Dlaczego w zakończeniu „Innego świata” G. Herlinga-Grudzińskiego bohater odmawia ‘Jewriejowi’ swojego „rozumiem” ? Rozważ problem, odwołując się do całości utworu.

Obozy sowieckie to okrutne miejsce zmieniające psychikę człowieka. Możemy się o tym przekonać po przeczytaniu książki pt. „Inny świat” Gustawa Herlinga-Grudzińskiego. Zmiany jakie dokonywały się w ludziach były najczęściej nieodwracalne, ludzie po wyjściu na wolność nie umieli żyć pomiędzy wolnymi ludźmi. Uciekinierzy z obozu najczęściej wracali bo nie umieli sobie poradzić na wolności. Człowiek często decydował o śmierci innych ludzi w zamian za swoje życie. O wyborze swojego lub innego życia musiał zadecydować Jewriej.
W podanym fragmencie spotykają się Gustaw i Jewriej. Jewriej opowiada Gustawowi co się stało, że nie miał nikogo kto by go zrozumiał. Gustaw zachęcił go do dalszego opowiadania nalewając mu wina do szklanki. Jewriej dużo tłumaczył Gustawowi. Jewriej opowiedział w końcu Gustawowi jak żądano od niego złożenia zeznań obciążających czterech więźniów. Postawiono mu wtedy ultimatum, że jeżeli nie zezna jak mu każą, wróci na ogólne roboty do lasu. Miał więc do wyboru własną śmierć lub tych czterech. Jewriej był zdruzgotany, trzęsącą ręką podniósł szklankę z winem do ust. Miał spoconą twarz, cała się trzęsła. Widać było strach na jego twarzy. Miał wyrzuty sumienia. Jewriej przyznał, że wybrał własne życie, ponieważ miał dosyć codziennego wywijania się od śmierci. Przyznał się, że chciał żyć. Złożył zeznanie, a tych czterech rozstrzelano dwa dni później. Zapanowała cisza, Jewriej czekał co powie Gustaw. Bał się. Prosił go tylko o jedno słowo „rozumiem”. Gustaw milcząc wstał z łóżka i nie patrząc mu w oczy podszedł do okna. Stojąc tak przy oknie odwrócony plecami od pokoju słyszał jak Jewriej wychodzi. Gustaw tłumaczył, że gdyby powiedział, że rozumie Jewrieja byłaby to dobrowolna ucieczka od normalnych ludzi. W końcu Gustaw miał już za sobą trzy lata wolności. Wiedział jak trudno mu było wrócić między ludzi. Zrozumienie Jewrieja znaczyłoby zgodę, przyzwolenie na śmierć tych czterech.
Do obozów trafiali ludzie za drobne przestępstwa, nazwiska przypominające niemieckie, pochodzenie itp. Skazywano często więźniów na 10 lat, po upływie kary przedłużano wyroki o kolejne 10 lat. Łagry to były sowieckie obozy pracy, w których człowiek musiał pracować w nieludzkich warunkach. Głód, ból oraz upokorzenie psychiczne były w obozie zjawiskiem powszechnym. Człowiek był wystawiany na ciężką próbę. Więzień w obozie był sam i bezbronny. Z biegiem czasu zapominał co to zasady moralne, miłość, godność czy honor. Więźniowie poddawani byli torturom podczas procesów. Donosicielstwo było w obozie na porządku dziennym, skłaniano a nawet zmuszano do jego praktykowania. Skazani byli przyzwyczajeni a wręcz tolerowali donosicielstwo, gwałty, obojętność wobec zła np.: bierność podczas gwałtu na Marusi. Grudziński nie oskarża współwięźniów, ale też ich nie usprawiedliwia, po prostu stara się zauważyć, że przy odrobienie samozaparcia można było się przeciwstawić zastanej codzienności, a nawet ją zmienić. Autor przekonuje, że w obozie można było kochać, szanować kobiety i pomagać innym. Za przykład miłości można podać pielęgniarkę Jewgienii Fiodorowny. Grudziński gotów był poświęcić się by pomów drugiemu człowiekowi. Gustaw gotów był zastąpić Kostylewa skierowanego na Kołymę. Człowiek w obozie staje się urzeczowieniem, uprzedmiotowieniem, postrzegany jest jako maszyna do pracy. Przegrywał ten co nie umiał się przeciwstawić, a ten co przegrywał stawał się przedmiotem. Grudziński doskonale to wiedział. Ludzie wiedzieli, że poprzez zachowanie własnej tożsamości, charakteru i godności mogli się sprzeciwić wielkiemu mocarstwu sowieckiemu ze Stalinem na czele. Tylko tyle mogli zrobić w Łagrach. Przetrwanie z dnia na dzień to był dla wszystkich cel najwyższy. Gustaw chce przekazać, że mimo życia w tych nieludzkich warunkach, można ocalić swoją godność. Po latach spędzonych na wolności wyznaje tę samą postawę, nawet wtedy kiedy Jewriej, współwięzień z Witebska, prosi go o jedno słowo „rozumiem”. Gustaw nie powiedział mu że go rozumie, ponieważ nie zachował odrobiny godności, przekroczył ludzkie formy postępowania, a przede wszystkim myślał tylko o sobie.
Głównym przesłaniem utworu „Inny świat” G. Herlinga-Grudzińskiego jest to, że mimo ciężkiej pracy, głodu, wyniszczenia człowieka, trzeba odrzucić istniejące prawa w obozie by móc żyć w świecie normalnym. Tylko ten co zachowa w sobie wartości, które istnieją w tradycyjnym ludzkim świecie, będzie mógł żyć normalnie, bez wyrzutów sumienia i udręk. Tylko wtedy można być naprawdę wolny.


Fragment znajduje sie na samym końcu książki.