Ważniejsze bitwy II wojny światowej

Bitwa pod Stalingradem

Długie i zacięte walki w latach 1942-43, które zapoczątkowały odwrót Wehrmachtu, dotąd posuwających się szybko w głąb Związku Radzieckiego. W 1942 r. niemiecka 6 armia pod dowództwem gen. Fredricha von Paulusa zajęła Kursk, Charków, Krym i dotarła do Wołgi oraz największego nad rzeką miasta Stalingrad ( obecnie Wołgograd). Tutaj źle uzbrojone i stosunkowo nieliczne wojska radzieckie powstrzymały najeźdźców prowadząc długotrwałą, zażartą obronę. W listopadzie, kiedy obrońcom miasta skończyły się zapasy, Stalinowi udało się zgromadzić siły wystarczające do przeprowadzenia kontrofensywy przez 6 sowieckich armii pod dowództwem marszałków: Georgija Żukowa, Iwana Koniewa i Radiona Malinowskiego. W lutym 1943 r. Niemcy, którymi dowodził mianowany przez Hitlera na feldmarszałka von Paulus, poddali się. Ich straty wyniosły 330 000 żołnierzy zabitych lub wziętych do niewoli. Potem Armia Czerwona odzyskała Kursk kładąc kres niemieckim sukcesom na froncie wschodnim.

Blokada Leningradu

Oblężenie drugiego pod względem wielkości miasta Związku Radzieckiego w II wojnie światowej; trwało 900 dni i pochłonęło milion ofiar. We wrześniu 1941 r. wojska niemieckie dotarły na przedmieścia Leningradu (obecnie Petersburga) i szybko go okrążyły. Choć miasto nie było przygotowane na oblężenie, władze nie wyraziły zgody na ewakuację ludności cywilnej, narażając ją na głód, choroby i nieustanny ostrzał artyleryjski. Zaopatrzenie docierało do Leningradu drogą powietrzną, a zimą tzw. drogą życia – przez zamarznięte jezioro Ładoga. Rosjanie rozpoczęli kontrofensywę na początku 1943 r., lecz dopiero w styczniu następnego roku przerwali blokadę wroga. W 1965 r. władze radzieckie nadały grodowi Lenina tytuł „ miasta-bohatera ZSRR”. Bitwa o Anglię

Określenie zmasowanych nalotów niemieckiej Luftwaffe na Wlk. Brytanię we wczesnej fazie II wojny światowej ( sierpień – październik 1940 r.). Po upadku Francji w czerwcu 1940 r. Niemcy przygotowali się na inwazję na Wyspy Brytyjskie, bombardując angielskie porty, okręty i fortyfikacje nabrzeżne, ale ponieśli ogromne straty w starciu z siłami RAF ( Royal Air Force). W sierpniu III Rzesza dokonała znacznych zniszczeń brytyjskich lotnisk i fabryk samolotów, ale straty niemieckie wciąż były duże, dzięki męstwu pilotów RAF i dokładności, z jaką naprowadziły ich brytyjskie radary. Gdy wyeliminowanie RAF okazało się niemożliwe, co pokrzyżowało plany inwazji, na początku września Niemcy nagle rozpoczęły bombardowanie miast, powodując ogromne zniszczenia, zwłaszcza w Londynie, Coventry i Plymouth. Paradoksalnie ta zmiana taktyki pozwoliła RAF odzyskać siły. W początkach października bitwa o Anglię znalazła się w martwym punkcie i 12 października Hitler odroczył realizację planu inwazji. Zmasowane naloty na brytyjskie miasta trwały aż do kwietnia 1941 r. Niemcy doznały wówczas pierwszej poważnej porażki w czasie II wojny światowej, tracąc ponad 2500 samolotów ( wobec 900 samolotów RAF). W bitwie o Anglię uczestniczyli też polscy lotnicy, którzy zniszczyli ok. 160 niemieckich maszyn.

Bitwa o Atlantyk

Określenie operacji morskich w czasie II wojny światowej, które rozgrywały się na Atlantyku, Morzu Karaibskim i północnych wodach Europy, kiedy niemieckie U – Booty, wspierane czasem przez włoskie okręty podwodne, usiłowały przeciąć linie zaopatrzeniowe między USA i koloniami angielskimi a Wlk. Brytanią. Często w operacjach brało udział lotnictwo i inne jednostki niemieckiej floty wojennej. Alianci zachodni utracili ok. 2800 statków handlowych, głownie brytyjskich. Sytuacja znacznie się poprawiła w końcu lata 1943 r., kiedy zastosowano ulepszony radar, użyto samolotów dalekiego zasięgu, konwojom morskim przydzielano coraz częściej eskorty i złamano niemieckie szyfry. Późniejsze innowacje techniczne wzmogły skuteczność U – Bootów, które przestały zagrażać transportowi morskiemu przez Atlantyk dopiero w 1944 r., gdy ich bazy zdobyły wojska alianckie lub zostały odcięte od zaplecza.

El – Alamejn

Port w Egipcie, rejon zaciętych walk toczonych w lipcu i listopadzie 1942 r. między wojskami niemiecko – włoskimi a brytyjskimi. W czerwcu 1942 r. Brytyjczycy zajęli pozycje obronne – na północy nad morzem Śródziemnym pod El – Alamejn, na południu przy słonych błotach depresji Kattara; w lipcu dowodzący brytyjską obroną gen Claude Auchinleck zatrzymał tu natarcie wojsk gen Erwina Rommla,
„ Lisa Pustyni” i zapobiegł niebezpieczeństwu utraty Egiptu przez aliantów. Zanim gen Bernard Montgomery przystąpił do operacji zaczepnej, tak rozbudował siły alianckie, że 3 – krotnie przewyższały wojska niemieckie. 23 października ruszyła ofensywa brytyjska, a 2 listopada doszło do bitwy pancernej, do której Anglicy wprowadzili ok. 1200 czołgów. Rommlowi brakowało paliwa, w dodatku miał do dyspozycji zaledwie 500 wozów bojowych. Przytłoczeni przewagą Brytyjczyków Niemcy rozpoczęli odwrót, pozostawiając na polu walki 4 dywizje włoskie. Ok. 10 tys Niemców i 2 – krotnie więcej Włochów dostało się do niewoli. Bitwa pod El – Alamejn była pierwszym większym zwycięstwem Brytyjczyków na lądzie i oznaczała początek klęski wojsk Osi w Afryce Północnej.


Ardeny

Masyw górski ciągnący się z Francji przez Belgię i Luksemburg, miejsce ostatniej
poważnej kontrofensywy niemieckiej podczas II wojny światowej ( 16 – 31 grudzień 1944 r.), skierowanej przeciwko aliantom zachodnim posuwającym się w głąb III Rzeszy. Z rozkazu Hitlera 16 grudnia 1944 r., po koncentracji w lesistych Ardenach w Belgii, doborowe jednostki niemieckie zaskoczyły nieprzygotowane do obrony wojska amerykańskie. Zaciekłe walki w kilku punktach, zwłaszcza w Bastogne, trwały na tyle długo, by alianci mogli przejść do kontrataku i uniemożliwić Niemcom osiągnięcie celu, jakim było m.in. odbicie Antwerpii.

Kursk

Miasto w południowo – zachodniej Rosji, miejsce największej bitwy pancernej podczas II wojny światowej przez wojska niemieckie i radzieckie. Usiłując odzyskać inicjatywę na froncie wschodnim, Hitler wydał rozkaz zaatakowania Kurska , stanowiącego ważny węzeł kolejowy. Po stronie niemieckiej wzięło udział 0,5 mln. żołnierzy, 3500 czołgów, 10 tys. dział oraz ponad 2000 samolotów. Gdy 5 października 1943 r. nastąpiło niemieckie uderzenie, spodziewając się ataku Armia Czerwona przeciwstawiła jeszcze większe siły ( 1,37 mln. żołnierzy, 26 tys. dział, 8400 czołgów i 3500 samolotów). Niemcy zostali zmuszeni do odwrotu; stracili 120 tys żołnierzy ( zabitych lub rannych). Do 23 sierpnia armia radziecka odzyskała pobliskie miasta: Orzeł, Biełgorod i Charków. Bitwa pod Kurskiem spowodowała przejście Wehrmachtu do defensywy.

Pearl Harbor

Baza marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych na Hawajach, nad zatoką w południowej części wyspy Oahu, w niedzielę 7 grudnia 1941 r. zaatakowana bez ostrzeżenia przez japońskie lotnictwo. Niespodziewany nalot 180 nadlatujących z lotniskowców japońskich samolotów na Flotę Pacyfiku wciągnął Stany Zjednoczone do II wojny światowej. W czasie niespełna 2 godz. japońskie torpedy i bomby zniszczyły 188 amerykańskich samolotów i zatopiły lub zniszczyły 18 okrętów wojennych. Zostało zabitych ok. 2400 Amerykanów i rannych ponad 1100. Bomby nie trafiły jednak w ważne składy paliwa; nie osiągnęły również ważnych lotniskowców ( które przebywały w czasie ataku na morzu). Następnego dnia po nalocie USA i Anglia wypowiedziały wojnę Japonii, której sojusznicy – Niemcy i Włochy – wypowiedziały wojnę Ameryce.

Dunkierka

Miejscowość w północnej Francji blisko granicy z Belgią, w której między 26 maja a 4 czerwca 1940 r. przeprowadzono ewakuację wojsk brytyjskich i francuskich. Pod naporem Niemców wojska alianckie wycofały się na plaże Dunkierki, skąd prawie wszystkich zabrały okręty wojenne i liczne prywatne łodzie. Uratowano w ten sposób ok. 330 tys. ludzi, pozostawiając jednak na plażach cały sprzęt wojskowy. Udało się to przeprowadzić dzięki samemu Hitlerowi, który jednym rozkazem wstrzymał swych żołnierzy na tym kierunku. W Anglii widok ocalonych spowodował gwałtowny wzrost morale obywateli i decyzję o kontynuacji wojny z Osią w Europie.