Zmiany instytucjonalne w polskim rolnictwie w ostatnich latach.

Instytucjonalizm rolnictwa, zmiany w rolnictwie, polityka rolna.

Instytucje stają się coraz bardziej znaczącą częścią życia społecznego. Stwarzają ramy i mechanizmy regulujące zachowania ludzi. Kształtują relacje międzyludzkie (polityczne, społeczne, ekonomiczne) w procesie gospodarowania. Instytucje dzieli się na formalne i nieformalne. Zarówno jedne, jak i drugie odgrywają istotną rolę w funkcjonowaniu współczesnej gospodarki światowej

Okresem wyjściowym stał się rok 1991, ze względu na to, że od tego momentu rozpoczęto kreowanie nowej polityki rolnej. Uwidoczniły się wówczas pierwsze przejawy regulacji rynku rolnego. Przyjęto, że instytucjonalizacja jest procesem budowy instytucji rynku rolnego, niezbędnych do jego prawidłowego funkcjonowania we współczesnej gospodarce rynkowej. Instytucjonalizacja jest obecnie ważnym sposobem utrwalania wszelkich rodzajów relacji społecznych. Towarzyszy rozbudowie stosunków międzynarodowych i nabiera coraz większego znaczenia wraz z ich rozwojem. Z tego względu instytucjonalizacja posiadała szczególną wartość w minionych latach transformacji gospodarki polskiej, które stały się jednocześnie etapem przygotowań naszego kraju do członkostwa w Unii Europejskiej.

Najbardziej widoczne przemiany instytucjonalne miały miejsce w krajach wysoko rozwiniętych, gdzie instytucjom przypisuje się olbrzymią rolę. To właśnie tutaj odpowiednio zorganizowany system instytucjonalny gospodarki wpływał korzystnie na rozwój tych państw, ugruntowując ich wysoką pozycję na arenie międzynarodowej. Instytucje wyznaczały prawidłowy kierunek zmian społeczno-ekonomicznych również w sektorze rolnym.

W latach 1991-2004 rolnictwo w Polsce nie było w stanie przeciwstawić się sile ekonomicznej producentów rolnych z krajów wysoko rozwiniętych. Przemiany gospodarcze, jakie mają miejsce od roku 1989, doprowadziły m. in. do trudnej sytuacji odpowiednich instytucji. W latach 1991-2004 uwidoczniła się „ luka instytucjonalna” obrazująca niedociągnięcia między działaniem rynku rolnego w naszym kraju, w relacji do państw wysoko rozwiniętych, przede wszystkim zrzeszonych w UE.W Polsce w ramach organizacji sfery instytucjonalnej rynku rolnego należy wzorować się na funkcjonowaniu instytucji rynkowych w krajach wysoko rozwiniętych. Głównym instrumentem organizacji rynku rolnego w tych państwach są ceny instytucjonalne. Tworzą one preferencyjne warunki zbytu dla producentów rolnych oraz niwelują różnice dochodowe rolników w relacji do pracujących w innych działach gospodarki. Zmiany instytucjonalne (kształtowanie instytucji), jakie miały miejsce w państwach wysoko rozwiniętych należy adaptować do warunków polskich, wykorzystując tzw. premię zacofania. Zasadne jest korzystanie z doświadczeń innych krajów ze względu na możliwość obniżenia kosztów transformacji do warunków rynkowych, m.in. kosztów adaptacji instytucjonalnej w polskim rolnictwie. Znaczenie instytucji w procesie modernizacji sektora rolnego polega na otrzymywaniu przez rolników i mieszkańców wsi korzyści, w postaci renty ekonomicznej i renty politycznej. Przykładem renty ekonomicznej jest zyski, osiągany przez obniżenie kosztów produkcji i bądź wprowadzenia nowego produktu na rynek na skutek poprawy efektywności gospodarowania lub lepszego wykorzystania szans, jakie stwarza instytucja rynku. Renta polityczna to na przykład korzyści z płatności bezpośrednich, czy dotacji do paliwa dla rolników, jakie osiąga w wyniku decyzji politycznych i redystrybucji dochodów przez budżet państwa.

W Polsce instytucje gospodarki rynkowej (w tym sektorze rolnym) powinny być tworzone lub modyfikowane w taki sposób, by powstałe rozwiązania były zgodne, przede wszystkim ze standardami europejskimi. Działania, dostosowujące naszą gospodarkę do warunków europejskich i światowych rozpoczęły się na początku lat 90. XX wieku. Przeobrażenia nasilały się wraz ze zbliżaniem się daty rozszerzenia Unii Europejskiej, zgodnie z myślą, że jedynie pełna adaptacja instytucjonalna przyniesie korzyści z procesu integracji.

Wydaję się, zatem, że jednym z czynników istotnie wpływających na poprawę warunków gospodarowania jest sfera instytucjonalna. Składa się na nią odpowiednio zorganizowana sieć instytucji formalnych i nieformalnych. Instytucje nieformalne, nazywane niekiedy instytucjami społecznymi, to normy moralne, etyka, tradycje, utrwalone sposoby zachowań, czy sposoby myślenia. Instytucje formalne to system norm prawnych i organizacji powołanych do ich egzekwowania.

Z kolei organizacje to instytucje tworzone w celu realizacji potrzeb uczestników organizacji na rynku. Wyróżnić tutaj można : oddolnie tworzone organizacje społeczne , przedsiębiorstwa, organizacje państwowe, czy też ponadnarodowe. Współcześnie działające rynki mają złożoną obudowę instytucjonalną. Również na rynku rolnym powinno istnieć wiele instytucji –organizacji, ułatwiających rolnikom funkcjonowanie w systemie gospodarczym.

Instytucje sfery ekonomicznej:
- Agencje państwowe (ARR, ANR, ARiMR)
- Giełdy towarowe i rynki hurtowe
- Fundacje, fundusze celowe
- Doradztwo rolnicze
- Spółdzielczość wiejska
- Grupy producenckie i grupy marketingowe

Instytucje społeczeństwa obywatelskiego:
- Samorząd rolniczy (Izby Rolnicze)
- Inne organizacje polityczne i związkowe

Pozytywnym efektem instytucjonalizacji w Polsce okazało się stworzenie na szczeblu państwowym wśród instytucji sfery ekonomicznej trzech dużych agencji, mających wspomagać funkcjonowanie rolników na rynku. Są to:Agencja Rynku Rolnego, ANR. ARiMR.

Czym jest ARiMR?
Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa jest instytucją rządową, która powstała w 1994 r. Celem ARiMR jest wspieranie działań służących rozwojowi rolnictwa i obszarów wiejskich. Agencja zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Zlecanie zadań ARiMR oraz nadzór nad ich realizacją znajduje się w gestii Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi.

Struktura organizacyjna
Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Premiera RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. Struktura ARiMR jest trzypoziomowa – Centrala, 16 Oddziałów Regionalnych oraz 314 Biur Powiatowych.
 
Jak działa?
Działalność ARiMR wzoruje się na praktykach stosowanych przez podobne instytucje wspierające rozwój rolnictwa w krajach Unii Europejskiej. ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej oraz instytucji wdrożeniowej dla środków pochodzących z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. W praktyce oznacza to, że Agencja dokonuje transferów finansowych dla większości działań w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i Funduszy Strukturalnych tj. Sektorowych Programów Operacyjnych . W ramach pomocy krajowej, ARiMR dopłaca do oprocentowania kredytów bankowych, udziela gwarancji, poręczeń oraz pożyczek.
 
Komu pomaga ARiMR?
Głównymi beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy i przedsiębiorcy sektora rolnego oraz grupy producentów. ARiMR udziela też pomocy sektorowi rybackiemu.
 
Wspólna Polityka Rolna
Wspólna Polityka Rolna (WPR) jest zintegrowanym systemem pomocy dla rolnictwa we wszystkich krajach Unii Europejskiej. WPR stymuluje wielofunkcyjny rozwój obszarów wiejskich, wspiera dochody rolników i mieszkańców wsi oraz pomaga producentom rolnym w dostosowywaniu się do zmieniających się potrzeb społeczeństwa. WPR pełni też istotną funkcję w stabilizacji poszczególnych rynków poprzez podtrzymywanie cen rynkowych i stosowanie ograniczeń ilościowych w produkcji.
 
W latach 2004-2006 główną rolę w finansowaniu działań odgrywał Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOIGR), który dzielił się na dwie sekcje: Orientacji i Gwarancji .Sekcja Gwarancji obejmowała działania Wspólnej Polityki Rolnej. Wydatkowanie środków finansowych w Sekcji Gwarancji może odbywać się jedynie przez akredytowane agencje płatnicze. W latach 2004-2006 w ramach WPR ARiMR udzielała pomocy w formie dopłat bezpośrednich do gruntów rolnych, wdraża mechanizmy wspólnej organizacji rynku owoców i warzyw oraz realizowała działania zatwierdzone w ramach „Planu Rozwoju Obszarów wiejskich” (PROW).

Nowe zasady programowania i finansowania w latach 2007-2013 pozwolą ujednolicić i uprościć wdrażanie działań pomocowych oraz monitorowanie i kontrolę wydatków.. Wsparcie dla sektora rolnego oraz obszarów wiejskich będzie finansowane z dwóch odrębnych funduszy, które zastąpią dotychczasowy Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej. Pierwszy z nowych funduszy – Europejski Fundusz Gwarancji Rolnej (EFGR) – będzie finansować działania związane z płatnościami bezpośrednimi, interwencją rynkową i instrumentami weterynaryjnymi. Drugi z funduszy - Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) – będzie finansować działania związane z rozwojem obszarów wiejskich.

Płatności bezpośrednie
Celem płatności bezpośrednich w krajach Unii Europejskiej jest zabezpieczenie odpowiedniego poziomu dochodów rolników, bez potrzeby podwyższania cen dla konsumentów. Polscy rolnicy zostali objęci uproszczonym systemem płatności bezpośrednich, polegającym na udzielaniu wsparcia finansowego proporcjonalnie do powierzchni upraw. Po raz pierwszy płatności bezpośrednie zostały wypłacone polskim rolnikom w okresie 18 października 2004 – 30 września 2005 r. Grupie ok. 1,4 miliona beneficjentów przekazane zostało 6,3 miliarda złotych w ramach jednolitej i uzupełniającej płatności obszarowej. W roku 2005 liczba złożonych wniosków wzrosła o 6% w stosunku do pierwszego roku wdrażania płatności bezpośrednich i wyniosła 1,49 miliona. Płatności bezpośrednie będą kontynuowane w kolejnych latach polskiego członkostwa w Unii Europejskiej.

Pomoc dla grup producentów owoców i warzyw
Pomoc ARiMR dotyczła rynku owoców i warzyw świeżych i przetworzonych. W ramach rynku owoców i warzyw świeżych wspierane były organizacje producentów owoców i warzyw poprzez:

Dofinansowanie funduszu operacyjnego tych organizacji;

Wsparcie wstępnie uznanych grup producentów na pokrycie kosztów związanych z utworzeniem takiej grupy, prowadzeniem działalności administracyjnej oraz dofinansowanie kosztów inwestycji;

Wpłacanie rekompensat z tytułu nieprzeznaczania owoców i warzyw do sprzedaży.

W ramach rynku owoców i warzyw przetworzonych pomoc kierowana była do producentów pomidorów, dostarczających pomidory do przetwórstwa za pośrednictwem wstępnie uznanej grupy producentów lub uznanej organizacji producentów owoców i warzyw.

Plan Rozwoju Obszarów Wiejskich
ARiMR udziela pomocy finansowej na następujące działania:
Renty strukturalne;
Wspieranie gospodarstw niskotowarowych;
Wspieranie działalności rolniczej na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW);
Wspieranie przedsięwzięć rolno-środowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt;
Zalesianie gruntów rolnych;
Dostosowanie gospodarstw rolnych do standardów Unii Europejskiej;
Wsparcie grup producentów rolnych;
Pomoc techniczna dla efektywnego wdrożenia PROW;
Uzupełnienie płatności bezpośrednich.
 
Fundusze Strukturalne są podstawowymi instrumentami polityki strukturalnej i regionalnej Unii Europejskiej. Celem funkcjonowania tych funduszy jest wspieranie przekształceń i modernizacji krajów członkowskich. W sektorze rolnym działania finansowane były z Sekcji Orientacji EFOiGR, która wspiera procesy przekształcania rolnictwa i szeroko rozumiany rozwój obszarów wiejskich. W sektorze rybołówstwa, działania finansowane były w ramach Finansowego Instrumentu Wspierania Rybołówstwa (FIFG).

W Polsce, w latach 2004-2006 głównymi instrumentami wsparcia rozwoju wsi, restrukturyzacji rolnictwa i rybactwa były/są dwa Sektorowe Programy Operacyjne (SPO):
„Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich 2004-2006” ( SPO „Rolnictwo” );
„Rybołówstwo i przetwórstwo ryb 2004-2006”(SPO „Rybołówstwo”)

Pomoc Krajowa
Pomoc krajowa, jakiej udziela ARiMR, polega na dopłacaniu do oprocentowania różnego typu kredytów oraz udzielaniu innych form wsparcia. Zgodnie z decyzją Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, po akcesji pomoc ta obejmuje:
Dopłaty do oprocentowania kredytów inwestycyjnych i obrotowych w rolnictwie, przetwórstwie rolno- spożywczym i usługach dla rolnictwa;
Dopłaty do oprocentowania kredytów klęskowych;
Gwarancje i poręczenia spłaty kredytów inwestycyjnych w rolnictwie i przetwórstwie rolno – spożywczym;
Poręczenia spłaty kredytów studenckich;
Pomoc finansową dla podmiotów działających w branży utylizacyjnej;
Pomoc finansową na założenie i wsparcie działalności administracyjnej grup producentów rolnych, zarejestrowanych do 30 kwietnia 2004 r.;
 
Program SAPARD
SAPARD to program wdrażany przez ARiMR przed wejściem Polski do Unii Europejskiej. Dzięki niemu ARiMR udzielała wsparcia finansowego na rozwój rolnictwa i wsi, zanim uruchomione zostały środki na wsparcie Polski już jako kraju członkowskiego UE.
 
Program SAPARD rozpoczął się w lipcu 2002 r. Zbieranie wniosków o pomoc zakończyło się w dniu 20 lutego 2004 r. W tym okresie rolnicy, samorządy oraz przedsiębiorcy złożyli łącznie 31 098 wniosków o pomoc na:
Poprawę przetwórstwa i marketingu artykułów rolnych i rybnych;
Inwestycje w gospodarstwach rolnych;
Rozwój i poprawę infrastruktury obszarów wiejskich;
Różnicowanie działalności gospodarczej na obszarach wiejskich.
Program SAPARD, obok wsparcia finansowego inwestycji w rolnictwie i na obszarach wiejskich, spełnił również ważne cele edukacyjne w odniesieniu do obecnych i przyszłych beneficjentów instrumentów pomocy UE. Jednym z celów SAPARD było także przygotowanie administracji i budowa zdolności instytucjonalnych pod kątem wdrażania instrumentarium UE po akcesji

Agencja Nieruchomości Rolnych jest następcą prawnym Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa. Kontynuuje ona pod nową nazwą dotychczasową działalność AWRSP, z uwzględnieniem regulacji zawartych w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego.

Agencja Nieruchomości Rolnych jest państwową osobą prawną. Jest instytucją powierniczą, której Skarb Państwa powierzył wykonywanie prawa własności i innych praw rzeczowych na jego rzecz w stosunku do mienia państwowego w rolnictwie.

Agencja działa na podstawie:
ustawy o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa z dnia 19 października 1991 r (Dz. U. 01.57.603. z późn. zm),
ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z dnia 11 kwietnia 2003 r . (Dz.U.03.64.592)
statutu

Agencja wykonuje w imieniu własnym prawa i obowiązki związane z mieniem Skarbu Państwa powierzonym jej po zlikwidowach państwowych przedsiębiorstwach gospodarki rolnej, w tym również prawa i obowiązki wynikające z decyzji administracyjnych.

Agencja Nieruchomości Rolnych realizuje zadania wynikające z polityki państwa, w szczególności w zakresie:
1. tworzenia oraz poprawy struktury obszarowej gospodarstw rodzinnych
2. trorzenia warunków sprzyjających racjonalnemu wykorzystaniu potencjału produkcyjnego Zasobu Skarbu Państwa,
3. restrukturyzacji oraz prywatyzacji mienia Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolnicze,
4. obrotu nieruchomościami i innymi składnikami majątku Skarbu Państwa użytkowanego na cele rolne,
5. administrowania zasobami majątkowymi Skarbu Państwa przeznaczonymi na cele rolne,
6. zabezpieczenia majątku Skarbu Państwa,
7. inicjowanie prac urządzeniowo-rolnych na gruntach Skarbu Państwa oraz popierania organizowania na gruntach Skarbu Państwa prywatnych gospodarstw rolnych,.

Agencja Rynku Rolnego powołana została przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej jako instytucja na prawach spółki skarbu państwa ustawą z dnia 7 czerwca 1990r., znowelizowaną 2 lutego 1996r.

Agencja Rynku Rolnego to państwową jednostka organizacyjna, realizująca interwencyjną politykę państwa. Ma na celu:
stabilizację rynku produktów rolnych
ochronę dochodów uzyskiwanych z rolnictwa

ARR posiada osobowość prawną i podporządkowana jest bezpośrednio Prezesowi Rady Ministrów.
Składa się z Biura Agencji zwanego "Centralą" oraz 16 oddziałów terenowych

Od 1 maja 2004 roku Agencja Rynku Rolnego jest agencją płatniczą i działa zgodnie z prawodawstwem unijnym.
Jako agencja płatnicza - po uzyskaniu akredytacji - administruje w Polsce wybranymi mechanizmami Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej.

Zgodnie z prawodawstwem UE ARR jako agencja płatnicza odpowiedzialna za administrowanie mechanizmami WPR wykonuje funkcje kontrolne w poszczególnych mechanizmach WPR przez własne służby lub deleguje pewne działania jednostkom zewnętrznym.

W dniu 20 listopada 2003 r ARR zawarła umowę z IJHARS, która w sposób szczegółowy reguluje zakres zadań wykonywanych przez IJHARS w zakresie poszczególnych mechanizmów WPR.

ARR jako agencja płatnicza: /zadania/:
wydaje decyzje administracyjne umożliwiające producentom rolnym, przedsiębiorcom z branży rolno-spożywczej, w tym podmiotom skupującym i przetwórczym oraz importerom i eksporterom uczestniczenie w mechanizmach WPR, za które odpowiedzialna jest ARR,
kontroluje prawidłowość wykorzystania środków finansowych wypłacanych uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,
wypłaca środki finansowe uczestnikom poszczególnych mechanizmów WPR,
przekazuje Komisji Europejskiej informacje dotyczące mechanizmów WPR realizowanych przez ARR,
informuje uczestników mechanizmów o decyzjach podjętych na szczeblu Wspólnoty w odniesieniu do realizowanych przez ARR mechanizmów WPR.

Agencja Rynku Rolnego swoją działalnością obejmuje ponad 20 grup towarowych, realizując w ich obrębie 50 mechanizmów Wspólnej Polityki Rolnej, między innymi:
interwencyjny zakup i sprzedaż produktów rolnych i ich przetworów,
dopłaty do prywatnego przechowywania produktów,
administrowanie regulacjami handlowymi, w tym wydawanie pozwoleń na przywóz i wywóz oraz wypłacanie refundacji wywozowych,
administrowanie systemami kwotowania produkcji wybranych produktów: mleka, skrobi ziemniaczanej oraz tytoniu,
wsparcie popytu wewnętrznego poprzez stosowanie dopłat, w tym dopłat do przetwórstwa, spożycia oraz sprzedaży po obniżonych cenach produktów organizacjom o charakterze niedochodowym
Agencja działa na podstawie Ustawy o Agencji Rynku Rolnego i organizacji niektórych rynków rolnych z dnia 7 czerwca 1990 r z późniejszymi nowelizacjami, Rozporządzeń Rady Ministrów i Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz statu

Istotny składnik instytucjonalnego otoczenia rolnictwa stanowiły fundacje – pozarządowe formy wspierania rozwoju sektora rolnego. Zainteresowane były rozwojem infrastruktury wsi oraz rozwiązywaniem problemów społeczno-zawodowych ludności zamieszkującej tereny rolnicze. Ponadto promowały przedsiębiorczość na obszarach wiejskich.
Wśród fundacji należy wymienić PHARE – program Wspólnot Europejskich Utworzony w 1989r na rzecz wspierania restrukturyzacji krajów Europy Środkowej i Wschodniej. Z jej środków finansowany był m.in. rozwój spółdzielczości wiejskiej, doradztwo rolnicze. Przekształcony w 1997r. w instrument pomocy przedakcesyjnej, program Phare skierowany został do 10 państw kandydujących –w tym Polski. Inną fundacją jest FAPA (Fundacja Programów Pomocy dla Rolnictwa). Celem tej instytucji była pomoc we wprowadzaniu w życie i koordynacji programów pomocy zagranicznej z przeznaczeniem na opracowanie projektów i programów wspierających rozwój wsi i rolnictwa.

Ważną dla sektora rolnego okazała się instytucja doradztwa rolniczego, której zadanie polegało na prowadzeniu usług dla rolników i mieszkańców wsi.

Ustawa z dnia 22 października 2004 roku o jednostkach doradztwa rolniczego określa zadania, organizację i zasady działania jednostek doradztwa rolniczego.

Jednostkami doradztwa rolniczego są:

Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie

16 wojewódzkich ośrodków doradztwa rolniczego, których terytorialny zasięg działania obejmuje obszar województwa właściwego ze względu na siedzibę tego ośrodka

Jednostki doradztwa rolniczego są państwowymi jednostkami organizacyjnymi posiadającymi osobowość prawną, prowadzącymi doradztwo rolnicze obejmujące działania w zakresie rolnictwa, rozwoju wsi, rynków rolnych oraz wiejskiego gospodarstwa domowego, mające na celu poprawę poziomu dochodów rolniczych oraz podnoszenie konkurencyjności rynkowej gospodarstw rolnych, wspieranie zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich, a także podnoszenie poziomu kwalifikacji zawodowych rolników i innych mieszkańców obszarów wiejskich.

Kolejnym elementem otoczenia instytucjonalnego rolnictwa są instytucje społeczeństwa obywatelskiego. Wymienić tu należy samorząd rolniczy, czyli izby rolnicze oraz inne organizacje polityczne i związkowe rolników.

Izby rolnicze w Polsce zostały powołane do życia ustawą z dnia 14 grudnia 1995 roku.

Izby są samorządem rolniczym działającym na rzecz rozwiązywania problemów rolnictwa i reprezentującym interesy zrzeszonych w nim podmiotów.

Członkami izb rolniczych są wszystkie osoby fizyczne i prawne, które są płatnikami podatku rolnego lub dochodowego z działów specjalnych produkcji rolnej, zamieszkujący obszar danego województwa.

Izby rolnicze

Działalność izb rolniczych w II Rzeczypospolitej trwała do II wojny światowej. W warunkach okupacji zostały zawieszone, oczywiście wszystkie oficjalne formy działania instytucji polskich na terenie Polski. Nowe, komunistyczne władze po wojnie nie dążyły do odrodzenia wiejskiego samorządu rolniczego, bowiem jego istnienie nie było zgodne z koncepcją centralistycznego zarządzania krajem. Dekretem Krajowej Rady Narodowej z dnia 26 sierpnia 1946 r. izby rolnicze zostały formalnie rozwiązane. Przez cały okres istnienia PRL, mimo stopniowego demokratyzowania życia kraju po roku 1956, nie powrócono do formuły samorządu rolniczego na wsi.

Nawiązano do tej koncepcji dopiero po dokonanej w Polsce zmianie systemu politycznego w roku 1989. Od 1990 r. do Sejmu RP wpływać zaczęły różne projekty poselskich i urzędowych ustaw w sprawie izb rolniczych. Na początku 1994 r. włączył się w sprawę Centralny Ośrodek Badania Opinii Społecznej, rozpisując wśród wybranych losowo mieszkańców wsi ankietę nt. potrzeby powołania izb. Ponad 40% ankietowanych wyraziło poparcie dla tej idei. Jednocześnie działali w tym kierunku związani z rolnictwem ludzie nauki, polityki i przedstawiciele administracji rządowej. By zaczerpnąć z najlepszych wzorców wzięli udział w seminariach zorganizowanych nt. pracy izb w 1992 r. we Francji i w 1993 r. w Niemczech. W grudniu 1994 r. odbyła się ogólnopolska konferencja, na której dokonano prezentacji głównych założeń powołania i funkcjonowania izb rolniczych w Polsce. Przez okres trzech kwartałów następnego roku w podkomisji sejmowej złożonej z posłów i ekspertów trwały prace nad opracowaniem jednolitego tekstu ustawy o izbach rolniczych. W dniu 14 grudnia 1995 r. Sejm RP uchwalił "Ustawę o Izbach Rolniczych". Ogłoszenie ustawy nastąpiło 4 stycznia 1996 r.

KRAJOWA RADA IZB ROLNICZYCH

Slajd 30
Do zadań izb rolniczych, zgodnie z art.. 5 ustawy o izbach rolniczych, należy w szczególności:

sporządzanie analiz, ocen, opinii i wniosków z zakresu produkcji rolnej oraz rynku rolnego i przedstawianie ich organom administracji rządowej i samorządu terytorialnego,

występowanie do organów administracji rządowej w województwie i organów samorządu terytorialnego z inicjatywą w zakresie regulacji prawnych dotyczących rolnictwa, rozwoju wsi i rynków rolnych oraz opiniowanie projektów tych przepisów,

prowadzenie działań na rzecz tworzenia rynku rolnego oraz poprawy warunków zbytu płodów rolnych i produktów rolnych,

prowadzenie analiz kosztów i opłacalności produkcji rolnej,

- gromadzenie, przetwarzanie i przekazywanie informacji gospodarczych na potrzeby producentów rolnych oraz innych przedsiębiorców,

Na koniec należy stwierdzić, iż współczesne rolnictwo funkcjonuje w systemie instytucjonalnym, na który składa się sieć instytucji rynku oraz instytucji kreowanych przez państwo w ramach polityki rolnej. Doskonalenie instytucji w rolnictwie i jego otoczeniu ma istotne znaczenie dla sytuacji ekonomicznej rolników w Polsce. Właściwe instytucje poprawiają efektywność gospodarowania w rolnictwie i konkurencyjność produktów rolnych. Wpływają również na wysokość dochodów rolniczych (podnoszą poziom osiągalnej renty ekonomicznej). Ponadto wzmacniają pozycję rolnika w uzyskiwaniu korzyści dzielonych przez mechanizm polityczny w postaci np. subsydiów, dotacji. Proces przemian na rynku rolnym w Polsce wymagał wdrożenia systemu instytucjalnego, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania sektora rolnego. Tymczasem jak wykazało wiele analiz, instytucjonalizacji rynku rolnego w naszym kraju była słabym ogniwem systemu, który ukształtował się w Polsce w wyniku transformacji gospodarki.

Praca również w załączonym pliku.