Demokracja i państwo

Demokracja- rządy ludu, uczestnicznie wszystkich obywateli w podejmowaniu decyzji politycznych. W państwach dużych nie jest to wykonalne, dlatego stosuje się demokracje pośrednią, czyli że wybierani przedstawiciele ludu, którzy następnie podejmują decyzje polityczne. Fakt ten jest jedną z przyczyn alienacji się reprezentacji politycznej ludu prowadzącej do różnego typu rządów niedemokratycznych, podporządkowanych ostatecznie klasie posiadającej, realizacji jej interesów demokratycznych.
W historycznym rozwoju władzy demokracja jest,
Jak dotąd najwyższą formą kształtowania się życia społecznego i politycznego. Fundamentalizm ideologiczny, darwinizm polityczny i społeczny został zastąpiony ideami: braterstwa, równości, wolności i egalitarności. Demokracja nie obejmuje jednakże struktury ekonomicznej. Do najpowazniejszych zagrożen należa: patologia władzy, anarchia, demokracja narzucona, tendencje autokratyczne i totalitarne, biernośc społeczna, sytuacja ekonomiczna i sytuacja między narodowa.

Nietolerancja- brak wyrozumiałości wobec cudzych poglądów, upodobań, wierzeń i zachowań. Zaostrza konflikty społeczne, antagonizuje członków grupy społecznej. Może prowadzić do zdarzeń wymykających się spod kontroli i przynoszących tragiczne skutki np. pogrom Żydów, pogrom Cyganów.

Anarchia- dezorganizacja ,stan chaosu wynikający z bezsilności władzy państwowej.

Patologie władzy- przeświadczenie społeczeństwa o skorumpowaniu urzędników. Zerwanie więzi między rządzącymi a rządzonymi prowadzi do utworzenia negatywnie postrzeganych elit politycznych. Często objawia się to zaniechaniem obowiązku głosowania podczas wyborów. Negatywne skutki wywołuje również korupcja, która jest sprzeczna zasada sprawiedliwości i może doprowadzić do dezorganizacji życia społ. i gosp.

Demokracja narzucona- niechętny stosunek społeczeństwa do demokracji wywołany sposobem jej wprowadzeni. Duże znaczenie w zaakceptowaniu przez społeczeństwo demokracji odgrywa sposób wprowadzenia jej w życie społeczne. Narzucona demokracja może zostać odrzucona prze społ. (np. w 1812r. narzucona przez Francuzów demokracje odrzuciło społeczeństwo francuskie)

Autokratyzm i totalitaryzm- tęsknota społeczeństwa za władzą silnej ręki. Autokratyzm i totalitaryzm SA przeciwieństwem demokracji. Naruszaja one wszystkie podstawowe zasady demokratyczne, jak pluralizm,system przedstawicielski, prawa i swobody obywatelskie, podział i niezależność władz.

Bierność społeczna- wyłączenie się części społeczeństwa z zycia publicznego. brak zaangażowania i inicjatywy, obojętność człowieka w różnych sytuacjach społecznych. Występuje najczęściej na skutek niekorzystnego oddziaływania wychowawczego. Przyczyną bierności społecznej mogą być również zaburzenia rozwoju psychicznego jednostki. Biernośc społeczna odznacza się często brakiem zaufania do sprawujących wladzę, co prowadzi zwykle do wyłączenia się cześc społeczeństwa. Przekłada się to na niska frekwencje w wyborach.

Państwo to zgodnie z prawem międzynarodowym taka jednostka podziału politycznego świata, której przysługuje pełna niepodległość, tj. nie podlega żadnej innej jednostce politycznej. Definicja ta nie uwzględnia jednak relacji państw z organizacjami międzynarodowymi takimi jak ONZ lub Unia Europejska, czy z silniejszymi państwami (np. w byłego bloku państw socjalistycznych podległych ZSRR). TEORIE POWSTANIA PAŃSTWA: teistyczna – teoria, która zakłada, że władza pochodzi od Boga; istnieje konieczność podziału państwa na rządzących i rządzonych; koncepcja ta powstała w starożytności, licznych zwolenników zyskała w średniowieczu. teologiczna - jej twórcą był św. Augustyn, który w dziele zatytułowanym De civitatis Dei twierdził, że władza pochodzi od Boga, a państwo na ziemi powinno wzorować się na państwie niebieskim. Teorię tę zmodyfikował św. Tomasz z Akwinu: władza pochodzi od Boga, ale sposób rządzenia jest wymysłem człowieka, bo państwa nie są doskonałe. marksistowska (bazy i nadbudowy) – państwo jest formacją, która istnieje wyłącznie w społeczeństwach klasowych; powstaje, by bronić klas panujących przed klasami podporządkowanymi, wyzyskiwanymi, stać na straży nierówności społecznych i chronić stan posiadania klas dominujących; autorami tej koncepcji są Karol Marks i Fryderyk Engels. umowy społecznej – według tej teorii państwo jest wynikiem umowy między obywatelami, suwerenem w takim państwie jest naród; twórcą koncepcji jest Jan Jakub Rousseau. podboju i przemocy – zakłada, że państwa powstają w wyniku podbijana słabszych plemion przez plemiona silniejsze, w ten sposób za pomocą podbojów powiększa się terytorium państwa. Sformułowana została w XIX w. przez Ludwika Gumplowicza




Funkcje państwa wewnętrzne (tradycyjne; konserwatywne; liberalne) prawodawcza - państwo za pośrednictwem swojego aparatu tworzy prawo, które obowiązuje na jego terytorium. porządkowa - państwo jest zobowiązane do zachowania porządku i bezpieczeństwa na całym terytorium jego jurysdykcji. administracyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać krajem za pomocą aparatu administracyjnego. wewnętrzne (socjalistyczne; interwencjonistyczne; etatystyczne) gospodarczo-organizacyjna - państwo jest zobowiązane zarządzać gospodarką i finansami kraju; socjalna - państwo jest zobowiązane zapewnić swoim obywatelom minimum środków do życia; kulturalno-oświatowa - państwo jest zobowiązane zorganizować system edukacji i instytucji kulturalnych, szerzących rozwój intelektualny obywateli; zewnętrzne obrona granic - zapewnienie obywatelom poczucia bezpieczeństwa przez niwelowanie zagrożenia agresją ze strony innych państw; kontakt z innymi państwami - państwo powinno organizować współpracę z innymi państwami.

Obywatelstwo- przynależność prawna osoby fizycznej do danego państwa, która pociąga ze sobą podleganie prawom i obowiązkom kraju, którego obywatelstwo się posiada. Obywatelstwo jest wyznaczane z mocy prawa na jeden z dwóch sposobów: tzw. prawo ziemi (łac. ius soli) - dziecko uzyskuje obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny; tzw. prawo krwi (łac. ius sanguinis) - dziecko nabywa to samo obywatelstwo, co jego rodzice. Obywatelstwo można także uzyskać po spełnieniu wymogów ustanowionych przez państwo (np. przebywanie na terenie jakiegoś kraju przez kilka lat, dobra znajomość języka, kultury, historii kraju itp.). Większość państw wymaga zrzeczenia się poprzedniego obywatelstwa, ale niektóre dopuszczają podwójne obywatelstwo. W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi.
racja stanu- nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie lub poza jego granicami ale na jego rzecz. W państwach demokratycznych racja stanu jest zazwyczaj kwestią \"poza dyskusją\". Wokół niej skupiają się organizacje i partie polityczne bez względu na orientacje ideowe. Najczęściej jest to kwestia obrony suwerenności kraju. W państwach niedemokratycznych racja stanu bywa używana jako argument przeciwko opozycji. Racją stanu kieruje się mąż stanu.

Władza - Według klasycznej definicji Maxa Webera, władza to dowolna możliwość wykonywania własnej woli w ramach danych stosunków społecznych bez względu na sprzeciw i na to, na czym ta możliwość się opiera. Władza tradycyjna - występowała już we wczesnym średniowieczu i w niektórych dzisiejszych społeczeństwach plemiennych, jest uświęcona wielowiekowym przestrzeganiem zwyczaju. Uzasadniała ona wyróżnioną pozycję władcy, który z kolei stał na straży jej przestrzegania. Władza charyzmatyczna - opiera się na „osobistej zdolności jednostki podporządkowywania sobie ludzi oraz ich oddaniu i zaufaniu w stosunku do przywódcy”. Jest, więc to władza zindywidualizowana, władza, której nikt inny poza osobą obdarzoną charyzmą nie jest w stanie sprawować. Władza legalna – do jej sprawowania uprawniony jest każdy, kto działa w ramach przyznanych mu kompetencji, określonych przez obowiązujący porządek normatywny.
Patologie władzy- alienacja Według Marksa, człowiek z natury twórczy pod wpływem tego, iż staje się on częścią maszyny zatraca swoją wolność i możliwości twórcze, poprzez co izoluje się od rzeczywistości społecznej. Izolowanie się od władzy społeczeństwa.forma alienacji jest partykularyzm (dbanie o własne interesy z pominięciem interesu ogółu), nepotyzm ( obsadzanie wysokich stanowisk krewnymi – poplecznictwo), klientelizm (oparcie władzy na układach i wzajemnych zależnościach politycznych), brutalizacja polityki (wymuszenie posłuszeństwa obywateli przez przemoc) Centralizacja uprawnień- to wzrost kompetencji i możliwośći decyzyjnych organów centralnych państwa przy jednoczesnym zmniejszeniu lub całkowitej utracie uprawnień organów władzy lokalnej. Wyższym stopniem centralizacji uprawnień jest koncentracja uprawnień: centralizacja biurokratyczna, technokratyczna, militarystyczna, plutokratyczna. Oligarchizacja grup rządzących sa to rzady waskiej grupy ludzi stojacej ponad prawem. Biurokratyzacja władzy bezduszne przestrzeganie przepisów i ich niepotrzebne mnożenie. Korupcja władzy przyjmowanie korzyści majatkowych przez osoby sprawujące władze w zamian za określona decyzje.













Forma państwa, sposób rządzenia i organizacji życia politycznego i społecznego w danym kraju określony przez zapisy konstytucji. Struktury władzy, sposób jej sprawowania, ustrój terytorialny państwa. Przy ustalaniu formy państwa uwzględnia się następujące kategorie: 1) ustrój polityczny, czyli formę rządów, sposób funkcjonowania naczelnych organów państwa. Ze względu na rolę głowy państwa i sposób jej wyłaniania wyodrębnia się monarchie i republiki. Natomiast rozpatrując relacje między głową państwa, parlamentem a rządem, rozróżnia się system prezydencki i parlamentarny; 2) ustrój terytorialny, czyli podział terytorium oraz stopień dystrybucji władzy państwowej (scentralizowany bądź zdecentralizowany), pozwala wyróżnić państwa unitarne i federacje; 3) reżim polityczny, czyli styl rządzenia, według którego wyróżnia się państwa demokratyczne, autorytarne i totalitarne.

Monarchia, forma rządów, w której monarcha (król, cesarz, sułtan), stoi na czele kraju jako reprezentant władzy suwerennej. Monarcha pełnił władzę dożywotnio, samodzielnie lub wspólnie z organami typu doradczego lub ustawodawczego. Władza monarchy była dziedziczna lub wybieralna (elekcyjna).


Republika, rzeczpospolita, forma ustroju państwa, w którym najwyższą władzę sprawuje wybierany na określoną kadencję, w wyborach pośrednich lub bezpośrednich, prezydent lub organ kolegialny. Republika występowała już w starożytności (demokracja ateńska, republika rzymska) i w średniowieczu (miejska republika włoska). Pierwszą nowożytną republiką zostały Stany Zjednoczone Ameryki Północnej (1787), następną - Francja (1792), a w XIX w. kraje Ameryki Łacińskiej. Republika rozpowszechniła się dopiero w XX w. w Europie, Azji i Afryce po I wojnie światowej.

Prezydencki system, forma rządów wynikająca z podziału władzy między egzekutywą i legislatywą, w której prezydent jest równocześnie szefem rządu, przyjęta w konstytucji Stanów Zjednoczonych, w republikach Ameryki Łacińskiej oraz niektórych państwach Afryki i Azji. System wynika z koncepcji separacji władz państwowych. Prezydent jest powoływany w wyborach powszechnych, nie ma inicjatywy ustawodawczej ani prawa udziału w obradach parlamentu, nie ponosi odpowiedzialności politycznej przed parlamentem, tak jak i ministrowie (będący wyłącznie urzędnikami w aparacie prezydenckim), których on powołuje i odwołuje; z parlamentem komunikuje się za pomocą orędzia, w którym zawiera program rządu i propozycje ustaw.

Unitarne państwo, forma państwa wyodrębniona ze względu na strukturę wewnętrzną i organizację organów państwa. Państwo, w którym jednostki terytorialno-administracyjne (np. województwa, gminy) są podporządkowane organom centralnym i nie mają autonomii, ani żadnej politycznej samodzielności (przeciwnie niż w państwie związkowym - federacji). Państwo takie jest wewnętrznie jednolite. Najbardziej charakterystyczne cechy unitarnego państwa to:
-występowanie jednolitego systemu prawa na całym terytorium (np. Polska, Węgry),
-jednorodny system organów prawodawczych, wykonawczych i sądowych,
-podporządkowanie organów władzy i administracji lokalnej organom centralnym.


Federacja (z łaciny – związek), 1) państwo związkowe, w przeciwieństwie do konfederacji posiadające własne organy związkowe. Na rzecz organów centralnych członkowie federacji zrzekają się części swoich suwerennych praw (odrębności armii, finansów, polityki zagranicznej). Federacjami są np.: Stany Zjednoczone, Niemcy, Szwajcari; 2) w socjalizmie utopijnym i anarchizmie jednostka terytorialna, mająca jednoczyć grupy wytwórcze; 3) związek organizacji społecznych, stowarzyszeń, ugrupowań zawodowych lub politycznych.

Reżim, reżym, system rządów, władza. W potocznym rozumieniu ma znaczenie pejoratywne – ustrój, w którym jest stosowany ucisk polityczny, ograniczenie swobód obywatelskich, łamanie prawa, nierzadko brutalna, policyjna przemoc wobec społeczeństwa.


Państwo totalitarne, system władzy, w którym państwo całkowicie kontroluje wszelkie sfery życia obywateli w celu całkowitego podporządkowania sobie jednostki, ścisłej kontroli nad każdym aspektem jej życia. Państwo to preferuje określony przez siebie model posłusznego mu obywatela i wszelkimi dostępnymi sposobami stara się wpoić całemu społeczeństwu. Model obywatela jest jeden - zgodny z ideologią przewodnią państwa, wszelki pluralizm poglądów i postaw jest bezwzględnie niszczony.