O czym mogą opowiadać opisy tańców. Porównaj przytoczone fragmenty utworów.

Taniec rozumiany jako rodzaj sztuki polegający na odpowiednim zestawieniu następujących po sobie rytmicznych ruchów ciała w takt muzyki towarzyszy człowiekowi już od starożytności. Pierwszy raz na kartach historii zaznacza się w opisach Tukidydesa, który przedstawia sposób celebrowania przez Greków świąt zawartych w attyckim kalendarzu liturgicznym, ku czci boga Dionizosa tzw. Dionizyj. Taniec więc już od czasów pierwszych cywilizacji jest wyrazem tradycji i obyczajów poszczególnych grup etnicznych lub narodów. Stanowiąc element kultury funkcjonuje również jako stały motywem pojawiającym się w, dziełach będących symbolem kunsztu literatury romantycznej, a także Młodo Polskiej. A Adam Mickiewicz w „Panu Tadeuszu” buduje obraz XIX szlachty litewskiej. Bohaterów przedstawia jako społeczność zróżnicowaną o niejednolitym statusie majątkowym jednakże zespoloną w patriotyzmie, poczuciu przynależności narodowej i dbałości o spuściznę pokoleń przodków. Opisy staropolskich tradycji są przepełnione patosem oraz charakteryzują się wręcz detalicznością, co wiąże się z przewodnią ideą dzieła „ ku pokrzepieniu serc”. Epopeja miała przybliżyć członkom emigracji.
Scena w której członkowie szlachty tańczą poloneza jest nakreślona wręcz analogicznie do fragmentu współczesnego scenariusza filmowego, a nawet wskazuje konkretne ujęcia, np. ukazywanie postaci od poziomu gruntu aż do perspektywy całości obiektów łącznie z tłem. Sylwetka Podkomorzego prowadzącego taniec, podczas zaręczyn Tadeusza I Zosi jest przepełniona godnością i dostojeństwem. Każdy gest wykonywany z nonszalancja symbolizuje szlacheckie usposobienie członków tej warstwy społ. tamtego okresu, a zarazem przemijalności tego rodzaju kultury o czym świadczy cytat „ ostatni co tak poloneza wodzi”. Ranga wydarzenia, jego majestatyczna wymowa oraz celebrowanie wyłącznie podczas świąt wskazują na wypieranie dawnych zwyczajów przez wpływy odmiennych kultur europejskich. Czytelnik ulega niepodważalnemu kunsztowi chwili. Oto widzimy jak przedstawiciel sarmatyzmu –Podkomorzy, odziany w staropolski kontusz prowadzi Zosię na czele tańczących par. Ta symboliczna scena zapowiada nadejście lepszej optymistycznej przyszłości stanowiącej połączenie wieku dojrzałego i młodości. Taniec łączy i zespala zwaśnione przed laty rody Sopliców i Horeszków. Bohaterowie, korowodem poloneza wchodzą w nową epokę. Mickiewicz używa również w opisie swego rodzaju ironii wobec zachodzących wydarzeń lecz nie jest to kpina lecz wpływa na pogłębienie podniosłości nastroju towarzyszącemu wszystkim jego uczestnikom.
Władysław Reymont podobnie jak twórca „pana Tadeusza” poprzez opisy konkretnych obyczajów , tradycji, obrzędów dostarcza nam informacje niezbędne do poznania i zrozumienia stylu życia oraz mentalności polskiej społeczności wiejskiej XX wieku. Egzystencja ludności Lipiec była ściśle podyktowana liturgicznym kalendarzem prac polowych i świąt w określonych porach roku. Wieś w tamtym okresie była stosunkowo odseparowana od stale rozwijających się miast, dlatego nie ulegała napływowi różnorakich kultur zachowując w ten sposób swą odrębność. Z tego względu typowe chłopskie wesele było wyjątkowo podniosłym wydarzeniem, w które można porównywać z ucztą szlachecką. Różnica polegała jednak na tym, iż zachowania weselników były często prymitywne, a po spożyciu alkoholu wręcz prostackie. Świadczy o tym chociażby sposób prowadzenia dialogów czy język utworu utrzymany w formie stylizacji gwarowej. Uroczystości weselnej towarzyszyła wykwitną oprawa, głównie ze względu na status majątkowy Boryny – pana młodego. Stałym element tejże uroczystości stanowił oczywiście taniec. W momencie gdy goście rozpoczynają hulankę opis nabiera dynamizmu. Sprzyja temu nagromadzenie czasowników typu : bił, grała, mieniła, gasły, natomiast nastrój wysmienitej zabawy podsycają liczne epitety podkreślające walory ludowych tańców : krótkie, rwane, zwrotne, wściekłe oszalałe, zawadiackie, siarczyste itd. Czytelnik dzięki takiemu działaniu autora ma wrażenie ze osobiście znajduje się w centrum wydarzeń. Jednocześnie jest świadkiem transu w jaki wpadają weselnicy ogarnięci rozwiązłą atmosferą. Wszyscy pomimo istniejących jakichkolwiek waśni jednoczą się w tę uroczystą noc gdzie „ każdy ruch był tańcem, każdy krzyk śpiewem” . Jak widać również w chłopach taniec jest czynnikiem zespalającym i łagodzącym konflikty zgodnie z maksyma „muzyka łagodzi obyczaje”. Rytm jaki wyznaczała kapela w połączeniu z alkoholem wypijanym przez weselników powodował iż „ rzucali się w tan z zapamiętaniem, z szaleństwem, jakoby w burzę i bój, na śmierć i życie”. Oberki, krakowiaki, mazurki odzwierciedlają nie tylko unikatową ceremonialność chłopskiego wesela, jego tradycyjność ale również witalność i zawziętość chłopów „ (…) muzyka zaczynała rznąć nowego, naród się podnosił z nagła, i szedł ( … ) jak huragan”. Podobnie jak w Panu Tadeuszu taniec jest nośnikiem tradycji jednoczącym pokolenia.
Opis Reymonta cechuje naturalizm, brak patosu i poetyckiego stylu przeciwnie do epopei Mickiewicza. Ponadto postacie i czynności są przedstawione wybitnie realistycznie, nie towarzyszy im nonszalancja ale prostota, czasem przechodząca w prostactwo. Taniec funkcjonujący w obu dziełach uwidacznia cechy wspólne oraz antagonizmy pomiędzy szlachta XIX a chłopstwem XX wieku. Podobieństwa wyrażają się na płaszczyźnie tradycji, przywiązania do korzeni, przekazywania tradycji kolejnym pokoleniem. Różnice natomiast ujawniają się w sposobie celebrowania obyczaju jakim jest taniec. W panu Tadeuszu polonez jest wyrazem głębokiego patriotyzmu, sposobem na oddanie czci natomiast w „chłopach” jest w szczególności rozrywką dla ludności, szukającej oderwania od trudów dnia codziennego. Opisy tańców posiadają więc wielowymiarowe znaczenie, ponieważ SA nie tylko przedstawieniem dorobku i bogactwa kultury, ale także obrazem mentalności przedstawicieli poszczególnych grup społecznych w Polsce na przestrzeni XI i XX w.