Charakterystyka bogów

Olimp - masyw górski w południowej Europie, leżący w północno-wschodniej Grecji, w pobliżu Zatoki Salonickiej. Olimp położony jest pomiędzy dolinami rzek Aliakmon i Pinios.

Olimp zbudowany jest ze skał krystalicznych, w najwyższej części masywu występują plejstoceńskie formy polodowcowe. Stoki Olimpu porasta makia, wyżej lasy liściaste i iglaste przechodzące w łąki alpejskie.

Duża wysokość bezwzględna i względna Olimpu oraz niedostępność jego szczytu spowodowała, że w wierzeniach starożytnych Greków lokalizowano tu siedzibę bogów.

Olimp był właściwym królestwem Zeusa jak i siedzibą bogów. Na Olimpie panował spokój i harmonia. Panowała tam wieczna wiosna. Dzikie zwierzęta nie miały tam przystępu i nigdy nie było tam upalnych ani mroźnych dni, zawsze panowała umiarkowana pogoda. Wrót Olimpu strzegły hory, dziewczęce boginie pór roku. Życie na Olimpie było lekkie i szczęśliwe, gdyż bogowie mieli wprawdzie swoje namiętności i niedole, i one im doskwierały nie mniej niż ludziom, lecz Grecy uważali takie życie za prawdziwie pełne, w którym mieszało się ze sobą zarówno zło jak i dobro.

Zeus – był najwyższym bogiem Grecji, jak i wszelkich zjawisk atmosferycznych, ojcem bogów i ludzi, pierwotnym opiekunem rodziny, stojącym na straży ogniska domowego i domu. Stróż prawa gości szukających azylów. Z czasem stał się patronem królów i państwa. Gwarantował wolność polityczną i sprawiedliwość, był poręczycielem przysiąg i umów między ludźmi oraz między narodami.

Hera – była siostrą jak i zarazem małżonkom Zeusa. Królowa nieba, patronka niewiast bardzo wrażliwa na wszystko, co mówiono o jej urodzie.
Nie znosiła porównań, gdyż była przekonana, iż królowa nieba powinna być najpiękniejsza na świecie.

Atena - dziewicza bogini mądrości i wojny sprawiedliwej (inaczej niż Ares), sztuki, nauki oraz rzemiosł. Córka Zeusa, z którego głowy wyskoczyła w pełnej zbroi, (dlatego była mu równa mądrością, mogła nosić egidę i miała władzę nad piorunami). Patronka Aten, dzięki zwycięstwu w sporze z Posejdonem: dała Ateńczykom drzewo oliwne, uznane za cenniejsze od źródła słonej wody, ofiarowanego przez rywala.

Opiekunka herosów (m.in. Odyseusza, Jazona, Perseusza, Heraklesa), także Achajów w czasie wojny trojańskiej. Uważana za wynalazczynię fletu, pługa, wozu bojowego, tkactwa. Jej atrybutami były: drzewo oliwne, sowa (stąd przydomek Sowiooka), wąż, wrzeciono, egida. Ku czci Ateny obchodzono wiele świąt, szczególnie uroczyście Panatenaje.

Apollo - bóg światła słonecznego, nagłej śmierci, wróżb, obrzędów oczyszczających i pokuty, nazywany zbawcą. Opiekun poezji, muzyki i nauki, przewodnik Muz. Syn Zeusa i Latony, brat bliźniak Artemidy. Jego atrybutami były łuk i lira. Chronił przed złem i chorobami, strzegł trzód i pól uprawnych. Gł. ośrodkiem kultu Apolla stały się od VII w. p.n.e. Delfy (opanował wyrocznię zabijając smoka Pytona), ponadto czczono go m.in. na wyspie Delos (miejsce jego urodzenia) i w Didymie koło Miletu.

Hermes - arkadyjski bóg dróg, podróżnych, kupców i złodziei. Pierwotnie czczony w usypiskach kamieni i słupach kamiennych wyznaczających szlaki komunikacyjne. Był również bóstwem płodności i opiekunem pasterzy i ich stad. Syn Zeusa i Mai. Został mianowany przez swego ojca Zeusa jego ambasadorem, posłem i gońcem. Był sprytny, chytry i dyskretny, wywiązywał się z każdych zadań poleconych przez bogów.

Uważano go za patrona palestry i gimnazjonu, czczono go jako boga wymowy.

Afrodyta - bogini miłości i piękna, początkowo również płodności, opiekunka małżeństw, a także portów i żeglarzy. Zrodzona u brzegów Cypru z piany morskiej, zroszonej krwią okaleczonego Uranosa. Żona Hefajstosa. Matka m.in. Erosa ze związku z Aresem, Hermafrodyty z Hermesem, Eneasza z Anchizesem.

Do jej atrybutów należały m.in.: róża, mirt, zając, łabędź i gołąb. Na jej cześć obchodzono Afrodyzje.

Eros - bóg miłości, identyfikowany z rzymskim Amorem i Kupidynem. Jest jednym z najstarszych bóstw, które - wraz z Ziemią (Gają) - stanowiło siłę ożywiającą pierwotne formy istnienia. Powstanie Gai i Erosu traktuje Hezjod jako równoczesne i równorzędne z istnieniem Chaosu.

Później przedstawiano go jako syna Aresa i Afrodyty. Wyobrażano go jako pięknego, młodego chłopca (niemal dziecko) o złotych skrzydłach, z łukiem i strzałami. Ku czci Erosa obchodzono, co 4 lata w Tespiach święta zwane Erotia.

Platon w Uczcie słowami Sokratesa określił Erosa jako "powszechne dążenie do wiecznego posiadania dobra", Arystofanes jako "dążenie do jedności i doskonałości", identyfikując go z popędem płciowym, jako "nieświadome dążenie do nieśmiertelności".

Ares - bóg wojny krwawej i niszczącej (w przeciwieństwie do Ateny) oraz szału wojennego. Syn Zeusa i Hery. Brutalny i okrutny, czczony w niewielu miejscach gł. w Tebach. Atrybutami Aresa były miecz i zbroja, ze zwierząt poświęcono mu psa i sępa.

Hefajstos - bóg ognia i kowali. Syn Zeusa i Hery. Małżonek Afrodyty. Urodził się tak brzydki, że Zeus strącił go z Olimpu na wyspę Lemnos. Upadek z takiej wysokości spowodował, że Hefajstos kulał. Hefajstosa wychowywały Tetyda i Eurynome.

Nauczył się sztuki kowalskiej i złotnictwa, które to umiejętności przekazywał ludziom. Z powodu swojego kunsztu został ponownie zaproszony na Olimp. W swojej kuźni pracował wraz z Cyklopami i sporządzał pioruny dla Zeusa.

Najważniejsze uroczystości poświęcone Hefajstosa to ateńskie Chalkeje, święto kowali obchodzone w październiku, oraz Lampadoforie, kiedy urządzano bieg z pochodniami.

Dionizos - bóg wina i płodnych sił natury. Syn Zeusa i Semele. Ku jego czci odbywane były burzliwe procesje, na których występowały maski obrazujące bóstwa ziemi i płodności. Z procesji tych zrodziła się: komedia, tragedia i dramat satyrowy. Dionizos nosił przydomek Dzagreus.

Był dobry i łagodny. Czarował drapieżne bestie i przenikając do głębi kniei wprowadzał stamtąd duchy leśne tych wszystkich, kozłonogich satyrów, którzy mu służyli i głosili jego chwałę swą bujną wesołością. Uczył ludzi pielęgnowania i sadzenia roślin, uważany jest za duszę wszystkiego, co żyje.

Demeter – to jedna z najczcigodniejszych bogiń. Jej imię oznacza „gleba-matka”. Jest uosobieniem urodzajnej warstwy ziemi, w którą człowiek składa ziarna. Była boginią ze wszech miar dobroczynną, opiekowała się osadami rolników, ich życiem i obyczajem. Na wiosnę, kiedy rodzą się jagnięta, Demeter przebywała na polach, jesienią chodziła dookoła stodół jako dobry duch snopów.

Uważana za boginię życia. Jej atrybutami są: kłosy, maki, narcyz i jabłko granatu.

Zgodnie z wyrokiem Zeusa Persefona spędzała dwie trzecie roku wstępując na niebo z matką, a trzecią część roku w podziemiu (stąd pory roku).

Hestia - bogini ogniska domowego, czczona pierwotnie jako bóstwo bezpostaciowe. Od czasów Hezjoda uważano ją za pierworodną córkę Kronosa i Rei. Była pierwsza wzywana na świadka przysiąg i jej pierwszej składano ofiary w prytanejonie, budynku rady miasta, gdzie palił się święty ogień, jej poświęcony.

Wspólne dla całej Grecji ognisko Hestii płonęło w Delfach. Nie potrzebowała świątyń ani ołtarzy. Świątynią jej był każdy dom, ołtarzem każde ognisko domowe.