Postępowanie egzekucyjne dr.Bukowski Zbigniew WSHE włocławek

Pojęcie i cel postępowania egzekucyjnego
Działania administracji publicznej powinny być skuteczne. Dlatego administracja musi dysponować środkami zapewniającymi wykonanie nakazów i zakazów wynikających
z przepisów prawa, jak i aktów administracyjnych. Muszą istnieć środki gwarantujące wykonanie zakazów i nakazów administracyjnych . Aby akty administracyjne były skuteczne muszą być sankcje. Organy administracji publicznej muszą mieć środki do przeprowadzenia swej woli, aby mogły przestrzegać zasad praworządności.
Postępowanie egzekucyjne jest to zorganizowany ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy egzekucyjne i inne podmioty w celu przymusowego wykonania obowiązków objętych egzekucją administracyjną. Postępowanie egzekucyjne reguluje ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji ( Dz. U. z 2005 r. Nr 229, poz. 1954 ze. zm. ).
Postępowanie egzekucyjne mogą prowadzić tylko uprawnione organy egzekucyjne.’
Egzekucja jest to element postępowania administracyjnego. W ramach postępowania egzekucyjnego mamy do czynienia z innymi czynnościami.
2. Zakres stosowania postępowania egzekucyjnego
Zakres podmiotowy postępowania egzekucyjnego określa od kogo można egzekwować obowiązki, kto może być zobowiązanym.
Podmioty występujące w postępowaniu egzekucyjnym :
- podmioty czynne czyli te które aktywnie uczestniczą w procesach postępowania egzekucyjnego w celu wszczęcia postępowania egzekucyjnego i do jego przeprowadzenia.
Podmiotem czynnym jest organ, który stosuje środki egzekucyjne, wierzyciel, który żąda wykonania obowiązku.
- podmiot bierny – jedynym podmiotem biernym jest osoba zobowiązana. Jeżeli osoba zobowiązana nie wykona obowiązku to wobec niej wszczyna się postępowanie egzekucyjne.
Zobowiązanymi nie mogą być osoby korzystające z przywilejów i immunitetów dyplomatycznych.
Zakres przedmiotowy – są nimi obowiązki o charakterze publiczno – prawnym wynikające ze stosunków administracyjnych.
Obowiązki podlegające egzekucji :
- obowiązki o charakterze pieniężnym, polegające na świadczeniu opłaty pieniężnej
- obowiązki o charakterze niepieniężnym.
Obowiązki pieniężne podlegające egzekucji :
1. podatki, opłaty
2. grzywny i kary pieniężne wymierzane przez organy administracji publicznej ( np. mandaty )
3. wszelkie inne należności pieniężne pozostające we właściwości administracji
4. należności cywilno – prawne przekazane do egzekucji administracyjnej
5. należności pieniężne związane z członkowstwem w Unii Europejskiej
6. należności pieniężne przekazane do egzekucji na podstawie umów międzynarodowych
7. wypłaty wynagrodzeń za płacę i inne wpływy nakładane w drodze decyzji państwowej inspekcji pracy.
Obowiązki o charakterze niepieniężnym :
1. wszelkie czynności pozostające we właściwości organów administracji. Polegają na spełnieniu nakazanych czynności, świadczeń rzeczowych,, osobowych, wydaniu rzeczy ruchomej, nieruchomości, opróżnienia pomieszczenie lub lokalu, zaniechaniu czynności.
3. Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego
Ustawa o postępowaniu egzekucyjnym nakazuje do postępowania egzekucyjnego odpowiednio stosować zasady ogólne kpa.
1. zasada celowości – celem postępowania jest wykonanie obowiązku. Cel został wykonany i dalej postępowania prowadzić nie można.
2. zasada obowiązku prowadzenia egzekucji – jest to zasada stosująca się do wierzyciela. Zgodnie z nią musi on podjąć działania aby wszczęto postępowanie egzekucyjne.
3. zasada stosowania środków egzekucyjnych przewidzianych w ustawie. Ustawa zawiera zamknięty katalog środków egzekucyjnych i tylko te środki można stosować.
4. zasada stosowania środków racjonalnych. Gdy mamy jeden środek, organ nie ma wyboru i musi go stosować. O wyborze środka decyduje organ egzekucyjny i zgodnie musi wybrać środek najbardziej racjonalny tzn. najmniej uciążliwy dla zobowiązanego.
5. zasada niezbędności – zgodnie z tą zasadą w pewnych sytuacjach środków egzekucyjnych nie można stosować np. w przypadku wykonania obowiązku gdy obowiązek stał się bezprzedmiotowy lub gdy obowiązek przestał być aktualny. Można go wykonać ale nie ma już takiej potrzeby. W tych przypadkach trzeba postępowanie umorzyć.
6. Zasada poszanowania minimum egzystencji. Zgodnie z tą zasadą wprowadza się pewne ograniczenia egzekucji. Wyłączeniu podlegają pewne przedmioty egzystencjalne rzeczowe i pieniężne. Wyłączeniu podlegają np. bielizna, odzież, zapasy żywności na okres 30 dni, gotówka do 760 zł, kwoty na delegacje służbowe, stypendia, zasiłki z pomocy społecznej i inne wymienione w ustawie. Zobowiązany może wystąpić o wyłączenie każdej rzeczy. Organ egzekucyjny może wyłączyć daną rzecz z egzekucji po uzyskaniu zgody wierzyciela.
7. zasada zagrożenia – każdy ma prawo zapomnieć o wykonaniu obowiązku. Wobec powyższego wierzyciel musi najpierw zawiadomić zobowiązanego o obowiązku wykonania obowiązku z zaznaczeniem służącego nam zagrożenia egzekucyjnego w ciągu 7 dni od otrzymania tego pisma mamy obowiązek wykonania obowiązku. Dopiero po upływie tego okresu organ ( wierzyciel ) może wystąpić do organu egzekucyjnego.
8. zasada stosowania należności.
4. Organy egzekucyjne
Organ egzekucyjny jest to organ uprawniony do stosowania w całości lub w części określonych w ustawie środków służących doprowadzeniu do wykonania przez zobowiązanych ich obowiązków o charakterze pieniężnym lub obowiązków o charakterze niepieniężnym oraz zabezpieczania wykonania tych obowiązków.
Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej należności pieniężnych jest naczelnik urzędu skarbowego.
Do innych organów egzekucyjnych należności pieniężnych ustawa zalicza :
- właściwy organ gminy o statusie miasta,
- przewodniczący organu orzekającego w sprawach o naruszenie dyscypliny finansów publicznych w I instancji,
- dyrektor oddziału ZUS,
- dyrektor izby celnej,
- dyrektor oddziału regionalnego Wojskowej Agencji Mieszkaniowej,
- inne organy w zakresie określonym odrębnymi przepisami.
Organem egzekucyjnym w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym jest:
- wojewoda,
- właściwy organ jednostki samorządu terytorialnego w zakresie zadań własnych, zadań zleconych i zadań z zakresu adm. rządowej oraz obowiązków wynikających z decyzji postanowień z zakresu adm. publicznej wydawanych przez samorządowe jednostki organizacyjne,
- kierownik wojewódzkiej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w imieniu własnym lub wojewody decyzji i postanowień,
- kierownik powiatowej służby, inspekcji lub straży w odniesieniu do obowiązków wynikających z wydawanych w zakresie swej właściwości decyzji i postanowień.
Ponadto w przypadkach określonych szczególnymi przepisami jako organ egzekucyjny w zakresie egzekucji administracyjnej obowiązków o charakterze niepieniężnym działa każdy organ Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu lub Straży Granicznej, organ PIP wydający decyzję w I instancji, organ straży pożarnej a także inne organy powołane do ochrony spokoju, bezpieczeństwa, porządku, zdrowia publicznego lub mienia społecznego.
5. Zobowiązany
Zobowiązanym jest to osoba prawna albo jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej albo osoba fizyczna, która nie wykonała w terminie obowiązku o charakterze pieniężnym lub obowiązku o charakterze niepieniężnym, a w postępowaniu zabezpieczającym - również osoba lub jednostka, której zobowiązanie nie jest wymagalne albo jej obowiązek nie został ustalony lub określony, ale zachodzi obawa, że brak zabezpieczenia mógłby utrudnić lub udaremnić skuteczne przeprowadzenie egzekucji.
Zobowiązany może działać sam lub przez przedstawiciela ustawowego lub statutowego. Może
on działać też przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga osobistego działania.
6. Wierzyciel
Jest to podmiot uprawniony do żądania wykonania obowiązku lub jego zabezpieczenia
w administracyjnym postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym.
Podmiotami uprawnionymi do żądania wykonania w drodze decyzji administracyjnej obowiązków jest :
- właściwy do orzekania organ I instancji w odniesieniu do obowiązków wynikających z decyzji lub postanowień organów adm. publicznej,
- dla obowiązków wynikających z orzeczeń sądów lub innych organów albo bezpośrednio z przepisów prawa – organ lub instytucja bezpośrednio zainteresowana w wykonaniu obowiązku,
- dyrektor izby celnej.
7. Egzekucja z wynagrodzenia za pracę
Egzekucję z wynagrodzenia za pracę przeprowadza organ egzekucyjny w ten sposób, że przesyła do zakładu pracy zobowiązanego zawiadomienie o zajęciu tej części wynagrodzenia, która nie jest zwolniona spod egzekucji, oraz wzywa zakład pracy, aby nie wypłacał zajętej części wynagrodzenia zobowiązanemu, lecz wpłacił ją do organu egzekucyjnego. Jednocześnie organ egzekucyjny zawiadamia zobowiązanego o zajęciu jego wynagrodzenia za pracę oraz poucza go, że nie wolno mu odbierać wynagrodzenia poza częścią wolną od zajęcia, ani rozporządzać nim
z żaden inny sposób.
8. Grzywna w celu przymuszenia
Grzywna w celu przymuszenia to jeden ze środków egzekucyjnych o charakterze niepieniężnym.
Nakładana jest w następujących sytuacjach :
1. gdy egzekucja dotyczy obowiązku znoszenia i zaniechania
2. dotyczy obowiązku o charakterze osobistym
3. uzna się że zastosowanie innego środka jest niecelowe.
Nakładana jest na osoby fizyczne, prawne, oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Grzywnę można nałożyć kilkakrotnie w tej samej kwocie lub wyższej. Dla osoby fizycznej jednorazowo może wynieść do 5 000 zł. Łączna wartość może wynieść do 10 000 zł Osoba prawna i jednostka organizacyjna nie posiadająca osobowości prawnej jednorazowo do 25 000 zł, wielokrotność nie może przekroczyć kwoty 100 000 zł. Nałożenie grzywny poprzez doręczenie powiadomienia. Wzywa się zobowiązanego do uiszczenia grzywny w określonym terminie. Istnieje możliwość umorzenia, gdy zobowiązany wykona obowiązek, nie zapłaci grzywny i a złoży wniosek o umorzenie. Grzywna w celu przymuszenia, nieziszczona w terminie, podlega ściągnięciu w trybie egzekucji należności pieniężnych. Jest to obowiązek ściśle osobisty, który wygasa z chwilą śmierci zobowiązanego. Grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego.
Grzywnę nakłada się również, jeżeli nie jest celowe zastosowanie innego środka egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym.
Grzywna w celu przymuszenia może być nakładana zarówno na osoby fizyczne, jak i osoby prawne, a także na jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej.