dzielnice (getta)

SKUTKI KLĘSKI POWSTANIA WARSZAWSKIEGO

- śmierć ponad 200 tys. cywilów
- zniszczona Warszawa
- wysiedlenia pozostałych mieszkańców i niszczenie ocalałych budynków przez Niemców
- wielkie straty Armii Krajowej
- dostanie się do niewoli dowództwa AK