Różne obrazy przyrody w literaturze. Przedstaw sposób ich kreowania i funkcje

U schyłku 19. wieku w konwencji charakterystycznej dla Młodej Polski , pisze
Jan Kasprowicz cykl czterech sonetów „ Krzak dzikiej róży w ciemnych smreczynach”.
Opisy liryczne poszczególnych sonetów posiadają charakter impresjonistyczny. To znaczy każdy z nich ukazuje ten sam krajobraz , ale o różnej porze dnia. Pod wpływem wschodzącego słońca budzi się też przyroda. Nie tylko coraz więcej dostrzegamy, ale zaczynamy obierać świat coraz to innymi receptorami.
Opis liryczny sonetu I przedstawia przyrodę nocną – senną. Widać tylko zwały ciemnych skał , wśród nich pawiookie, różnobarwne plamy stawów, połyskującą turnię i wężowiska korzeni kosodrzewiny. Kiedy na niebie pojawiło się słońce przyroda zmienia swoją barwę. Granitowe skały „ stały się światłością” nad lasem unoszą się bladobłękitne fale porannej mgły dając oznakę budzącego się świata. W górach pojawia się szum wodospadu i jakieś inne dźwięki trudne do sklasyfikowania
W sonecie trzecim przedstawiony krajobraz ożywa na skałach pojawiają się kozice nad skałami leci ptak, spod kamienia słychać świstaka. Dźwięki nasilają się.
W sonecie czwartym przedstawiony świat jest już pełen ruchu dźwięków i dochodzi jeszcze zapach ziół porastających hale
Przedstawiony w konwencji impresjonistycznej świat pod wpływem słońca zmienia swój wygląd, ożywa, odbieramy go i wzrokiem i dźwiękiem i zapachem
Kasprowicz, poeta młodopolski, wykorzystuje motywy przyrody by wyrazić w sposób symboliczny kondycję człowieka w otaczającym go świecie.
Przez wszystkie sonety krzaku dzikiej róży przewija się motyw owego krzaku, którego kwiat swoim pąsem skupia uwagę postrzegającego przedstawiony krajobraz. Ów krzak opatruje poeta epitetami jakimi określamy stany człowieka, dokonuje więc personifikacji: krzak samotny, senny, zadumany, zatopiony w szum, tuli się, lęka . Urasta on do symbolu człowieka egzystującego w nieprzyjaznym świecie, obawiającego się czegoś, „lękającego się tchnienia burzy”
Również charakter symboliczny posiada motyw limby opatrzonej epitetem „próchniejąca”. To anakolut – niedorzeczność ale przecież w świecie przyrody mogą pojawić się sytuacje niedorzeczne. Pruchno kojarzy nam się z rozkładem, śmiercią a więc ten motyw śmierci - często niedorzecznej - budzi u człowieka strach, przerażenie, lęk – takie stany jakie przeżywa ów krzak dzikiej róży
Przyroda w swoim bogactwie posłużyła Kasprowiczowi do symbolicznego przedstawienia kondycji, wewnętrznych przeżyć człowieka schyłku XIX wieku.
Modnym u schyłku XIX wieku był parnasizm - metoda twórcza polegająca na wyjątkowym dbaniu o piękno frazy o taki dobór słów aby warstwa dźwiękowa oddawała przedstawione stany duchowe człowieka czy świata jaki go otacza.
Kazimierz Przerwa Tetmajer napisał piękny liryk „ Melodia mgieł nocnych ”. Formy : nie budźmy, pląsajmy, okręcajmy, wchłaniajmy, sugerują, że to liryka pośrednia. Poeta oddaje nie tylko swoją fascynację otaczającej przyrody ale wyraża jakby wrażenia, stany tych którzy tę przyrodę odbierają tak jak on. Zafascynowany bogactwem tatrzańskiej przyrody zachwyca się krajobrazem w świetle księżyca, mgłami unoszącymi się nad zboczami, szczytami w których gra tęcza blasków jakie tworzą ostatnie promyki słońca. Szum drzew, orzeźwiająca woń kwiatów powoduje że dusza chciałaby wzlecieć, zatopić się w „ głębinie przestworów ” Przyroda w swoim piękni i bogactwie budzi chęć jej ogarnięcia wyzwala pragnienia poznania jej tajników, chęć pokonania prawideł rządzących świateł uniemożliwiających dogłębne poznanie każdego szczegółu tatrzańskiej natury