Zasoby surowcowe w Polsce

Węgiel kamienny jest skałą osadową, powstała w karbonie(era paleozoiczna) ze szczątków roślin, które nie miały dostępu do tlenu i uległy uwęgleniu. Dziś węgiel kamienny wydobywa się w Zagłębiu Lubelskim, Zagłębiu Górnośląskim i Rybnickim Zagłębiu Węglowym.


Polska jest krajem bogatym w węgiel, jednak jest on u nas dość poważnie eksploatowany (część eksportujemy gł. do Europy zachodniej). Na terenie Polski znajduje się ok. 60 mld ton węgla (4% światowych zapasów) Znajdujemy się w światowej czołówce krajów wydobywających węgiel. Nasze złoża nie starczą niestety na długi okres czasu. Przewidywane skończenie się zapasów węgla kamiennego ma nastąpić za 30 40 lat. Do tego dochodzi fakt, iż na początku lat 90-tych przeprowadzono program restrukturyzacji kopalń węgla kamiennego, w wyniku którego zmniejszono ilość zasobów węgla, m.in. poprzez zmniejszenie maksymalnej granicy głębokości złóż.
Polski węgiel nie jest także najprostszy i najtańszy w wydobyciu. Zawiera on duże ilości siarki oraz znajduje się na relatywnie dużych głębokości (dla porównania w Australii 65 % wydobywanego węgla pochodzi z kopalni odkrywkowych).
Wydobywanie węgla kamiennego zmniejszyło się przez zamykanie nierentownych kopalń, przyczyny polityczno-poulistyczne oraz przez stosowanie technologii energooszczędnych i surowcooszczędnych.

Węgiel brunatny jest skałą osadową, która powstała w trzeciorzędzie w erze kenozoicznej ze szczątków roślin obumarłych bez dostępu do powietrza. Pragnę podkreślić, że na świecie występują tez złoża węgla brunatnego z wieku jurajskiego i karbońskiego. W Polsce węgiel brunatny wydobywa się w Zagłębiu Konińskim i Zagłębiu Bełchatowskim.


Węgiel brunatny wydobywa się metodą odkrywkową, która prowadzi do degradacji środowiska. Wydobywanie węgla brunatnego zawdzięczamy na ogół małej miąższości osadów.
Odkrywkowa eksploatacja węgla brunatnego powoduje:
• zniszczenia pokrywy glebowej,
• obniżenie poziomu wód wgłębnych,
• wzrost zapylenia powietrza.
Elektrownie zlokalizowane są blisko kopalń, po to by, umożliwić łatwiejszy pobór wody. Z uwagi na małą kaloryczność i dużą ilość zawartej w nim wody, nie nadaje się on do transportu i jest wykorzystywany w zlokalizowanych w pobliżu elektrowniach.

Ropa naftowa jest obecnie najważniejszym surowcem energetycznym, wydobywanym na świecie. Od niej uzależniona jest w dużej mierze gospodarka wielu narodów i dlatego surowiec ten jest zaliczany do surowców strategicznych.
Złoża ropy naftowej często łączą się z złożami gazu ziemnego. Pierwsza polska kopalnia powstała w 1854 roku z inicjatywy Ignacego Łukaszewicza w Bóbrce. Polska jest krajem ubogim w ten surowiec. Duże złoża ropy naftowej znajdują się na dnie Bałtyku w okolicach Rozewia oraz rejon Polski między Chełmnem a Kołobrzegiem. Podobnie gaz ziemny, którego złoża znajdują się na Podkarpaciu (Przemyśl, Husów, Sanok) i Zapadlisku Przedkarpackim (wysokometanowy).Natomiast gaz ziemny występuje na Niżu Polski oraz na Pomorzu Zachodnim, nie mogę oczywiście pominąć przedgórza Karpat, gdzie występują największe złoża gazu ziemnego. Nowe udokumentowania zasobów wskazują na możliwość odkrycia nowych złóż, co zaspokoi w większym stopniu zapotrzebowanie. Natomiast jeśli chodzi o ropę naftową to jest jej znacznie mniej niż gazu ziemnego. Wielkość jej wydobycia nie zaspokaja potrzeba krajowych. Importujemy ropę z innych państw, na przykład z Rosji.
W zależności od zawartości czystego metalu wyróżnia się magnetyty i hematyty – najbogatsze rudy, ale pospolicie występują także w niektórych miejscach na ziemi syderyty i limonity.
Rudy żelaza w Polsce występują pomiędzy Częstochową, a Zawierciem jednak ich wydobycie jest nieopłacalne. Większe zasoby tego surowca odkryto w rejonie Suwałk, ale z uwagi na ochronę środowiska nie podjęto eksploatacji.
Z powyższego wynika, że w Polsce brakuje złóż rud żelaza, które będą opłacalne do eksploatacji, więc jakość złoża rud żelaza jest niska. Dziś importujemy rudy żelaza, dzięki czemu pokrywamy całość zapotrzebowania krajowego.

Metale nieżelazne to inaczej metale kolorowe, metale te to między innymi:
• miedz,
• ołów,
• cynk.
Rudy cynku i ołowiu wydobywa się w północnym i północno-wschodnim obrzeżeniu Górnośląskiego Zagłębia Węglowego zwany jest również obszarem śląsko-krakowskim. Obecnie wydobycie rud prowadzi się ze złoża Balin-Trzebionka w rej. chrzanowskim oraz ze złóż Olkusz i Pomorzany w rej. olkuskim.


Natomiast rudy miedzi rozciągają się na monoklinie przedsudeckiej(od Lubina na południowym wschodzie do Bytomia). Miedź jest dodawana do wielu stopów, zarówno do stali, jaki i do stopów aluminium. Jest też dodawana do srebra i złota poprawiając znacznie ich własności mechaniczne.

Najstarsze żupy solne znajdują się w Wieliczce, gdzie znajdowała się kopalnia soli, którą odwiedza rocznie 600-800 tysięcy trustów z całego świata. W roku 1996 kopalnia w Wieliczce zaprzestała produkcji.
Eksploatacja soli odbywa się tradycyjną głębinową metodą górniczą, polegającą na suchym urabianiu calizny solnej, co pozwala zachować wszystkie naturalne pierwiastki i mikroelementy zawarte w złożu.
Warzelnictwo soli kiedyś oparte było na eksploatacji naturalnych, występujących na tym terenie źródeł solankowych. Z wydobywanej solanki uzyskiwano sól poprzez jej warzenie, odparowywanie wody. Najpierw prymitywnie na rozpalonych kamieniach lub palonych stosach drzewa, później – w naczyniach glinianych, wreszcie w metalowych naczyniach zwanych panwiami. Głównym źródłem energii było drewno, którym opalano panwie.

Siarka w Polsce występuje w północnej części zapadliska przedkarpackiego w okolicach Tarnobrzega, ale jej wydobycie ma coraz mniejsze znaczenie, gdyż ma niekorzystny wpływ na środowisko naturalne (wydobycie metodą odkrywkową lub metodą tłoczenia gorącej wody w podziemne kanały, w celu rozpuszczenia siarki).Siarkę wydobywa się metodą odkrywkową, czego przykładem jest wydobywanie siarki ze złoża Osiek.

Surowce kaolinowe występują na przedpolu Sudetów w okolicach Gór Sowich. Złoża surowców kaolinowych powstały w wyniku kaolinityzacji kwaśnych skał magmowych i metamorficznych. Kaolin jest skałą, która powstała w wyniku wietrzenia lub hydrotermalnego rozkładu skał magmowych i metamorficznych bogatych w skalenie. Kaolin używany jest w ceramice, przemyśle chemicznym i papierniczym. Swoje zastosowanie ma tez w laboratoriach, gdzie podczas ogrzewania substancji wrzuca się go do probówki, aby zapobiec przegrzaniu cieczy.
Kolejnym surowcem skalnym są glinki ceramiczne, czyli skały osadowe ilaste. Złoża glin ceramicznych występują głównie na Dolnym Śląsku. Glinka ceramiczne używana jest w ceramice, głównie do formowania ręcznego.
Piaski szklarskie można znaleźć koło Tomaszowa Mazowieckiego w województwie łódzkim oraz w województwie dolnośląskim. Osady z tych rejonów posiadają bardzo dobre parametry jakościowe.
Bloki granitu możemy znaleźć na Dolnym Śląsku i w Tatrach. Masywy dolnośląskie, to: masyw karkonoski, masyw strzegomski, masyw strzeliński, masyw kłodzko-złotostocki, masyw kudowski.
Bazalt jest skałą litą pochodzenia wulkanicznego, powstał podczas orogenezy alpejskiej. W Polsce bazalty występują na Śląsku - od granicy z Niemcami do Góry Św. Anny jest ich tu kilkadziesiąt oraz sporadycznie w Beskidach - w dolinie Grajcarka. Bazalt jest stosowany jako materiał budowlany lub drogowy.