Renesans w Europie.

1. Podłoże społeczno kulturowe.
Słowa renesans po raz pierwszy użył, włoski malarz, G. Vassari w XVI w. Epoka ta we Włoszech trwała od XIV do początku XVI w, w krajach leżących na północ od Alp od końca XV do końca XVI w, a w Polsce trwał od XIV do lat 30-tych XVII. Przedstawiciele epoki rezygnowali całkowici ze średniowiecznych korzeni. Rozwój epoki związany był intensywnymi przemianami gospodarczymi we Włoszech. Nastąpiło szybkie bogacenie miast (Florencja, Wenecja, Genua, Mediolan). Większe zainteresowanie spawami materialnymi, odwrót od ideałów średniowiecza. Władza stopniowo przejmowana przez bogate mieszczaństwo. Najbogatszą wtedy rodziną byli Medyceusze. Wśród nich najsławniejszy był Wawrzyniec M.. Była to rodzina kupiecka, która opiekowała się uczonymi i artystami. Byli pierwszymi mecenasami sztuki. Głównym ośrodkiem życia umysłowego we Włoszech była Florencja. Uczeni greccy przyczynili się do powstania tam wyższej uczelni- Akademii Platońskiej.

2. Światopogląd renesansowy.
Główną ideą odrodzenia był antropocentryzm- najważniejsza była pojedyncza osobowość, stała się ośrodkiem zainteresowania i centrum świata. Człowiek zapragnął poznawać, rozumieć, odkrywać i rozumieć świat. Uwierzył w potęgę rozumu i chciał ją wykorzystywać dla dobra swego i swoich bliźnich. Zaczął interesować się nauką. Hasłem epoki stały się słowa Terencjusza „Człowiekiem jestem i nic co ludzkie nie jest mi obce”, oraz „carpe diem”.

3. Wzorce kulturowe odrodzenia.
Wzorce antyczne nazwane wzorcami klasycznymi. Wzorce wzięły się z malarstwa literatury i sztuki.

4. Nurty kulturowe.
Humanizm- pochodził od homo- człowiek- prąd umysłowy który uznawał poznanie człowieka za główny przedmiot dociekań naukowych i inspiracji artystycznych. Cechy humanisty: człowiek wykształcony na wzorcach kultury antycznej, zna klasyczne języki, wierzy w potęgę rozumu, uważa go za główną drogę do poznania świata, cechuje go wszechstronność zainteresowań, dąży do wolności człowieka, irenizm.
Reformacja- odwaga posunięta aż do przyznawania ludziom prawa do swobodnego myślenia w sprawach religijnych, była źródłem ruchów religijno-społecznych. Marcin Luter- 1517r w Niemczech ogłosił swój protest na temat odpustu, wywieszając spis 95 tez na drzwiach kościoła w Winterberdze. Protestował przeciwko hierarchii kościelnej, celibatom, zakonom. Za najważniejsze uznawał czytanie Biblii. Kalwinizm- od uczonego J. Kalwina. Anglikanizm- Henryk VIII nie otrzymał rozwodu i założył nowy kościół, a siebie ogłosił przewodnikiem. Reformacja spowodowała rozwój literatury w językach narodowych, dzięki tłumaczeniu Biblii na języki krajowe.
Irenizm- pogląd ten uznawali humaniści, niechętni wszelkim waśniom, zacietrzewieniom i nietolerancji.

5. Przedstawiciele renesansu w Europie.
Włochy: Michał Anioł (artysta), Leonardo da Vinci (artysta, geniusz), Rafael Santi (malarz), Giovanni Baccaccio (pisarz, autor zbioru nowel Dekameron), Francesco Petrarka („Sonety do Laury”). Niderlandy: Erazm z Rotterdamu („Pochwała głupoty”). Niemcy: Albrecht Durer (malarz). Anglia: Whilliam Szekspir, Tomasz More- „Utopia” mąż stanu skazany na śmierć przez Henryka IV. Hiszpania: Ceruantes- „Don Kichot”.