Biografia Rembrandta

Rembrandt Harmensz van Rijn 1606-69, holenderski malarz, rysownik i grafik, jeden z największych twórców w dziejach sztuki; 1620-23 uczył się u J. van Swaneburga w Lejdzie i u P. Lastmana w Amsterdamie; w młodzieńczym okresie lejdejskim powstały gł. obrazy o tematyce biblijnej i portrety; cechuje je drobiazgowy sposób malowania, koloryt złożony z odcieni srebrzystych, żółtawozłocistych, fioletowych i zielonych; światłocień początkowo kontrastowy, później łagodzący kontury, stwarzający nastrój; 1631 R. przeniósł się do Amsterdamu; małżeństwo as Saskią van Uylenburgh zapewniło mu niezależność materialną; sławę przyniósł R. grupowy portret o oryginalnej koncepcji \\\"Lekcja anatomii doktora Tulpa\\\" (1632); 1632-34 powstało wiele portretów, gł. mieszczan, nie mających uroku i bezpośredniości Saski (m. In. \\\"Flora\\\" 1634), ani głębi autoportretów; pierwszy okres amsterdamski (1631-42) odznaczał się wielką aktywnością artysty; R zgromadził wówczas bogate zbiory dzieł sztuki; przeżywał swój \\\"barokowy\\\" okres, tworzył malownicze, pełne ruchu i ekspresji kompozycje o cieplejszym kolorycie, z dominującym odcieniem czerwieni, pociągała go egzotyka Wschodu; obok tematów bibl. pojawiły się mit. hist. (\\\"Jedność kraju\\\" 1641); powstały też pierwsze pejzaże (\\\"Pejzaż z miłosiernym Samarytaninem\\\" 1638 - Muzeum Narodowe Kraków); R. zajmował się problemem ruchu, czego wyrazem był zbiorowy portret bractwa strzeleckiego ( \\\"Wymarsz strzelców\\\" 1642, zw. \\\"Strażą nocną) - jedno z najsłynniejszych dzieł R; obraz ten nie wzbudził entuzjazmu współczesnych, popularność R. zmalała; śmierć matki i Saski, kłopoty materialne sprawiły, że R. zamknął się w kręgu swej sztuki. Następny okres w jego twórczości (1642-ok. 1660), \\\"klasyczny\\\", cechowało dążenie do prostoty, odrzucenie efektów barokowych, złagodzenie kontrastów światła i cienia, cieplejszy koloryt; artysta skupił się na wewnętrznych przeżyciach człowieka, na wydarzeniach z Nowego Testamentu przepojonych ciepłem uczuć (\\\"Chrystus i jawnogrzesznica\\\" 1644, temat Świętej Rodziny). R. portretował gł. Osoby bliskie, ludzi napiętnowanych cierpieniem lub brzydotą; tworzył autoportrety, nadając im wyraz ironii; w arcydziełach tego okresu - portretach N. Bruyningha (1652) i J. Sixa (1654) - sens życia ludzkiego został przeniesiony w sferę przeżyć wewnętrznych; powstały wtedy najpiękniejsze ryciny R. \\\"Trzy drzewa\\\" (1643) \\\"Chrystus uzdrawiający chorych\\\" (1645) i \\\"Ecce Homo\\\" (1655); lata 60-te, ciężkie po stracie drugiej towarzyszki życia, Hendrickje Stoffels, i syna Tytusa, był największym triumfem artysty, tworzył wtedy najpiękniejsze obrazy malowane szerokim, ciężkim dotknięciem pędzla lub szpachli, o subtelnej gamie barw, w których dominowały różowa czerwień i złociste brązy; wśród ostatnich dzieł wyróżnia się \\\"Przysięga Claudiusa Civillisa\\\" - monumentalna kompozycja do ratusza w Amsterdamie (1661, zachowany środkowy fragment); portret członków cechu sukienników (1662) stanowi podsumowanie twórczości portretowej R.; ok. 1655 powstał \\\"Jeździec polski\\\" (tzw. \\\"Lisowczyk\\\"), będący do 1910 w zbiorach pol.; ostatnim dziełem był \\\"Powrót syna marnotrawnego\\\" - apoteoza bezinteresownej miłości: R. stworzył ok. 630 obrazów, 280 akwafort i ok. 14000 rysunków; silnie oddziałał na współczesną sztukę.