Destrukcyjny wpływ wojny na psychikę człowieka. Omów na wybranych przykładach literackich i filmowych.

Według Słownika współczesnego języka polskiego wojna to zorganizowana walka zbrojna miedzy państwami, narodami lub grupami religijnymi albo społecznymi mająca różne cele, na przykład zagarnięcie obcego terytorium, lub wyniszczenie przeciwnika. Prowadzi do walk między ludźmi, powoduje prześladowania, a także kaleczy ich psychikę. Od zarania dziejów ludzie walczyli ze sobą. Wojny były nieodzownym elementem rywalizacji ludzi na kontynencie europejskim ale także i na całym świecie. Ludzie nie potrafili żyć razem w pokoju, ponieważ pragnęli walczyć, aby się sprawdzić, aby zdobyć majątek, aby pokonać „innowierców”. Moim zdaniem wszystkie konflikty zbrojne są bezcelowe, najczęściej, oprócz zniszczeń gospodarczych, cierpienia ludzi, nie pociągają za sobą wymiernych do ich brutalności i okropności korzyści. Prowadzą jedynie do degradacji społeczeństwa, a przez obcowanie z brutalnością, śmiercią, bezsilnością wobec niej pociągają za sobą zmiany w psychice ludzi, którzy przeżyli pożogę wojny. Konflikty zbrojne prowadzą do prześladowań, mordów, niesprawiedliwości oraz powodują zwyrodnienia w psychice ludzi walczących oraz mają ogromny wpływ na psychikę innych ludzi mimowolnie biorących udział w konflikcie zbrojnym. Wydarzenia drugiej wojny światowej to jeden z najtragiczniejszych epizodów w życiu ludzkości XX wieku. Podczas niej ludzie spotkali się z niespotykaną dotąd brutalnością, obojętnością wobec cierpienia, kreowaną przez ideologie walczących krajów (nazizm i komunizm). Pożoga wojny prowadzi do stałych zmian w psychice tak żołnierzy jak i cywilów. Tragiczne wydarzenia zapadają w pamięć a niemożność pozbycia się ich dodatkowo kaleczy psychikę ofiary. Wojna degraduje psychikę człowieka, gdyż pod jej wpływem następuje proces zezwierzęcenia , czyli utraty uczuć wyższych. Argumenty potwierdzające poparcie słuszności tej tezy ukazane są przez autorów prozy okresu drugiej wojny światowej, jak i przez późniejszych recenzentów tego najtragiczniejszego konfliktu w dziejach świata. Utworami, które przedstawiają i poruszają problemy wpływu wojny na psychikę człowieka są opowiadania Tadeusza Borowskiego pod tytułem: „Pożegnanie z Marią” oraz „U nas w Auschwitzu”. Tadeusz Borowski należy do generacji pisarzy nazwanych „pokoleniem Kolumbów”, urodzony w 1922 roku, dzieciństwo i wczesną młodość przeżył już w Polsce niepodległej, ale w czasie II wojny światowej przeszedł przez piekoł obozów koncentracyjnych. Borowski uznany został za kronikarza „epoki pieców”. To właśnie Borowskiemu zawdzięczamy odsłonięcie tajemnicy jaką owiany był obóz. To on stworzył jedną z najbardziej wstrząsających wizji człowieka zlagrowanego, zniszczonego przez system, nikt tak jak on nie potrafił oddać prawdy o nieludzkich warunkach i strasznych przeżycia ludzi w obozach hitlerowskich i nikt tak precyzyjnie nie potrafił ukazać metod i skutków upodlenia człowieka. Ukazał dokładnie wpływ obozu koncentracyjnego na psychikę i kodeks etyczny człowieka. Opowiadanie „Pożegnanie z Marią” Tadeusz Borowski napisał jeszcze gdy był na wolności, mieszkał w Warszawie, pracował w składzie budowlanym. Autor nie ukazuje nam walki z okupantem, konspiracji, lecz walkę o przetrwanie, pogoń za zarobkiem w celu zdobycia żywności, opału i ubrania. Tragiczne jest to iż podczas wojny każdy coś udaje - to jedyna droga by się ratować. Bohaterowie przystosowują się do sytuacji, porzucają swoją moralność. Przykładem jest polska Granatowa Policja, której zadaniem jest wywózka Żydów do getta, zachowują się jak hieny, ich postawa jest okropna. Podobnie niemoralnie zachowują się żandarmi pilnujący uwięzionych w szkole ludzi, handlują nimi jak towarem. Rodziny ofiar wykupują u nich za łapówki swoich bliskich. Policjanci zatracili własną moralność i dawno już zagłuszyli głos swojego sumienia, postępują wbrew zasadą moralnym lecz usprawiedliwiają się że to wojna ich takimi uczyniła, w końcu oni też muszą za coś żyć. Kolejne opowiadanie Borowskiego pod tytułem „U nas w Auschwitzu”, jest pisane podczas pobytu w Auschwitz. W całym utworze Tadeusz, bohater opowiadania zastanawia się nad sytuacją istniejącą w obozie oraz biernością ludzi prowadzonych na śmierć. Stwierdza że w Auschwitz wszystko się robi dla oszukania ludzi z zewnątrz- orkiestra, boks, trawniki. Następnie Tadeusz pisze o zdarzeniu, kiedy to przed bramą obozu stało około 10 tysięcy mężczyzn i nadjechały samochody pełne nagich krzyczących kobiet: „Ratujcie nas! Jedziemy do gazu! Ratujcie nas!” Ale ani jeden człowiek nie poruszył się. Pojawia się nam w tym momencie postać człowieka zlagrowanego. Wszyscy ci więźniowie wolą samemu jeszcze chwilę „zyć” niż pomóc kobietom. Pokazuje to wielką obojętność, utratę wartości wyższych. Okrutnym przykładem przystosowania i moralnego zdeprawowania człowieka przez obóz jest Żyd Abramek, pracujący przy kominie , który opowiada o wynalezieniu nowego sposobu podpalania ognia w kominie. Polega on na złączeniu czterech dziecięcych główek razem i podpaleniu ich włosów, a dalej „pali się już samo”. Traktuje zwłoki małych dzieci jak kawałki smolnego drewna na podpałkę. Człowiek w lagrze jest tak zniewolony przez rzeczywistość obozową, że nie jest w stanie w żaden sposób przeciwstawić się złu. Borowski ukazuje degradację moralną człowieka w warunkach obozu koncentracyjnego i całkowity zanik godności. Żyd pracujący przy kominie walczy o swoje życie i tak bardzo się boi esesmana, że każe swojemu ojcu iść do komory gazowej, okłamując go: „Idź ojciec, wykap się”, to nadzieja na przetrwanie powoduje że syn tak postępuje wobec własnego ojca. Tadeusz wciąż podkreśla całkowitą bierność i brak oporu ze strony ofiar. Dochodzi do wniosku, ze w obliczu walki o życie pryska w obozie wszelka moralność, następuje końcowe upodlenie człowieka, wytwarza się inna hierarchia ludzkiego postępowania. Ludzie w warunkach obozowych zapominają o wcześniejszych ideałach; powstają „nowe” prawa które pozbawiają człowieka ludzkich uczuć - litości, solidarności czy współczucia i dopuszczają donosicielstwo, toteż nie można sądzić ludzi obozu normami świata spoza obozu. Utworem opisującym okropność wojny lecz w sposób iście reporterski, są „Medaliony” Zofii Nałkowskiej. Utwór to zapis obserwacji i przeżyć Nałkowskiej w latach wojny, spędzonych w okupowanej przez hitlerowców Warszawie. Reportersko dokładny przekaz, zawdzięcza Nałkowska również swojej obecności w pracach Międzynarodowej Komisji do Badania Zbrodni Hitlerowskich. Autorka odbyła rozmowy z ocalałymi ofiarami faszystowskiego terroru na ziemiach polskich, poznała rzeczywiste fakty, które miały miejsce w latach wojny, a także ślady i metody zbrodni oraz zbrodniarzy i na podstawie autentycznych relacji uczestników lub świadków zbrodni skonstruowała ona koszmarną wizję „epoki pieców”. Przez Nałkowską przemawiała chęć stworzenia literackiego dokumentu zbrodni hitlerowskich oraz ukazania prawdy o zbrodniarzach niemieckich, rozmiarach zbrodni i ludzkiego cierpienia, a także surowego oskarżenia zbrodniczego faszyzmu. Przez „Medaliony” przepływa chęć wyrażenia oburzenia, przerażenia, żarliwego protestu przeciw krzywdzie człowieka oraz i grozie okupacji. Przerażające są słowa motta jakie pisarka nadała swojemu utworowi: „Ludzie ludziom zgotowali ten los”. Wszystkie opowiadania zawarte przez Nałkowską w „Medalionach” to wskazanie zgubnego wpływu faszyzmu na psychikę ludzką. Nałkowska wskazuje w swoich opowiadaniach fizyczne niszczenie ofiar- rozstrzeliwanie, duszenie gazem, palenie w krematoriach oraz zbrodnie dokonywane na psychice człowieka, i dzięki temu utwór ten ma taką wartość. Zniszczenie przez faszyzm psychiki człowieka, zabicie jego wrażliwości moralnej jest jedną z najbardziej przejmujących prawd o okupacji. Zniszczenie psychiki człowieka Nałkowska ukazała najdobitniej w relacji „Profesor Spanner”, na przykładzie młodego gdańszczanina, który w czasie wojny brał udział w produkcji mydła z tłuszczu ludzkiego i który według własnego rozeznania był w porządku. W czasie przesłuchania twierdzi, iż nie wiedział że pracując przy produkcji mydła z tłuszczu ludzkiego bierze udział w zbrodni. Człowiek ten musiał przejść długą przemianę psychiczną, zanim stał się obojętnym na to, co się wokół niego działo. Zabito w nim wrażliwość moralną, zdolność do przerażenia i wewnętrznego protestu. Inne opracowania jak na przykład „Dno” czy „Dwojra Zielona”, ukazują ludzi, których cechuje rezygnacja i zniechęcenie. Ulegli oni porażeniu duchowemu, uratowali życie, ale nie mogą wrócić do swych przywiązań i uczuć. Autorka mocno akcentuje wyniki działania faszystowskiego terroru na psychikę ludzką i piętno, jakie okupacja wycisnęła na milionach ludzi. „Cienka czerwona linia" to film o okrucieństwie i bezsensie wojny. O przyjaźni, kruchości ludzkiego istnienia, cierpieniu i tęsknocie. Zagłębia się w psychikę walczących żołnierzy. Sami opowiadają widzowi o swoich utrapieniach, bólu i wierze do Boga, który im pomoże, który wyprowadzi ich bezpiecznie jak swoje ukochane owieczki do swojej przystani. Oglądając film coraz lepiej poznajemy i zżywamy się z bohaterami, przeżywamy, to co przeżywają oni. Na pierwszy rzut oka ,"Cienka czerwona linia" to typowy film wojenny o II wojnie światowej i starciu wojsk amerykańskich z japońskimi. Ale nie... Film Terrence'a Malicka jest inny, głęboki i poruszający. Przedstawia obrazowo co naprawde czuli żołnierze podczas walk gdy ich koledzy walczacy obok nich padali jeden po drugim w bitwie. Można śmiało powiedzieć że ten film pokazał jak działała psychika ludzka na widok śmierci. Podsumowując treści zawarte we wszystkich utworach i filmie, które przedstawiłem bezapelacyjnie potwierdzam słuszność tezy mówiącej iż wojna degraduje psychikę człowieka, a pod jej wpływem następuję proces zezwierzęcenia, czyli utraty wartości wyzszych. Moim zdaniem wojna destrukcyjnie wpływa na psychikę człowieka. Jest to najczęściej spowodowane poprzez błędną, ideologię którą zostali zarazeni bohaterowie (profesor Spanner), bądź bezpośrednimi przeżyciami, których doznali bohaterowie (Tadeusz) w czasie okupacji i wojny. Osoby te przechodzą typową dla tamtych ludzi zmianę moralności, problem natury psychologicznej polegający na „dostosowaniu się” do nowych warunków egzystencji. Podczas wojny przeżywają problemy natury psychologicznej, aby przetrwać muszą odrzucić wszelkie aspekty ludzkiej moralności, gdyż są one tępione. Bohaterów tamtych czasów cechuje przede wszystkim bezsilność, brak uczuć, nienawiść, rozgoryczenie. Zmuszeni do walki o przetrwanie z czasem stają się całkowicie obojętni wobec otaczającego ich świata. Nie reagują gdy ktoś ogranicza ich prawa, nie protestują. żyją w ciągłym strachu, gdyż są terroryzowani. Następuje u nich proces zezwierzęcenia, zatracenia wyższych wartości. Według mnie wszystkie te elementy wskazują na skrzywienia jakim ulega psychika człowieka podczas działań wojennych. Całość wskazuje na bezsens i bezcelowość wojny, która trwale okalecza psychikę człowieka.