Kongres wiedeński(sprawa polska), powstanie listopadowe i krakowskie

Witam, ściąga jest niekompletna, tzn. jest z materiału na kartkówkę poziomu R dla liceum, nie ma tutaj opisanych wszystkich wydarzeń, jednocześnie warta jest uwagi gdyż wybrane są najważniejsze rzeczy.


Daty:
29 listopada 1830-rozpoczecie walk w powstaniu listopadowym
27 listopada 1815-konstytucja oktrojowana(narzucona przez cara)
25 stycznia 1826-kulminacyjny punkt powstania, akt detronizacji cara Mikołaja I
24 lutego 1846 władzę dyktatora objął Jan Tyssowski zwany Tyssowieckim, którego posunięciami kierował rewolucjonista Edward Dembowski.
26 lutego pod Gdowem-jedyna bitwa powstania krakowskiego,
22 luty 1846-rząd narodowy utworzony przez powstańców powst krakowskiego,powstanie krakowskie
1 października 1814 r. do 9 czerwca 1815r-kongres wiedeński

Postacie:
Czartoryski Adam Jerzy-książę, polityk, dyplomata, mecenas literatury i sztuki. Uczestnik Powstania Listopadowego. Rzecznik rozwiązania sprawy Polski przy pomocy Rosji.
Edward Dembowski– polski działacz lewicy niepodległościowej, filozof, krytyk literacki i publicysta.
Ignacy Prądzyński-generał. Od 1807 w wojsku Księstwa Warszawskiego
Iwan Paskiewicz-naczelny wodz armii rosyjskiej po Dybiczu, feldmarszalek
Jakub Szela-gospodarz we wsi Smarżowa,przez wiele lat reprezentował społeczność wsi w procesach z lokalnymi właścicielami ziemskimi,przywodca grupy chłopskiej zabijającej polska szlachte.
Jan Krukowiecki-rozwiazal towarzystwo patriotyczne,miał wladze dyktatorska i był zwolennikiem ugody z Rosja.
Józef Chłopicki-dzielny żołnierz, uczestnik walk w 1792 i bohater wojen napoleońskich.
Józef Zajączek-namiestnik Krolestwa Polskiego, zastapiony posmiertnie radą administracyjna.
Książe Konstanty-naczelny wódz armii Krolestwa Polskiego, brat cara.
Michał Radziwiłł-generał, wodz naczelny w trakcie powstania narodowego,nie potrafił dowodzić
Mikołaj I- cesarz Rosji od 26 grudnia 1825 (koronowany na cesarza 22 sierpnia 1826 roku), król Polski 1825-1831 (koronowany na króla Polski 24 maja 1829 roku), brat Aleksandra I (1777-1825), trzeci syn Pawła I (1754-1801), z dynastii Romanowów. Nazywany Mikołajem I Pałkinem.
Mikołaj Nowosilcow-główny doradca namiestnika,komisarz carski,zakładał siatki szpiegowskie
Piotr Wysocki- polski wojskowy, działacz niepodległościowy, przywódca sprzysiężenia podchorążych, które doprowadziło do wybuchu powstania listopadowego (29 listopada 1830).
Seweryn Krzyżanowski-ppłk, przywódca towarzystwa po aresztowaniu poprzedniego przywódcy,zmarł na zesłaniu, bo miał pecha i urodził się na Ukrainie.
Teofil Morawski-miał mandat na sejm,wybrany do 5-osobowego Rządu narodowego odpowiadał w nim za sprawy skarbowe. Popierał na stanowisko wodza powstania gen. Ignacego Prądzyńskiego.
Walerian Łukasiński-założyciel wolnomularstwa i towarzystwa patriotycznego,major.
Wincenty i Bonawentura NIemojowscy-utworzyli kaliszan,wystapili z postulatami przestrzegania konstytucji

Pojęcia:
Rabacja galilejska-dembowski próbował pozyskac dla powstania galicyjskiego chłopstwo,ale akcja się nie powiodła, bo chłopi uwierzyli urzednikom austriackim,którzy sugerowali ze powstanie zainicjowala szlachta, aby zwiększyć powinności włościan. Do rabacji doszło w 1846, chłopi byli w skrajnej nedzy i za nieszczęścia obwiniali polska szlachte, no i to nazwano rabacja, na ktorej czele był Jakub Szela.
Przyczyny:
-ucisk chłopów przez panów, wzrost pańszczyzny;
-kłamliwa polityka austriacka; austriaccy urzędnicy mówili chłopom, że "cesarz jest dobry";
-brak kontaktów między dworem a wsią;
-nieurodzaj i powodzie w poprzednich latach pogorszyły sytuację chłopów.
Dekabryści, grupa rosyjskich rewolucjonistów ze sfer szlacheckich działająca w latach 20. XIX w.
Wolnomularstwo narodowe- ich celem było pogłębianie uczuc narodowych,obrona zasad konstytucji oraz zmuszenie cara do realizacji obietnic rozszerzenia terenów królestwa.
emisariusz polityczny- tajny wysłannik polityczny
konstytucja oktrojowana- konstytucja której nadanie odbyło się przez narzucenie jej przez władzę zwierzchnią (panujący) z pominięciem procedur wymaganych do przejścia dokumentu przed jego przyjęciem.
unia personalna- związek dwóch lub więcej państw posiadających wspólnego monarchę (króla), przy zachowaniu odrębnego systemu instytucji państwowych.
bat pod stołem-konstytucja nieprzestrzegana
starsi w narodzie:oficerowie,przeciwko powstaniu
rząd narodowy-teofil morawski i kaliszanie, na miejsce cara,miał przejąc uprawnienia monarchy na czas bezkrólewia

Kongres wiedeński:
O przebiegu decyduje 5 państw: Rosja, Austria, Prusy, Wielka Brytania i Francja,konferencja międzynarodowa przedstawicieli 16 największych państw europejskich, trwająca od 1 października 1814 r. do 9 czerwca 1815 r. w Wiedniu, zwołana w celu rewizji zmian terytorialnych i ustrojowych spowodowanych wybuchem Wielkiej Rewolucji Francuskiej i wojnami napoleońskimi.
sprawa polska- Ziemie Księstwa Warszawskiego zostają podzielone: – z większości terenów powstaje Królestwo Polskie, ustalenie praw i statusu Królestwa zostaje pozostawione do dyspozycji cara; – do Prus włączone zostają: Poznańskie, Bydgoskie, a także Toruń i Gdańsk, na terenach Wielkopolski powstaje Wielkie Księstwo Poznańskie o bardzo ograniczonej autonomii; – Kraków zostaje ustanowiony wolnym miastem pod nadzorem trzech zaborców.
skład kongresu- # car rosyjski Aleksander I Romanow i kanclerz Karol Nesselrode,;# cesarz austriacki Ferdynand I Habsburg i kanclerz Klemens von Metternich,;# król pruski Fryderyk Wilhelm III i kanclerz Karl von Hardenberg,;# brytyjski minister spraw zagranicznych lord Robert Castlereagh i książę Artur Wellington,;# francuski minister spraw zagranicznych Charles Maurice de Talleyrand.
zasady kongersu- Zasady , którymi się kierowano :1.legitymizm – władza monarchów pochodzi z nadania boskiego , a nie z nadania ludu. Tylko taka władza jest prawowita , jej prawa są „historyczne”, a próby obalenia – nielegalne .przywrócenia na tron dynastii panujących przed 1789 r.2.restauracja –przywrócenie polityczno-ustrojowego stanu sprzed 1789 r.3.równowaga sił – jedno państwo można wzmocnić kosztem drugiego
Postanowienia kongresu: - Rosja utrzymała Finlandię i Besarabię - Prusy zagarnęły połowę Saksonii, Nadrenię, Westfalię i Pomorze szwedzkie z Rugią- w miejsce rozwiązanego Związku Reńskiego powstał Związek Niemiecki, złożony z 34 państw niemieckich, pod formalnym przewodnictwem cesarza Austrii- Austria uzyskała prowincje iliryjskie i Królestwo Lombardzko-Weneckie oraz odzyskała od Bawarii Salzburg i Tyrol- we Włoszech nastąpiła restauracja państwa kościelnego, na tron w Królestwie Obojga Sycylii powrócili Burboni. Duże wpływy Austrii uniemożliwiły zjednoczenie Włoch- Francji narzucono granice z 1790 i obłożono wysoką kontrybucją - konsekwencje powrotu Napoleona z Elby- Norwegię przyznano Szwecji- utworzono Królestwo Niderlandów z połączenia Holandii, Belgii i Luksemburga- Szwajcaria odzyskała swe poprzednie granice oraz gwarancję neutralności- Anglia umocniła się jako potęga kolonialna i morska - uzyskując: Maltę, Helgoland, Cejlon, Przylądek Dobrej Nadziei, Mauritius, przejęła protektorat nad Wyspami Jońskimi- w Hiszpanii, Portugalii, Sardynii przywrócono rządy dawnych dynastii.
Konstytucja Królestwa Polskiego nadana przez cara Aleksandra I 27 XI 1815-unia personalna z Rosją;- dwuizbowy sejm;- zagwarantowanie praw obywatelskich;- język polski, językiem urzędowym;- armia polska ok. 28 tys.;- podział królestwa na 8 województw,-wykonawcza, car Rosji->namiestnik zajaczek,pozniej rada stanu w ktorej była rada administracyjna(rzad), rozwiazuje się 3 grudnia i od 3 grudnia 1830 roku jest rzad tymczasowy.,ustawodawcza parlament(sejm) i sadownicza sądy
opozycja legalna-to opozycja sejmowa - kaliszanie, o ktorej car wiedział,liberalne poglady, Wincenty i Bonawentura NIemojowscy, utworzyli kaliszan
opozycja nielegalna-to tajne związki, wojskowe, wolnomularstwo, oraz młodzieżowe,np. Filomatów; -Związek Wolnych Polaków 1819-23 studenci młodzież gimnazjalna, Wiktor Hetman, Tadeusz Krępowiecki, Maurycy Mochnacki-Towarzystwo Filomatów założony w Wilnie 1816 wsród studentów Uniwersytetu Wileńskiego. Wileńskiego.Mickiewicz, Tomasz Zan, Józef Jeżowski
-Zw Filaretów 1820 Organizacje wojskowe-Wolnomularstwo Narodowe 1819 mjr Walerian Łukasiński. W 1820 przekształca
W Towarzystwo Patriotyczne, dążyli do wywołania powstania, 1822 Ł.aresztowany Jego miejsce zajmuje Seweryn Krzyżanowski-1822 w Szkole Podchorążych Piechoty powstaje sprzymierzenie Piotra Wysokiego

Powstanie listopadowe
Polskie powstanie narodowe przeciw Rosji, które wybuchło 29 listopada 1830 roku, a zakończyło się 21 października 1831 roku.Zasięgiem swoim objęło Królestwo Polskie i część prowincji zabranych (Litwę, Żmudź i Wołyń).
przebieg powstania- atak na Belweder;- zdobycie Arsenału;- detronizacja cara Mikołaja I 25 stycznia 1831;- powołanie Rządu Narodowego
przyczyny powstania-rewolucja we Francji, Belgii i Grecji
-łamanie konstytucji przez władzę rosyjską ;-uciski podatkowe;-groźba aresztowania członków Sprzysiężenia;-obawa przed udziałem w wyprawie przeciwko Francji;-sytuacja w wojsku (dyskryminacja, brak możliwości awansu);-chęć uzyskania suwerennego państwa Polskiego;-nie zwoływanie sejmów;-istnienie tajnej policji
skutki powstania-* polityczne: jesienią 1831 roku Rosjanie powołali Rząd Tymczasowy pod prezesurą Fiodora Engela, którego zadaniem była pacyfikacja i militaryzacja Królestwa, administracja została podporządkowana naczelnikom wojennym; w 1832 roku nastąpiło znaczne ograniczenie autonomii Królestwa Polskiego: zastąpienie konstytucji Statutem Organicznym, wcielenie armii polskiej do rosyjskiej, zniesienie polskiego sejmu i samorządów, postępująca rusyfikacja administracji.
* kulturalne: likwidacja polskiego szkolnictwa wyższego, obniżenie jakości szkolnictwa średniego, spadek ilości szkół elementarnych, wprowadzenie języka rosyjskiego jako dodatkowego do szkół średnich.
* gospodarcze: nałożono wysoką kontrybucję, zbudowano na koszt Polski Cytadelę z silnym garnizonem rosyjskim, wprowadzono barierę celną na granicy polsko-rosyjskiej, po 1840 roku wprowadzono rosyjski system monetarny oraz system miar i wag,oraz ilości.
* demograficzne: interwencyjna armia rosyjska przywlokła ze sobą epidemię cholery, dziesiątkującą ludność Królestwa, w wyniku powstania około 11 tysięcy osób opuściło kraj (zobacz: Wielka Emigracja ), w następnych latach sporą ilość mężczyzn z Królestwa wcielono do armii rosyjskiej.
represje ze strony carskiej - W 1832 r. car Mikołaj I unieważnił konstytucję i wprowadził Statut Organiczny wprowadzający Radę Stanu, likwidacja polskiego sejmu, rządu i armii, ograniczenie wolności osobistej i majątkowej
- konfiskata majątków powstańców-emigrantów
- namiestnikiem Królestwa zostaje feldmarszałek Iwan Paskiewicz, na terenie Królestwa miała stacjonować 100-tys armia rosyjska, obłożenie Królestwa wysoką kontrybucją
- dużą liczbę żołnierzy Królestwa wcielono do armii rosyjskiej,
- zamknięto Uniwersytet Warszawski, zawieszono Towarzystwo Przyjaciół nauk, walka z Kościołem
- masowe represje wobec ludności polskiej, wysiedlenia w głąb Rosji

Powstanie krakowskie
Próba ogólnonarodowego powstania pod hasłami demokracji, podjęta w Wolnym Mieście Krakowie.(22 luty 1846r)
Przyczyny powstania-chęć odzyskania niepodległości;-rabacja galicyjska;-wpływ Wielkiej Emigracji;-nadzieja na pomoc demokratów niemieckich-Kraków był dogodnym ośrodkiem do prowadzenia działalności konspiracyjnej;
-do Krakowa w ramach akcji zapobiegawczej, 18 lutego wkroczyły wojska austriackie;
-spiskowcy pod wodzą Gorzkowskiego z 19 na 20 lutego uderzyli na Austriaków i zajęli Kraków
-utworzono Rząd Narodowy z Gorzkowskim, Tyssowskim i Grzegorzewskim na czele;
-Austriacy wycofali się do Galicji;
-ogłoszenie Manifestu Rządu Narodowego:
Manifest powstania-propagandowy charakter,fałszywie sytuacje piszac ze powstanie ogarnelo wszystkie ziemie polskie.
*** znosił on wszystkie przywileje stanowe,
*** oddawał chłopom użytkowaną przez nich ziemię na własność,
*** uchylał bez odszkodowania pańszczyznę i inne czynsze,
*** obiecywał ziemię bezrolnym
BYŁ TO NAJBARDZIEJ POSTĘPOWY DOKUMENT W KWESTII CHŁOPSKIEJ
OD CZASÓW POWSTANIA KOŚCIUSZKOWSKIEGO.
Przebieg-utworzenie Rządu Narodowego RP;-Jan Tyssowski dyktatorem powstania;-wydał manifest do chłopów, który obiecał im nadanie pełnego prawa do ziemi, za udział w powstaniu;-masakra bezbronnej procesji insurgentów
Skutki powstania;-okupacja Krakowa przez wojska ros. i austr.;-wcielenie Rzeczpospolitej Krakowskiej do Austrii;-zaostrzona represja zaborców wobec Polski;straty materialne, demograficzne-zlikwidowanie Rzeczypospolitej Krakowskiej i wcielenie jej do Austrii (1846);
-powstanie łączyło program niepodległościowy z radykalizmem społecznym;-masowe represje (Sybir, więzienia, terror, wyroki śmierci).



Obozy i ugrupowania emigracji Polskiej- KOMITET NARODOWY POLSKI - Joachim Lelewel;- TOWARZYSTWO DEMOKRATYCZNE POLSKIE - Wiktor Heltman;- HOTEL LAMBERT - książe Adam Jerzy Czartoryski;- GROMADY LUDU POLSKIEGO - Tadeusz Krępowiecki, Stanisław Warcell
-Stowarzyszenie Ludu Polskiego-1835-1837 przywódca Szymon Konarski, Goszczyński
program-zniesienie pańszczyzny uwłaszczenie chłopów, wprowadzenie demokracji, 1839
Konarski został aresztowany i stracony publicznie w Wilnie
-Komitet Poznański 1839-1846 Karol Libera Wiktor Hetman , wielkopolska, powstanie
trójzaborowe, hasła demokratyczne
-Związek Narodu Polskiego-1839-1850 na terenie Królestwa Polskiego, Dembowski,
Kamieński, radykalny program socjalistyczny, uwłaszczenie chłopów, poprawa położenia
robotników Polska Ludowa
Związek Chłopski-1842-1844 Piotr Ściegienny, Galicja, rewolucja społeczna wyzwolenie
chłopów, walka ze szlachtą solidarność solidarność ludem rosyjskim. Czytał chłopom tzw złotą
książeczkę jako rzekomą bullę papieża Grzegorza XVI
Związek Plebejuszy-1842-1845 Walenty Stefański Wielkopolska, Król. Polskie, radykalne
reformy społeczne, powstanie ludowe.
Okręgi przemysłowe:-staropolski-okolice Kielc, przemysł wydobywczy
-Zagłębie Dąbrowskie- okolice Dąbrowy Górniczej, przemysł wydobywczy
i hutniczy-Okręg Łódzki-przemysł lekki włókienniczy i sukienniczy-Okręg Warszawski Warszawa i okolice, przemysł lekki, maszynowy, fabryka maszyn parowych na Solcu
bitwy powstania-* bitwa pod Stoczkiem - 14 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
* bitwa pod Dobrem - 17 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
* I bitwa pod Wawrem - 19 lutego 1831, nierozstrzygnięta
* bitwa pod Białołęką - 24 lutego - 25 lutego 1831, zwycięstwo wojsk polskich
* bitwa pod Grochów - 25 lutego 1831, nierozstrzygnięta
* II bitwa pod Wawrem - 31 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
* bitwa pod Dębem Wielkim - 31 marca 1831, zwycięstwo wojsk polskich
* bitwa pod Wronowem - 17 kwietnia 1831, przegrana przez wojska polskie
* bitwa pod Kazimierzem Dolnym - 18 kwietnia 1831, przegrana przez wojska polskie
* bitwa pod Ostrołęką - 26 maja 1831, przegrana przez wojska polskie//załamanie
* bitwa pod Wilnem - 19 czerwca 1831, przegrana przez wojska polskie
* bitwa pod Wilnem - 17 sierpnia 1831, przegrana przez wojska polskie
* Obrona reduty Ordona i reduty Wolskiej w Warszawie - 6 września 1831, przegrana wojsk polskich
-noc z 29 na 30 listopada 1830 roku - wybuchło powstanie, sygnałem do rozpoczęcia
powstania miał być pożar budynku starego browaru na Solcu,
- powstańcom udało się zdobyć Arsenał, co pozwoliło zaopatrzyć tłum w broń
5 grudnia 1830 powierzenie dyktatury generałowi Józefowi Chłopickiemu
18 grudnia 1830 ogłoszenie powstania narodowego przez sejm
25 stycznia 1831 detronizacja cara Mikołaja I jako króla polskiego
29 stycznia 1831 powołanie Rządu Narodowego
5 lutego 1831 wkroczenie armii rosyjskiej na ziemie Królestwa Polskiego
14 lutego 1831 potyczka pod Stoczkiem wygrana przez Polaków
25 lutego 1831 nierozstrzygnięta bitwa pod Grochowem
31 marca 1831 zwycięstwo wojsk polskich w bitwie pod Dębem Wielkim
10 kwietnia 1831 porażka sił rosyjskich pod Iganiami
27 kwietnia 1831 przekroczenie granicy austriackiej i złożenie broni przez żołnierzy
korpusu polskiego na Ukrainie
26 maja 1831 druzgocąca klęska wojsk powstańczych pod Ostrołęką
13 lipca 1831 przekroczenie granicy pruskiej i poddanie się sił polskich na Litwie
15 sierpnia 1831 manifestacja w Warszawie
17 sierpnia 1831 powołanie na stanowisko dyktatora generała Jana Krukowieckiego
6 września 1831 szturm wojsk rosyjskich na Warszawę
8 września 1831 kapitulacja stolicy
5 października 1831 opuszczenie ziem polskich przez większość sił powstańczych
wraz z najwyższymi władzami
7 października 1831 kapitulacja Modliła
21 października 1831 kapitulacja Zamościa