Sprawozdanie z uczty na zamku "Pan Tadeusz".

Wieczorem w zamku Horeszków wydano uroczystą wieczerzę. W uczcie tej wzięli udział: Sędzia, Soplica, Podkomorzy, Tadeusz, Rejent, Asesor, kapitan Rykow, Wojski.

W zamku podłoga była wysłana kamieniem, ściany bez żadnych ozdób, jedynie w koło wisiały sarnie i jelenie rogi oraz herb Horeszków „jaśniał na sklepieniu”. Goście weszli do pomieszczenia i zajmowali miejsca w ściśle określonym porządku. W ten czas mężczyznom dano wódkę i podano gościom chłodnik litewski. Między Tadeuszem a jego stryjem zostało puste miejsce.

Podczas kolacji sędzia zaczął wygłaszać naukę o grzeczności. Przemówienie gospodarza spotkało się z zainteresowaniem zgromadzonej szlachty. Sędzia przedstawił rację różnych pokoleń. Stwierdził, że młodzi są coraz bardziej wykształceni, lecz brakuje im obycia. Uważał, że prawdziwa grzeczność polega na tym, aby oddać każdemu cześć odpowiednią do płci, wieku, pozycji społecznej, czyli urzędu. Twierdził, że nie jest ważne, z jakiego rodu jest rozmówca.

Nawiązując do wywodów sędziego, Podkomorzy wygłosił swe uwagi o modzie. Na początku zauważył, iż dawniej było jeszcze gorzej, kiedy to młodzież łatwo zmieniała poglądy. Powszechnie rozpowszechniło się bezmyślne naśladownictwo zagranicznych wzorów, odejście od rodzimej wiary i mowy, a także ubiorów, praw i obyczajów.

Gdy podano kolejną potrawę zjawił się spóźniony gość, którym okazała się Telimena. Zajęła miejsce koło Tadeusza i zaczęli prowadzić rozmowę. Tymczasem przy stole wybuchł spór między Asesorem a Rejentem. Ponownie zaczęli się kłócić o swoje psy, a konkretnie o to, który z nich jest lepszy w tropieniu zwierzyny. Spór rozstrzygnąć miało zaplanowane na następny dzień polowanie.

Kiedy uczta dobiegła końca, pierwszy od stołu odszedł Podkomorzy, ponieważ racji wieku i pełnionego urzędu należał mu się ten zaszczyt. Wieczerza dobiegła końca i wszyscy biesiadnicy rozeszli się.