Staropolski Okręg Przemysłowy - referat

Najstarszy w Polsce zespół ośrodków przemysłowych, znajdujących się w dorzeczu rzeki Kamiennej, w obrębie: Gór Świętokrzyskich, Płaskowyżu Suchedniowego, Garbu Gelniowskiego i Przedgórza Iłżeckiego, w województwach: świętokrzyskim, mazowieckim, łódzkim. Głównymi ośrodkami Staropolskiego Okręgu Przemysłowego są: Radom, Kielce Starachowice, Ostrowiec Świętokrzyski i Skarżysko Kamienna.

Jego rozwój rozpoczął się w XVw. I do połowy XIX w. Był największym producentem żelaza na ziemiach polskich. W czasach przedhistorycznych na obszarze tym wydobywano i obrabiano krzemienie, wytapiano także także żelazo (m. in. w Nowej Słupi, gdzie znaleziono piecowisko złożone z 45 pieców hutniczych - dymarek, a także tzw. żużle pierwotne pochodzące z okresu od V do X w. , i gdzie corocznie organizowane są tzw. Dymarki Świętokrzyskie). W średniowieczu rozwinęło się górnictwo i hutnictwo ołowiu, srebra i miedzi. W XVI w. funkcjonowało ponad 60 kuźnic. W XVII w. powstały w Bobrzy i Samsonowie pierwsze wielkie piece do wytopu żelaza opalane drewnem, a także huta miedzi i ołowiu w Białogonie. Dalszy rozwój Staropolskiego Okręgu Przemysłowego nastąpił w XVIII w. - w 1782 działało tu 27 wielkich pieców hutniczych (na ogólną liczbę 34 istniejących w Polsce). Po wyczerpaniu się złóż miedzi i ołowiu rozwijało się głównie przetwórstwo żelaza.

Obecnie rud żelaza już się nie eksploatuje się. Wśród licznych kiedyś hut pozostała tylko jedna w Ostrowcu Świętokrzyskim. Na dużą skalę rozwinął się przemysł elektromaszynowy, którego rozbudowę zaczęto już w okresie międzywojennym. Równie silnie rozwinął się przemysł motoryzacyjny (produkcja samochodów ciężarowych- Starachowice, fabryka samochodów specjalizowanych-Kielce) i metalowy w tym odlewniczy (Końskie, Radom, Skarżysko Kamienna, Kielce, Stąporków). Staropolski okręg przemysłowy bardzo ważna rolę odgrywa w produkcji materiałów budowlanych z powodu silnie rozwiniętego po wojnie przemysłu cementowego (zakłady w Nowinach, Małogoszczy, Wieżbicy, Ożarowie, Sitkówce-Nowinach), wapienniczego, kamieniarskiego, ceramiki szlachetnej (Stąporków, Ćmielów, Sudeniów, Przysucha, Opoczno). Poza tym występuje jeszcze branża obuwnicza, garbarska (Radom, Skarżysko Kamienna), tworzyw sztucznych (Pionki-wytwarzające sztuczną skórę), energetyczną (Kozienice), papiernicza (Niewachlów).

Pozostałe gałęzie przemysłu są słabo rozwinięte, aczkolwiek odnotowano pewne ożywienie w przemyśle spożywczym (przemysł mięsny i mlekowy). Niestety jest to okręg mocno zagrożony bezrobociem.

Do licznych obiektów zabytkowych Staropolskiego Okręgu Przemysłowego należą m. in. : Muzeum Zagłębia Staropolskiego w Sielpi Wielkiej i Muzeum Starożytnego Hutnictwa Świętokrzyskiego w Nowej Słupi, a także obiekty w Maleńcu, Chlewiskach, Bobrzy, Samsonowie i Nietulisku Dużym.



Literatura:

1) Encyklopedia Guttenberga- Geografia tom II
2) Encyklopedia Internetowa W. I. E. M
3) Internet