Wpływ zanieczyszczeń

Wpływ zanieczyszczeń powietrza, gleby i wody na organizmy roślinne i zwierzęce.

Powietrze jest niezbędne do życia ludziom, zwierzętom i roślinom. Jednakże rozwój uprzemysłowienia, motoryzacji oraz inna działalność człowieka spowodowały jego zanieczyszczenia, głownie w postaci pyłów i gzów. Mogą być przenoszone na duże odległości przez wiatr. Powodują zmiany naturalnego składu powietrza, są szkodliwe dla ludzi, zwierząt i roślin. Stopień ich toksyczności zależy od rodzaju i ilości oraz czasu oddziaływania substancji szkodliwiej na organizm. Głównymi zanieczyszczeniami powietrza są pyły, tlenki siarki, azotu i węgla. Część z nich opada na glebę, pozostałe- takie jak tlenki siarki i azotu- reagują parą wodną zawartą w powietrzu, tworząc kwasy i wraz z wodą deszczową opadają na glebę (kwaśne deszcze). Niszczą rośliny, powodują skażenie gleb i zbiorników wodnych.

Dwutlenek siarki jest przyczyną:
-zwolnienia procesów fotosyntezy, oddychania i parowania
-małego przyrostu masy roślinnej
-uszkodzeń blaszek liściowych oraz zakłócenia ich rozwoju

Drzewa iglaste są wrażliwsze na zanieczyszczenia od liściastych. Długowieczne liście drzew iglastych w czystym powietrzu żyją do 3lat, dlatego dłużej są narażone na działanie szkodliwych substancji. Natomiast drzewa liściaste co roku zrzucają liście, przez to są odporniejsze na zanieczyszczenia. Szczególną wrażliwość wykazują jodła, świerk, sosna. U drzew tych objawami uszkodzeń są przebarwienie igieł oraz ich przedwczesne opadanie, co powoduje przerzedzenie korony. Następuje ograniczenie wzrostu rośliny. Takie osłabione drzewa są wrażliwe na zmiany klimatu, a także podatne na atak szkodników.

Do organizmów należących do świata grzybów, a zarazem najwrażliwszych na zanieczyszczenia powietrza, nalezą porosty. Są zbudowane z dwóch organizmów: grzyba i glonu, które są od siebie ściśle uzależnione. Grzyb dostarcza wodę z solami mineralnymi i zapewnia glonom „mieszkanie”, natomiast sam korzysta ze związków organicznych, które wytwarza glon jako organizm samożywny. W poroście istnieje zatem ścisłe współżycie grzyba z glonem, określane mianem symbiozy.

Porostów często używa się jako biologicznych wskaźników zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego, przede wszystkim dwutlenkiem węgla.
Bardzo wrażliwe są: krzaczkowate( brodaczka, odnożyca)
Średnio wrażliwe są: listkowate(tarczownica, pustułka)
Mało wrażliwe są: skorupiaste(misecznica, krążnica)

Stopień wrażliwości porostów na zanieczyszczenia związany jest m.in. z tym za wymiana gazowa zachodzi u nich całą powierzchnią plechy. Dlatego najwrażliwsze są gatunki o plechach mających dużą powierzchnię np. krzaczkowatych i listowatych.

Opracowano tzw skalę porostową, która przy użyciu porostów pozwala określić stopień zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego dwutlenkiem węgla. Na obszarach gdzie skażenie powietrza dwutlenkiem siarki jest bardzo silne, nie występują porosty nadrzewne, mówimy ze jest to dla nich tzw pustynia porostowa.

Zanieczyszczenia środowiska działają szkodliwie na organizmy roślinne i zwierzęce, mogą prowadzić do wymierania gatunków, czyli do zmniejszania różnorodności biologicznej na Ziemi, bioróżnorodność ma olbrzymie znaczenie dla ludzkości.

Do zaniku różnorodności gatunkowej przyczyniają się: kwaśne deszcze(Kwaśne deszcze, to opady atmosferyczne zawierające w kroplach wody zaabsorbowane gazy - dwutlenek siarki (SO2), tlenki azotu i inne bezwodniki kwasowe oraz produkty ich reakcji w atmosferze - słabe roztwory kwasu siarkowego (IV), znacznie groźniejszego kwasu siarkowego (VI), kwasu azotowego (V)), efekt cieplarniany(wzrost temperatury planety spowodowany zwiększoną koncentracją dwutlenku węgla (lub innych gazów nieprzezroczystych dla podczerwonego promieniowania - tzw. gazów cieplarnianych), jeden z negatywnych skutków skażenia środowiska naturalnego), rozrzedzenie ozonowe( powstaje wyższych warstwach atmosfery . tam występuje ozon który tworzy warstwę wokół naszego globu i pochłania promieniowanie ultrafioletowe. W ostatnich latach warstwa ozonu zmniejsza się bo rozkładają go różne gazy, np. tlenki azotu oraz freony(używane w lodówkach, aerozolach) w miejscu gdzie występuje silne rozrzedzenie warstwy ozonowej czyli tzw dziura ozonowa, nadmierne promieniowanie ultra fioletowe przenika do powierzchni Ziemi- jest bardzo szkodliwe dla organizmów żywych.)