Powstania - kościuszkowskie, listopadowe, krakowskie - najważniejsze informacje

POWSTANIE KOŚCIUSZKOWSKIE (1794)

1. Przyczyny
- II rozbiór Polski
- groźba kolejnego podziału kraju
- rewolucja we Francji
- uległość króla wobec zaborcy
- Rozpoczęcie wojny Rosji z Turcją,
zażądanie od Polaków stanu liczebnego wojska o połowę Termin marzec 1794.

2. Przebieg
- przysięga T.Kościuszki na rynku krakowskim 24 marca - naczelnik pow.
- b. pod Racławicami, kosynierzy, Bartosz Głowacki
- insurekcja warszawska - Jan Kiliński
- powstańczy rząd
- insurekcja wileńska - Jakub Jasiński
- uniwersał połaniecka - regulacja sytuacji chłopów (w.osobista, zmniejszenie pańszczyzny o połowę, zniesienie sądowej władzy panów nad chłopem)
- b. pod Szczekocinami (Prusy+Rosja)
- klęska pod Chełmem
- zdobycie Bydgoszczy - J.H. Dąbrowski
- klęska pod Maciejowicami - K. w niewoli
- upadek powstania, rozproszenie rzołnieży16 listopada pod Radoszycami

3. Skutki
- III rozbiór Polski
- więzienie polskich przywódców

POWSTANIE LISTOPADOWE (1830)

1. Przyczyny
- rewolucja we Francji, Belgii i Grecji
- łamanie konstytucji przez władzę rosyjską
- uciski podatkowe
- groźba aresztowania członków Sprzysiężenia
- obawa przed udziałem w wyprawie przeciwko Francji
- sytuacja w wojsku (dyskryminacja, brak możliwości awansu)
- chęć uzyskania suwerennego państwa Polskiego
- nie zwoływanie sejmów
- istnienie tajnej policji

2. Przebieg
- pożar browaru - sygnał
- nieudany atak na Belweder
- zdobycie Arsenału przez lud Warszawy
- 5.12.1830r. - Chłopicki ogłasza się dyktatorem powstania
- 25.01.1831r.– sejm detronizuje cara MikołajaI
- bitwa pod Stoczkiem – zwycięstwo Polaków
- bitwa pod Grochowem
- bitwa o Olszynkę Grochowską
- J. Skrzynecki wodzem naczelnym powstania
- bitwa pod Ostrołęką - przegrana Polaków
- powstanie na Litwie i Ukrainie
- atak Paskiewicza na Warszawę
- 8.12.1831r. - kapitulacja Warszawy
- armia nie składa broni, wraz z rządem udaje się na emigracje

3. Przyczyny upadku
- brak finansów;
- nieudolne dowództwo;
- brak udziału chłopów
- układy z carem (podwójna gra polityków);
- brak sprawnej organizacji powstania;
- brak wiary w powodzenia powstania wśród ludzi będących u władzy;
- brak pomocy z zewnątrz
- różnica w liczebności (ros. 130 tys. , pol.50 - 60 tys.)
- brak odezwy do narodu
- brak ustalonych władz powstańczych

DOWÓDCY
- Iwan Dybicz - Józef Sowiński
- Józef Chłopicki - Józef Bem
- Emilia Plater
- Józef Prądzyński
- Jan Krukowiecki

4. Skutki
- Mikołaj I znosi odrębność Królestwa (autonomiczna prowincja Rosji)
- likwidacja sejmu i wojska polskiego
- rusyfikacja
- rozwiązanie Uniwersytetu Warszawskiego
- skonfiskowanie majątków
- namiestnikiem Królestwa zostaje Iwan Paskiewicz
- Wielka Emigracja

POWSTANIE KRAKOWSKIE (1846)

1. Przyczyny
- chęć odzyskania niepodległości
- rabacja galicyjska
- wpływ Wielkiej Emigracji
- nadzieja na pomoc demokratów niemieckich

2. Przebieg
- utworzenie Rządu Narodowego RP
- Jan Tyssowski dyktatorem powstania
- wydał manifest do chłopów, który obiecał im nadanie pełnego prawa do ziemi, za udział w powstaniu
- masakra bezbronnej procesji insurgentów

3. Skutki
- okupacja Krakowa przez wojska ros. i austr.
- wcielenie Rzeczpospolitej Krakowskiej do Austrii
- zaostrzona represja zaborców wobec Polski
- straty materialne, demograficzne