profil

Przedstaw ewolucję gospodarki polskiej za panowania dynastii Piastów.

poleca 85% 189 głosów

Treść Grafika
Filmy
Komentarze
Mieszko I Bolesław Chrobry Bolesław Krzywousty

Kiedy dynastia Piastów obejmowała władzę była to władza o charakterze autorytarnym, ale nie była absolutna, gdyż ważny głos miała elita państwa – możni sprawujący urzędy w rozwijającej się administracji. Ośrodkiem władzy był dwór monarchy, który skupiał poza rodziną księcia również dostojników kościelnych i najwyższych urzędników państwowych, funkcjonariuszy niższego stopnia, pisarzy i skarb. Dwór objeżdżał kraj, co było standardowym sposobem sprawowania władzy we wczesnośredniowiecznej Europie. Dzięki takiej formie sprawowania władzy unikano kłopotów z wyżywieniem całego dworu, który przebywałby bardzo długo na jednym terenie, a także przyczyniało się do kontroli i sprawowania władzy sądownej. Podstawową jednostką administracyjną kraju nie było miasto, jak miało to miejsce za panowania ostatnich Piastów, lecz gród. Na czele okręgów grodowych stali kasztelanie. Okręgi te były zgrupowane w prowincje, a na ich czele stał komes czyli wojewoda. Stosunki pomiędzy monarchą a poddanymi regulowało prawo, na mocy którego monarcha sprawował władzę sądową nad ludnością, pobierał daniny i posługi. Urzędnicy za swoją służbę wynagradzani byli częścią dochodów z danin.
W całej dynastii Piastów koronacja na króla Polski odbyła się tylko 7 razy. Koronacja była aktem wzmacniającym pozycję monarchy na arenie międzynarodowej, wywyższała panującego i w pewien sposób sakralizowała go. Jednym z głównych promotorów we wczesnośredniowiecznej Polsce był arcybiskup Jakub Świnka, który uważał, że na koronację któregoś z książąt państwa sąsiadujące nie powinny mieć wpływu, co do tej pory często się zdarzało. Głównie Niemcy, a co za tym idzie – papiestwo, kwestionowało niektóre kandydatury i nie zgadzały się na koronację monarchy. Tak właśnie było z trzecią z kolei koronacją – Bolesława Szczodrego, który został królem Polski pomimo roszczeń Niemiec co do tronu.
Po chrystianizacji Polski za panowania Mieszka I jego syn – Bolesław Chrobry starał się o utworzenie arcybiskupstwa w Polsce. I tak oto po zjeździe gnieźnieńskim, który potwierdził pozycję Polski na arenie europejskiej, w kraju utworzono arcybiskupstwo w Gnieźnie i 3 biskupstwa: we Wrocławiu, Kołobrzegu i Krakowie. Bolesław toczył wiele wojen, głównie z Niemcami. Za jego czasów wzmocniły się struktury państwa, zostały zbudowane liczne grody i fortyfikacje graniczne. Chrobry marzył o wielkiej Polsce i chciał przyłączyć kraje słowiańskie – Łużyce i Czechy. Pragnął utworzyć monarchię. Na skutek prowadzonych wojen udało mu się przyłączyć do Polski Grody Czerwieńskie.
Grody zaczęły przekształcać się w miasta, co przyczyniło się do rozwoju stosunków towarowo – pieniężnych w kraju. Mimo że zabudowa była głównie drewniana, stawała się coraz gęstsza. Pieniądz zaczynał nieco żywiej krążyć po kraju, ale jego główna wartość była w rękach monarchy. Rozwój miast i gospodarki pieniężnej,a także produkcja w coraz większym stopniu rzemiosła na zbyt były przyczynami rozkładu systemu prawa książęcego. Zaczęła się również rozwijać własność, co oznaczało postęp w rozwoju stosunków feudalnych. Dużą rolę w rozwoju rolnictwa odegrali jeńcy wojenni, którzy zmuszeni byli do uprawiania dość żyznej gleby. Najwięcej uprawiano prosa, pszenicy i jęczmienia, natomiast znacznie mniej żyta i owsa.
Idea Chrobrego dotycząca rozwoju terytorialnego Polski musiała odejść w cień po jego śmierci aż do rządów Bolesława Krzywoustego, który stał się kontynuatorem tej polityki. Krzywousty włączył w obręb administracji polskiej Pomorze Gdańskie, a także narzucił zwierzchnictwo władcy zachodniopomorskich ziem – Warcisławowi I. W ten sposób pod kontrolą Bolesława znalazły się ważne ośrodki rzemiosła i handlu morskiego, m.in.: Szczecin, Wolin, Kołobrzeg. Po śmierci Krzywoustego wspaniale rozwijające się państwo przeżywało kryzys spowodowany rozbiciem dzielnicowym. W tym czasie rozwijała się gospodarka feudalna. W rozbitym na dzielnice kraju powstało wiele ośrodków władzy – dworów książęcych. Natomiast immunitety stworzyły gospodarcze i prawne podstawy potęgi możnowładztwa. Nadania majątków ziemskich stały się główną formą wynagrodzenia za sprawowane urzędy i oddanie władcy. Immunitet gospodarczy zwalniał od ciężarów na rzecz państwa – świadczenia przechwytywał właściciel majątku, a sądowi przynosił dodatkowe dochody z wymierzania sprawiedliwości. Uprzywilejowana pozycja prawna była także udziałem rycerstwa, które w zamian za konną służbę wojskową, wymagającą sporej inwestycji w uzbrojenie i utrzymanie konia, posiadało ziemię na prawie rycerskim. Prawo to było dziedziczne.
W XV wieku zaistniał postęp techniki rolniczej, który zwiększył zapotrzebowanie na żelazo. Na coraz większą skalę wykorzystywano siłę wodną poruszającą młyny zbożowe, folusze i młoty kuźnic. W związku z rozwojem budownictwa murowanego rozwija się produkcja cegieł. Odchodzenie od gospodarki naturalnej pobudziło rozwój produkcji sukienniczej. Dokonywała się również coraz dalej idąca specjalizacja rzemieślników zrzeszonych w cechach, które dbały o jakość produkcji. Książęta rozpoczęły inicjatywę w kierunku rozwoju górnictwa. Zależało im na wydobywaniu złoż soli kamiennej, co przynosiło spore dochody dla państwa oraz wydobycie ołowiu i srebra, czym zajmowali się prywatni gwarkowie. Płacili oni księciu za zezwolenia na wydobycia. Szybko rosły potrzeby społeczeństwa w sferze przemysłu. Kontakty z bogatszymi państwami rozpowszechniły życie w luksusie, którego pragnęli arystokraci i szlachta. Ostatni Piastowie mocno ingerowali w gospodarkę rynkową, przeprowadzali szereg reform pieniężnych, rolniczych, które przyczyniały się do szybkiego rozwoju Polski. Z roku na rok nasilały się kontakty o charakterze już nie tylko wojennym, ale też i handlowym z sąsiadującymi państwami. Znaczenia nabrały również rzeki, jako tanie drogi transportowe. Przedmiotami importu były m.in. sukna z Flandrii, wyroby metalowe z Niemiec. Polska handlowała futrami, skórami i owocami leśnymi. Czasami zdarzali się kupcy zainteresowani nadwyżką zbóż, które można by odkupić.

Czy tekst był przydatny? Tak Nie

Czas czytania: 5 minut