Wpływ zwiazków aromatycznych na zdrowie

Benzen C6H6
Działanie toksyczne:
Benzen jest jednym z najbardziej niebezpiecznych pod względem tok-sycznym rozpuszczalników. Działanie par o niskich stężeniach wpływa ujemnie na skład krwi i narządy krwiotwórcze /powoduje uszkodzenie szpiku kostnego/. Wysokie stężenie par benzenu działają narkotycz-nie. W zatruciach ostrych, po początkowym okresie podniecenia, na-stępuje ogólne osłabienie, senność, zawroty głowy, duszność, wymio-ty, ból głowy, utrato przytomności, drgawki. Rozszerzone źrenice nie reaguję na światło. Temperatura ciała gwałtownie obniża się. Przy bardzo wysokich Stężeniach prawie natychmiast występuje utrata świadomości i śmierć w ciągu kilku minut.

Zatrucia lekkie i przewlekle charakteryzują się zmianami chorobowymi układu krwiotwórczego i krwi, uszkodzeniem wątroby, nerek, zmniej-szeniem odporności na zakażenia, zaburzeniami przemiany materii, ogólnym osłabieniem. Szczególną wrażliwość na działanie par benzenu wykazują kobiety i młodociani.
Przewód pokarmowy - zatrucie benzenem powoduje zaburzenia w tra-wieniu, utratę łaknienia. Czasem występuję objawy podrażnienia nerek i wątroby. Może również rozwinąć się żółtaczka. Podrażnienie wątro-by często zanika po przerwaniu kontaktu z benzenem. Dawka śmiertelna benzenu doustnie wynosi ok. 30 g.
Drogi oddechowe - pary benzenu, nawet w niewielkim stężeniu wywołuje podrażnienia błon śluzowych dróg oddechowych. Przy zatruciach przewlekłych obserwuje się krwawe wybroczyny w opłucnej i płucach. Jednym z typowych objawów zatrucia są silne i częste krwotoki nosa.
Skóra - benzen wchłania się przez skórę i może dojść ta drogą do zatrucia, nawet ostrego. Pary benzenu w wyższych stężeniach powodują różnopostaciowe zmiany skóry. Przy częstym kontakcie z ciekłym benzenem następuje wysuszenie i spękanie skóry, swędzenie, zaczerwienienie, obrzęk i wypryski drobnopęcherzykowe.

TOULEN C6H5CH3
Działanie toksyczne:
Toulen działa narkotycznie silniej niż benzen. Jest ogólnie bardziej toksyczny niż benzen, ale dzięki wyższej temperaturze wrzenia jest mniej niebezpieczny. Długotrwałe oddziaływanie niskich stężeń toulenu powoduje zmiany we krwi, szpik kostny nie ulega uszkodzeniu jak po benzynie. Obserwuje się tylko jego przyrost. Zatrucie następuje wskutek wchłaniania par toulenu w drogach oddechowych oraz częściowo prze nieuszkodzoną skórę. Wydalanie następuje w moczu.
Przewód pokarmowy - jednym z objawów zatrucia parami toulenu są wymioty, brak łaknienia. W niektórych przypadkach obserwuje się powiększenie wątroby.
Drogi oddechowe - w początkowym okresie zatrucia, pary toulenu wywołują podrażnienie błon śluzowych.
Skóra - toluen powoduje często podrażnienie skóry i uszkodzenie skóry.

KSYLEN C6H4/CH3/2
Działanie toksyczne:
Jest to narkotyk o działaniu silniejszym od benzenu i toluenu. Jest jednak mniej niebezpieczny z powodu wyższej temperatury wrzenia i mniejszej lotności. Pary ksylenu są wchłaniane w drogach oddecho-wych, przez skórę i błony śluzowe.
Przewód pokarmowy - objawami zatrucia przewlekłego są obok zaburzeń układu nerwowego /utrata przytomności w ciężkich przypadkach zaburzenia w przewodzie pokarmowym. Wyrażają się one brakiem łaknienia, nudnościami, wymiotami, uciskiem w okolicy żołądka, skłonnościami do biegunki.
Drogi oddechowe - pary ksylenu działają drażniąco na błony śluzowe oczu, nosa i gardła.
Skóra - przy działaniu ciekłego ksylenu stwierdzono występowanie wyprysków, egzemy i inne schorzenia.

CYKLOHEKSAN / HEKSANAFTALEN C6H12
Działanie toksyczne:
Działa narkotycznie słabiej niż benzen. W zatruciu ostrym występują zawroty głowy, utrata równowagi, odurzenie, utrata przytomności. Na krew działa podobnie ale mniej szkodliwe od benzenu, osłabia serce.
Cykloheksan wchłaniany jest przez płuca, w niewielkim stopniu przez nieuszkodzoną skórę i błony śluzowe. Wydala się z powietrzem wydechowym i z moczem /związany z kwasem glikuronowym i siarkowym/.
Przewód pokarmowy - cykloheksan może uszkodzić wątrobę i nerki. Objawy przechodzą bez następstw.
Drogi oddechowe - przy dużych stężeniach może dojść do porażenia ośrodka oddechowego i zgonu.
Skóra - cykloheksan wywołuje stany podrażnienia, świerzbienie, zaczerwienienie, wypryski, u osób wrażliwych powstawanie pęcherzy.

CHLOROBENZEN C6H5CL
Działanie toksyczne:
Chlorobenzen działa narkotycznie. Podobnie jak benzen, ale w znacznie mniejszym stopniu, wpływa ujemnie na skład krwi i narządy krwio-twórcze. Przy natężeniu 37 mg/l po pól godzinie następuje głęboka narkoza, a po dwóch godzinach zgon.
Wchłanianie następuje przez płuca. Wydalanie częściowo w eta-nie niezmieniony z powietrzem wydechowym, reszta po przemianach z moczem.
Przewód pokarmowy - przy stałej pracy z chlorobenzenem o stęże-niu 0,034 mg/l stwierdzono objawy niestrawności u znacznej części ba-danych osób.
Drogi oddechowe - pary chlorobenzenu wywołują w okresie począt-kowym podrażniania spojówek 1 błon śluzowych dróg oddechowych. Długotrwałe działanie chlorobenzenu o niskim stężeniu wywołuje krwawienie dziąseł i nosa.
Skóra - oddziaływanie na skórę podobne jak benzenu. W stanie ciekłym chlorobenzen wywołuje podrażnienie skóry, wypryski, egzema.

p-DWUCHLOROBENZEN C6H4CL2
Działanie toksyczne:
Wykazuje własności narkotyczne.
Przewód pokarmowy - brak danych.
Drogi oddechowe - pary działają drażniąco na górny odcinek dróg oddechowych.
Skóra - drażniące działanie na skórę, powodujące pieczenie, zaczerwienie a następnie wytwarzanie się pęcherzyków surowicznych.
Długotrwałe narażenie na wysokie stężenia par może spowodować zmętnienie soczewki.

CHLOROWANE NAFTALENY C10H7CLn
Działanie toksyczne:
Najczęściej występującymi objawami zatrucia są obrzęki powstające w wyniku obniżenia zawartości białek we krwi, drugim objawem wczesnym są wypryski na skórze w postaci trądziku i krost. Później występującymi objawami są: żółtaczka, której towarzyszy brak łaknienia, nudności, bóle w jamie brzusznej.
Przewód pokarmowy - Chlorowane naftaleny u osób narażonych na wchłanianie par mogą wywołać uszkodzenie wątroby. Charakterystycznym objawem przewlekłego zatrucia jest żółtaczka. Choroba przebiega często z objawami ostrego, żółtego zaniku wątroby.
Drogi oddechowe - Pary chlorowanych naftalenów drażnią błony śluzowe dróg oddechowych i spojówki oczu.
Skóra - wszystkie chloronaftaleny wywołują choroby skóry związane z uszkodzeniem gruczołów łojowych i mieszków włosów. Uszkodzeniu ulegają przede wszystkim skóra twarzy, rąk, szyi, karku.

TYMOL /CH3/2CHC6H3/CH3/OH
Działanie toksyczne:
Przypuszczalna dawka śmiertelna dla człowieka DL 50-500 mg/kg.
Wywołuje wymioty, depresje, zahamowanie procesów myślowych,
czasową głuchotę, zapaść serca i oddychania.
Skóra - Roztwory o stężeniu 2% drażnią skórę.

Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) stały się w ostatnich latach XX wieku przedmiotem coraz większego zainteresowania toksykologów i ekologów. Okazało się, że niektóre WWA mają właściwości rakotwórcze. Już w 1775 roku zaobserwowano efekt kancerogenny WWA, gdy stwierdzono, że sadza jest czynnikiem zwiększającym zapadalność kominiarzy na raka moszny. Oczywiście, wtedy zupełnie nie wiedziano, jakie składniki sadzy powodują tak groźne następstwa. Właściwości rakotwórcze niektórych WWA są bardzo silne. Związki te mogą wywołać guzy u zwierząt doświadczalnych w krótkim czasie po posmarowaniu skóry nawet niewielkimi ich ilościami. Wśród WWA szczególnie groźny okazał się benzo[a]piren. WWA występują nie tylko w sadzy czy smole, ale także w dymie papierosowym. Mogą też powstawać podczas pieczenia mięsa. Związki aromatyczne to nie tylko węglowodory. Atomy wodoru w pierścieniu benzenowym mogą ulec podstawieniu różnymi grupami funkcyjnymi. Najważniejszymi pochodnymi węglowodorów aromatycznych są związki nitrowe. Reakcja nitrowania węglowodorów aromatycznych zachodzi przy tym dużo łatwiej niż reakcja nitrowania jakichkolwiek węglowodorów alifatycznych (o cząsteczkach węgla powiązanych w niezamknięty łańcuch). Wiele aromatycznych związków nitrowych ma właściwości wybuchowe. Przykładem jest trotyl, czyli 2,4,6-trinitrotolu-en (TNT).