Publicystyka w dobie Renesansu w służbie Rzeczpospolitej - Andrzej Frycz-Modrzewski, Piotr Skarga.

Publicystyka to dział piśmiennictwa obejmujący aktualne tematy polityczne, społeczne i kulturalne. Publicyści w swych dziełach starają się wpłynąć na opinie ludności, przez co używają stylu perswazyjnego. W XVI-sto wiecznej Polsce rozwijała się publicystyka dzięki Andrzejowi Frycz –Modrzewskiemu oraz Piotrowi Skardze.

Andrzej Frycz Modrzewski należał do najznakomitszych polskich pisarzy politycznych XVI w. Był znany w całej Europie, po której podróżował nawiązując znajomości z innymi humanistami. Najsłynniejszym dziełem publicysty jest składające się z pięciu ksiąg „O naprawie Rzeczpospolitej”.

Autor w Księdze I mówi o obyczajach jako zasadach moralnych i działalności społecznej panujących w Rzeczpospolitej. Ubolewa nad tym, że pomimo okresu światłości kraju w jego ojczyźnie do obyczajowości weszły złe rzeczy, które nie są godne bycia obyczajem. Modrzewski zauważa, iż w prawach Polski xvi wieku są ubytki powodujące brak strachu przed karą, a wiec coraz częstsze rabunki, morderstwa oraz inne zbrodnie. Powodem takich działań ludności jest szalona ambicja, chciwość oraz egoistyczne staranie się osiągnięcia bogactwa wszystkimi możliwymi sposobami. Pisarz podkreśla znaczenie mądrości człowieka, twierdzi, że ludzie wykształceni powinni zabierać głos w senacie, w sądach oraz doradzać innym w trudnych sprawach. Modrzewski podważa kompetencje i uczciwość urzędników, którzy zamiast pracować spędzają czas na biesiadach. Zarzuca szlachcie wychwalanie się czynami przodków oraz posługiwanie herbem rodowym bez poparcia swej szlacheckiej krwi czynami, co prowadzi do hańby i pospolitości szlachty.
Autor w swym utworze wyraża krytykę dla szlachty, oraz rządów Rzeczpospolitej. W swym nie apologetycznym dziele daje do zrozumienia, że obywatelom na wysokich stanowiskach brak uczciwości i wykształcenia.

Piotr Skarga był najbardziej znanym kaznodzieją. Jako nadworny kaznodzieja króla Zygmunta III Wazy zasłynął przede wszystkim kazaniami na występach sejmowych. Ostatnim dziełem pisarza były „Kazania na niedziele i święta”, do których dodano „Kazania Sejmowe” nigdy nie wygłoszone przez Skargę.

Autor pisząc o miłości Boga do człowieka pragnie zachowania miłości bliźnich oraz pokoju. Chce wywołać atmosferę wzajemnej miłości obywateli oraz władców, aby na całym świecie panowała zgoda. Skarga wprowadzając w tą religijną tematykę usiłuje Zachęcić ludzi do patriotycznej miłości do kraju. Publicysta porównuje Polskę do matki, od której otrzymujemy wszystko: pieniądze, żywność, konie i wozy, dzięki niej mamy wolność oraz jesteśmy katolikami. Skarga zarzuca ludności, że nie jest wdzięczna matce ze dary, które od niej otrzymała oraz że źle ich używa. Autor porównuje Rzeczpospolitą do okrętu, który wraz ze skarbami utonie podczas burzy, gdy nie ma wystarczającej obrony. Metaforą tą Skarga chce wzbudzić w obywatelach chęć starania się o dobro państwa, podejmowanie się jego naprawy i ratowanie od upadku. Polska będąc okrętem, na którym żyją miliony osób, gdy nie będzie ratowana to zatonie a jej mieszkańcy razem z nim. Autor namawia ludność do starania się o dobro ich kraju, jako o ich własne życie.

Andrzej Frycz Modrzewski i Piotr Skarga, przedstawiciele renesansowej publicystyki polskiej pomimo różnicy lat w powstawaniu ich dzieł, postulują większe zainteresowanie dobrem państwa przez szlachtę oraz pragną wzbudzić we wszystkich obywatelach wielką miłość do kraju.

Na podstawie fragmentow tekstów z "BARWY EPOK; kultura i literatura"