Układ pokarmowy, zespół narządów służących do przyjmowania i pobierania pokarmów, rozkładania większych substancji pokarmowych na mniejsze za pomocą enzymów trawiennych, a następnie wchłaniania ich do krwi.
Narządami układu pokarmowego są:
- gardło ,
- przełyk ,
- wątroba ,
- żołądek ,
- trzustka ,
- pęcherzyk żółciowy ,
- dwunastnica ,
- jelito cienkie ,
- jelito grube ,
- wyrostek robaczkowy,
- odbyt.
Choroby układu pokarmowego
Podstawowe czynności układu pokarmowego sprowadzają się do przyjmowania pokarmów, a więc rozdrabniania, przenoszenia, rozkładu, wchłaniania składników korzystnych i niezbędnych dla organizmu oraz wydalania pozostałości i wydzielin w postaci kału. Zaburzenia czynności przewodu pokarmowego mogą polegać na zaburzeniu przyjmowania pokarmów i wszystkich czynności organizmu z tym związanych. Mogą się one objawiać w postaci różnych chorób układu. Najważniejsze objawy chorobowe to między innymi bóle w jamie brzusznej, nudności, wymioty, odbijania i pieczenie(zgaga), zaburzenia w oddawaniu stolca, krwotoki wewnętrzne, żółtaczka(wirusowe zapalenie wątroby) oraz stany gorączkowe. Niektóre choroby układy pokarmowego mogą występować nawet u dzieci, przyczyną ich są: zbyt szybkie jedzenie pokarmów, jedzenie zbyt gorących lub zbyt zimnych potraw, objadanie się po nocy lub zastępowanie zwykłych potraw słodyczami i „ Fast foodami”, nieregularne jadanie posiłków, choćby obiadu, ciągłe napięcie nerwowe (stres) w szkole.
Zapobieganie chorobom układu pokarmowego jest jak najbardziej możliwe.
Unikanie wielu chorób związanych z układem pokarmowym wiąże się bezpośrednio z:
- racjonalną dietą spożywczą ,
- regularnym spożywaniem i odpowiednim przygotowaniem posiłków codziennych ,
- unikaniem stresów oraz wielu innych czynników wpływających na prawidłowe funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Świadome i konsekwentne postępowanie wg wyżej wymienionych wskazówek jest warunkiem zapobiegania wielu chorób układu pokarmowego.
Jakie choroby zagrażają układowi pokarmowemu?
Najczęstszymi chorobami układu pokarmowego to choroby żołądka, wątroby, trzustki, dwunastnicy, jelita cienkiego oraz jelita grubego.
Choroby układu pokarmowego:
- Ostre zapalenie żołądka i jelit ,
- Zgaga ,
- Choroby wątroby ,
- Cukrzyca ,
- Zaparcia.
Ostre zapalenie żołądka i jelit
OBJAWY:
Jeśli przyczyną dolegliwości jest zatrucie pokarmowe, objawy pojawiają się po kilku – kilkunastu godzinach od posiłku. W przypadku zapalenia wywołanego np. aspiryną, niektórymi lekami przeciwbólowymi, antybiotykami, wymioty i ból mogą nękać nas już po zażyciu pierwszej dawki, ale zdarza się że dopiero po kilku dniach. Chory żołądek ze wzmożoną siłą zaczyna wydzielać kwasy, dochodzi do mocnych skurczów, a następnie do zaburzenia ruchów jelit. Towarzyszą temu silne kłujące lub stałe bóle brzucha. Odczuwane są nudności, pojawiają się wymioty, czasem wzrasta temperatura ciała, dokucza ból głowy. W lekkim zatruciu po kilkakrotnym zwymiotowaniu chory czuję ulgę i dolegliwości powoli ustępują. Jednak przeważnie ostre zapalenie żołądka prowadzi do ostrego zapalenia jelit, które objawia się biegunką i boleścią brzucha przy ucisku. Stolce są wodniste, luźne, mogą mieć domieszkę śluzu, niekiedy krwi i zielonkawe zabarwienie. Zdarza się że wypróżnienia są gwałtowne, poprzedzone kurczowym bólem brzucha. Po oddaniu stolca bule na chwilę cichną. Wymioty oraz częste i wodniste stolce stwarzają niebezpieczeństwo odwodnienia organizmu, szczególnie w przypadku dzieci oraz osób starszych. Chory odczuwa wtedy osłabienie, kurczowe bóle łydek spowodowane niedoborem potasu i czasem ma słabe tętno.
O LECZENIU KILKA SŁÓW:
Przy cięższych zakażeniach przepisywane są przez lekarza leki przeciw bakteryjne, przy mniej groźnych wystarczy przyjmować węgiel, Lakcit lub Trilac. Oba te preparaty zawierają dobroczynne bakterie, które namnażając się w przewodzie pokarmowym, wypierają stamtąd chorobotwórczą mikroflorę. Korzystnie działa także napar rumianku, gorzka herbata, odwar z kobylaku. Niektórym osobom ulgę przynosi odwar z suszonych czarnych jagód, który pije się kilkakrotnie w ciągu dnia małymi łyżkami, oraz napar z ziół: pięciornika kurze ziele i suszonych czarny jagód.
Zgaga
OBJAWY:
Zgaga objawia się nieprzyjemnym pieczeniem lub bólem w przełyku, a czasem również w gardle. Niekiedy towarzyszą jej bóle brzucha, nudności kwaśne odbijanie, czkawka, a nawet bóle za mostkiem. Występuje najczęściej po obfitym posiłku, bogatym w tłuszcz lub cukier, a także po pochyleniu się lub dźwignięciu jakiegoś ciężaru. Nasila się przy noszeniu mocno obcisłego w talii ubrania.
Aby uniknąć zgagi przestrzegaj następujących zaleceń dietetycznych:
- Ogranicz jedzenie tłuszczów, potraw z ich dodatkiem , słodyczy, zwłaszcza czekolady i batonów.
- Nie pij mocnej kawy i coli, szczególnie po posiłkach.
- Unikaj Fast food’ów, ponieważ są tłuste i często dość pikantne.
- Zamiast 3 obfitych posiłków jedz 4-5 mniejszych, aby nie przeładowywać żołądka.
- Bezpośrednio po jedzeniu nie kładź się nie wykonuj skłonów lub gwałtownych ćwiczeń.
- Preferuj potrawy łagodne w smaku.
- Przy znacznej nadwadze postaraj się schudnąć.
- Kolację jedz przed 2-3 godziny przed snem
- Rozcieńczaj skoncentrowane, kwaśne soki owocowe i owocowo- warzywne.
- Nie jedz kwaśnych i cierpkich owoców.
- Zrezygnuj z alkoholu i papierosów
- Obserwuj po jakich produktach dokucza ci zgaga.
Często pojawiająca się i długo trwająca zgaga może spowodować stan zapalny lub owrzodzenie przełyku, ponieważ dostające się tu soki żołądkowe uszkadzają śluzówkę. Dlatego jeśli objawy nie ustępują przez kilka dni, mimo przestrzegania diety, należy udać się do lekarza. Być może konieczne będzie badanie specjalistyczne – gastroskopia. Lekarz zapisze także odpowiednie leki, jeśli przełyk został podrażniony lub uszkodzony.
Choroby wątroby
OSTRE WIRUSOWE ZAPALENIE WĄTROBY TYPU A:
Popularnie nazywa się je żółtaczką. Zakażenie następuje głównie drogą pokarmową, przez pożywienie i wodę. Pierwsze zwiastuny choroby pojawiają się po 2-3 tygodniach od zarażenia. Na początku są to objawy typowe dla zakażenia wirusowego, a więc np. Dla grypy- uczucie rozbicia, łamanie w kościach, osłabienie, stany pod gorączkowe. Niektórzy chorzy skarżą się także na ból gardła i kaszel, innym dokuczają nudności, wymioty, biegunka a nawet bóle mięśni lub stawów. Zażółcenie skóry i oczu pojawia się dopiero po kilku dniach trwania pierwszych objawów.
UWAGA: Bardzo ważne jest aby w okresie pierwszych objawów ostrego wirusowego zapalenia wątroby, czyli jeszcze przed zażółceniem, nie doszło do błędnego rozpoznania innej dolegliwości i podania leków szkodliwych dla chorej wątroby. Narząd ten jest bardzo wrażliwy na nadmiar leków. Wątroba uszkodzona przez tą chorobę regeneruje się długo, dlatego osoba, która przebyła to schorzenie, powinna przez rok przebywać pod opieką lekarza, przeprowadzać okresowe badania kontrolne i przestrzegać wskazówek, jak oszczędzać chory narząd. Szczególnie należy rezygnować z niektórych leków, stosować dietę przez 3-6 miesięcy, a w niektórych przypadkach nawet przez rok, prowadzić spokojny, oszczędzający tryb życia, unikać napięć emocjonalnych i całkowicie wykluczyć alkohol !.
Zapalenie wirusowe wątroby typu A jest jedną z wielu chorób wątroby np. Wirusowe zapalenie wątroby typu B i C, Przewlekłe zapalenie wątroby, Stłuszczenie wątroby oraz Marskość.
Cukrzyca
PIERWSZE OBJAWY CHOROBY:
Powinno nas zaniepokoić wzmożone pragnienie i częste obfite oddawanie moczu ( także w nocy ). Chorzy odczuwają również osłabienie, znużenie, mają większy apetyt, a pomimo to – chudną .
Dzieje się tak ponieważ tkanka tłuszczowa, będącą rezerwą energii organizmu, jest intensywnie wykorzystywana. Cukrzyca sprzyja również częstym infekcją, powoduje pogarszanie się wzroku wiele osób skarży się na świąd skóry, przede wszystkim dłoni, stóp, a także okolicy narządów płciowych. Wszystkie te objawy są wyraźniejsze u dzieci i osób młodych, czyli u tych których rozwija się cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 2, niestety nie zawsze nie daje o sobie znać od razu. Dlatego ludzie starsi, otyli, cierpiący na miażdżycę lub nadciśnienie powinni przynajmniej co dwa lata badać poziom cukru we krwi na czczo i 2 godziny po jedzeniu.
Rozpoznanie cukrzycy opiera się także na wskazaniu obecności cukru w moczu, ponieważ po przekroczeniu granicznej wartości we krwi, glukoza przedostaje się do moczu mogą również zostać wykryte ciała ketonowe, powstające na wskutek wzmożonych przemian tłuszczowych.
Zaparcia
PRZYCZYNY:
Osoby które spożywają dużo warzyw i owoców, jedzą razowe pieczywo i grube kasze, piją ok. 2 litrów różnych napojów w ciągu dnia, a przy tym prowadzą spokojny tryb życia i są dość aktywne fizycznie, mają wypróżnienia regularne ( codzienne ) i bez bolesne, a stolce dość luźne; jelito na ogół przesuwa masy kałowe bez większego wysiłku. Dzięki temu przewód pokarmowy jest oczyszczany szybko z niestrawionych resztek pokarmowych. Gdy natomiast w jadłospisie dominuje mięso, nabiał, białe pieczywo, makaron i ziemniaki, niestrawionych resztek, jest znacznie mniej, i masy kałowe są słabo nawodnione.
Brak błonnika, zawartego głównie w warzywach, owocach i razowych przetworach zbożowych, sprawia, że nie ma bodźca, który drażniły by ścianki jelit i pobudzał je do pracy. Zaparcia bywają także utrapieniem osób prowadzących nieuregulowany tryb życia, które tłumią odruchy defekacyjne. Ważną przyczyną, często lekceważoną, jest brak ruchu. Praca mięsni, zwłaszcza nóg i brzucha, korzystnie wpływa na perystaltykę (ruchy) jelit. Trudności w oddawaniu stolca mogą też mieć osoby odchudzające się za pomocą niefizjologicznych, często głodowych diet, zawierających minimalną ilość warzyw oraz razowych przetworów zbożowych, a także chorzy z konieczności muszą ograniczać spożycie niektórych produktów. W ich przypadku niezwykle istotne jest prawidłowe skomponowane diety, tak aby była ona pozbawiona błonnika. Uciążliwe zaparcia zdarzają się także chorym na cukrzycę, osobom ze skłonnościami do depresji oraz ludziom starszym.
Zapamiętaj: systematyczne zażywanie środków przeczyszczających może doprowadzić do zaparć nawykowych!
Zespół jelita drażliwego (IBS) to schorzenie związane z zaburzeniami ruchliwości jelita.
O chorobie:
IBS jest chorobą nawracającą, prowadzącą w dalszej perspektywie do ograniczeń sprawności funkcjonalnej chorego w społeczeństwie. Charakteryzuje się dysfunkcją mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Wywołuje u pacjentów liczne objawy, takie jak ból brzucha/dyskomfort, niestrawność, wzdęcia i nieprawidłowy rytm wypróżnień (zaparcie lub biegunka)
Choroba jelita grubego
O jelicie grubym:
Jelito grube rozpoczyna się od zastawki krętniczo-kątniczej, stanowiącej granicę z jelitem cienkim. Następnie dzieli się na jelito ślepe (kątnicę) wraz z wyrostkiem robaczkowym, okrężnicę (wstępującą, poprzeczną oraz zstępującą) oraz odbytnicę z kanałem odbytowym.
Jelito grube jest szersze od jelita cienkiego - w stanie rozkurczu osiąga średnicę 5-8 cm . Jest znacznie krótsze od jelita cienkiego, jego długość wynosi od 120 do 150 cm .
Cechy choroby
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekły proces zapalny błony śluzowej jelita grubego, który nie leczony prowadzi do powstania owrzodzeń, obrzęków ściany jelita oraz niebezpiecznych dla zdrowia powikłań.
Przyczyny choroby
- nieprawidłowe działanie układu odpornościowego;
- skłonności dziedziczne;
- nerwice, przewlekły stres i inne zaburzenia psychologiczne
- zakażenia układu pokarmowego;
- palenie papierosów i picie dużych ilości alkoholu.
Choroba „czynnościowa”
Chorobę o nazwie jelito drażliwe zalicza się do tzw. chorób czynnościowych. Oznacza to, że w czasie badania obrazowego jelita nie obserwuje się zmian patologicznych, takich jak np. w chorobach zapalnych czy nowotworowych. Zaburzenia koncentrują się w najdłuższej części jelita grubego - okrężnicy. Ten odcinek przewodu pokarmowego jest odpowiedzialny za tworzenie kału, głównie przez wchłanianie wody i soli mineralnych, z nie strawionych i nie wchłoniętych wcześniej resztek pokarmowych.
Lokalne zaburzenie układu nerwowego?
Formujący się kał jest następnie przesuwany dalej aż do odbytu. Skurcze i ruchy jelita grubego są sterowane przez układ nerwowy i hormony, a także przez wewnętrzny "rozrusznik" znajdujący się w samych jelitach. Udział układu nerwowego w kontroli pracy tego organu widać najwyraźniej w czasie silnego stresu emocjonalnego (przed ważnym egzaminem, gdy się kogoś boimy, gdy coś dramatycznego się zdarzyło, itp.). Wówczas niektóre osoby chore na zespół jelita drażliwego dotyka biegunka, bolesne skurcze w brzuchu, itp. Te obserwacje nasunęły myśl o udziale stresogennych czynników psychicznych w powstawaniu choroby.
OBJAWY NIETOLERANCJI POKARMOWEJ
Nietolerancja pokarmowa to dolegliwe zaburzenie wchłaniania pokarmu w jelitach. Najczęściej występuje u dzieci. Oznacza niezdolność układu pokarmowo-trawiennego do strawienia i wchłonięcia do krwi zjedzonych składników pokarmowych.
Konieczne staje się wyeliminowanie drażniącego śluzówkę jelit pokarmu z diety. Dla leczenia tego zaburzenia wchłaniania stosuje się tzw. dietę eliminacyjną.
Typowe objawy nietolerancji pokarmowej (celiakii):
- brak apetytu;
- stolce obfite, półpłynne stolce z dużą zawartością śluzu, tłuszczów;
- biegunka – często gwałtowna;
- wymioty;
- bóle brzucha;
- zahamowanie wzrostu;
- zmiany usposobienia – drażliwość;
Zatrucia pokarmowe
Zatrucia pokarmowe są to choroby wywołane spożyciem pokarmów zawierających chorobotwórcze bakterie i ich toksyny, pasożyty, wirusy lub zanieczyszczenia chemiczne.
Ich przebieg jest zwykle gwałtowny i objawia się bólami brzucha, nudnościami, biegunką, wysoką temperaturą.
Jelito drażliwe – leczenie dietą
Zespół jelita nadwrażliwego jest często występującym zaburzeniem czynności jelit, przejawiającym się bólami brzucha, uczuciem wzdęcia, przelewania w jamie brzusznej oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień pod postacią biegunki lub zaparcia stolca.
Ostre zapalenie trzustki
Ostre zapalenie trzustki ma często dramatyczny, ciężki przebieg. Od razu pojawia się silny ból w jamie brzusznej spowodowany dostaniem się enzymów trzustkowych do krwioobiegu. Mogą pojawić się rozległe uszkodzenia miąższu powstałe wskutek wylewu enzymów i enzymatycznego samo strawienia narządu. Choroba może spowodować ciężkie, ale początkowo odwracalne uszkodzenia trzustki i tkanek około trzustkowych w postaci obrzęku, martwicy. Ponadto u części chorych powikłania wielonarządowe. Gdy choroba często nawraca i epizody ostrego zapalenia się powtarzają – wówczas może dojść do trwałych uszkodzeń miąższu trzustki.
Objawy ostrego zapalenia trzustki
– silne bóle zlokalizowane w środkowej i górnej części brzucha,
– bolesność uciskowa brzucha,
– nudności i wymioty- skąpe, nie przynoszące ulgi,
– wzdęcie brzucha, często zatrzymanie gazów i stolca,
– gorączka, czasem dreszcze, bóle mięśniowe.
Początek objawów jest zazwyczaj nagły. Uwaga: każdy przypadek wystąpienia objawów ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki wymaga kontaktu z lekarzem a najczęściej przyjęcia do szpitala.
Choroba refluksowa żołądkowo- przełykowa, objawy i ich przyczyny:
Refluks oznacza w języku polsku zwracanie lub cofanie. Istota choroby refluksowej polega na zwracaniu zawartości żołądka do przełyku. Ponieważ do przełyku trafia nie tylko połknięty wcześniej pokarm, ale również wytwarzany w żołądku kwas solny oraz enzymy trawiące, powoduje to powstawanie przykrych dolegliwości, z których najbardziej typową jest zgaga.
Włośnica
Włośnica (trychinoza) jest odzwierzęcą chorobą inwazyjną. Jej źródłem są larwy, a przejściowo także postacie dojrzałe włośnia - nicienia o długości 1,5 - 3 mm. Z włośnicą można żyć, pod warunkiem, że inwazja pasożyta była niewielka.
Niebezpieczeństwo śmierci wynosi w przypadku nasilenia włośnicy ok. 3-30%. Jedną z ofiar niedogotowanej wieprzowiny był według najnowszych badań słynny kompozytor Wolfgang Amadeusz Mozart.
Zakażenie włośnicą
Jak się zakażamy? Człowiek zaraża się, jedząc surową lub niedogotowaną, zakażoną nicieniami lub ich larwami wieprzowinę lub dziczyznę, a także jedząc wędliny wędzone w zbyt niskiej temperaturze. Nie można zarazić się od chorego człowieka. Zachorowania są zwykle rodzinne. (U zwierząt hodowlanych – np. świń zakażenie przebiega z reguły bezobjawowo, toteż trudno je rozpoznać).
Rozpoznanie włośnicy
Charakterystyczne objawy włośnicy to:
- bóle mięśni,
- po kilku dniach wysoka gorączka, z dreszczami,
- nudności, wymioty, biegunki,
- przemijający obrzęk twarzy i powiek,
- osłabienie,
- niekiedy wysypka na skórze, bowiem wędrówka larw nicienia (włośni) wewnątrz organizmu wywołuje objawy podobne do alergii.
GLISTA LUDZKA WYWOŁUJE GLISTNICĘ
Glistnica – co to za choroba?
Jest to jedna z najczęstszych chorób pasożytniczych przewodu pokarmowego. Wywołana jest przez zakażenie jelita ludzkiego glistą ludzką. Glista ludzka to robak o długości 25-40cm Najczęściej chorują dzieci.
Jak się zarażamy glistnicą?
Człowiek zakaża się przez spożycie pokarmów zanieczyszczonych jajeczkami z larwami. Jaja pasożyta znajdują się zwykle w kale innego żywiciela. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową przez połknięcie jaj, przenoszonych przez brudne ręce, zanieczyszczony kałem pokarm lub wodę.
OWSIK – OWSICA
Owsica, enterobioza to choroba bardzo rozpowszechniona. W Polsce miewa z nią kontakt ok. co 3 dziecko w wieku 7–14 lat, nierzadko zdarza się u dorosłych. Występując w rodzinie owsica przenosi się często na wszystkich domowników. Najczęściej chorują dzieci w wieku 5-6 lat. Owsicę wywołuje zakażenie drobnym nicieniem o nazwie - owsik ludzki).
Jak się zakażamy?
Winowajcą jest owsik - drobny nicień długości około 1 centymetra. Owsik dostaje się do organizmu człowieka przez: połknięcie, wdychanie jaj lub nawet wskutek wniknięcia larw w fałdy skóry, które znajdują się wokół odbytu, drogą pokarmową, - jaja owsika dostają się po zjedzeniu zakażonego pokarmu (niemyte warzywa i owoce), wkładanie brudnych rąk do ust (np. po kontakcie z piaskiem, ziemią, po wyjściu z toalety). Jaja mogą się dostawać się do produktów spożywczych również wraz z kurzem.
WŁOSOGŁÓWKA ZAKAŻA WŁOSOGŁÓWCZYCĄ
Włosogłówka ludzka– jest pasożytem jelita ślepego, rzadziej grubego. Ten robak ma cienkie nitkowate ciało długości 3-5 cm, dzięki temu może głęboko wnikać w błonę śluzową jelita, skąd trudno go usunąć. Występuje na wszystkich kontynentach, ale najchętniej w krajach o klimacie gorącym i wilgotnym. Wywołuje chorobę zwaną włosogłówczyca.
Jak się zarażamy?
Jaja włosogłówki wydalane z kałem nie wywołują od razu zarażenia. Muszą najpierw dojrzeć w wilgotnej i ciepłej glebie, a w ich wnętrzu powstać larwy. Człowiek zaraża się, spożywając produkty zanieczyszczone jajeczkami zawierającymi już rozwinięte larwy. W zarażeniu pośredniczą muchy, które przenoszą jajeczka z larwami z odchodów i gleby na produkty spożywcze. Innym ogniskiem zarażeń jest „ droga brudnych rak
WĘGOREK JELITOWY
Węgorek jelitowy wywołuje chorobę o nazwie węgorczyca. Bytuje w organizmie człowieka, owiec, świń, bydła, żab, psów, a nawet w roślinach. Do Polski został przywleczony z krajów tropikalnych i występuje stosunkowo rzadko. Jest to nieduży pasożyt jelita cienkiego, przy czym pasożytują tylko samice.
Jak się zarażamy węgorkiem?
Wrotami zarażenia jest skóra. Zarażenie człowieka następuje przez zetknięcie i przenikanie przez skórę nitkowatych inwazyjnych larw pasożyta. Po wniknięciu przez skórę larwa węgorka z krwią przedostaje się do serca, następnie do płuc, tchawicy, gardła, gdzie zostaje połknięta i przez przełyk, żołądek przechodzi do jelita cienkiego. Poszczególnym etapom wędrówki larwy towarzyszą objawy chorobowe.
LECZENIE ROBACZYC
Lekami przeciwrobaczymi o szerokim zakresie działania i minimalnych skutkach niepożądanych są np. albendazol i iwermektyna.
Albendazol jest wskazany w leczeniu większości inwazji nicieni jelitowych i tasiemczyc. Jest wskazany w leczeniu owsika ludzkiego,włosogłówki ludzkiej, glisty ludzkiej ,tęgoryjca dwunastnicy,tęgoryjca amerykańskiego, węgorka jelitowego oraz wągrzycy układu nerwowego. Jest także skuteczny w leczeniu larwy wędrującej skórnej i inwazji pierwotniakowych: giardiozy i mikrosporydiozy. ( Nie wolno go jednak podawać kobietom ciężarnym!).
Iwermektyna uznaje się w wielu krajach za lek z wyboru w leczeniu węgorczycy i onchocerkozy.
W referacie chciałam podkreślić jak ważna w życiu każdego człowieka jest rola układu pokarmowego oraz na jakie choroby i zagrożenia narażony jest organizm ludzki poprzez działalność pasożytów i wynikających z tego zakażeń układu pokarmowego.