Płazy

Płazy są pierwszymi kręgowcami lądowymi, stanowią małą gromadę kręgowców. Występują na niewielkich obszarach, okolice przybrzeżne wód słodkich oraz miejsca bagniste i podmokłe. Współcześnie żyjące płazy dzielimy na trzy rzędy: bezogonowe (żaby, rzekotki, ropuchy), ogoniaste (traszki, salamandry) i beznogie (marszczelec – występuje w wilgotnych tropikalnych krajach Ameryki, Azji i Afryki). Ciało pokryte jest skórą obfitującą w gruczoły barwnikowe, jadowe, zapachowe. Skóra płazów jest bogato unaczyniona i uczestniczy w procesach oddechowych. Charakt cechą skóry jest to, że nie przylega ona wszędzie ściśle do mięśni. Powierzchnie, które nie przylegają do mięśni wypełnione są limfą. Szkielet jest silniej skostniały. Czaszka zbudowana jest z kości pokrywowych i wykazuje budowę ażurową. Osadzona jest na jednym kręgu szyjnym, za pomocą 2 wyrostków – kłykci politycznych. Głowa jest więc ruchoma, ale tylko w płaszczyźnie pionowej. Czaszka dzieli się na część mózgową i trzewiową. W szczękach u niektórych płazów występuję zęby, u bezogonowych brak zębów w dolnej szczęce. Kręgosłup dzieli się na część szyjną, piersiową, krzyżową i ogonową. U płazów bezogonowych występuje kość zwana urostylem. U większości płazów brak żeber i klatki piersiowej. Największym osiągnięciem ewolucyjnym było wykształcenie kończyn typu lądowego. Kończyna przednia, przymocowana do obręczy barkowej, składa się z kości ramienia, przedramienia i dłoni. Kończyna tylna, przymocowana do obręczy miednicowej składa się z kości udowej, podudzia i stopy. Kończyny mają boczne osadzenie.


Ukł. Krw: występują dwa obiegi krwi, mały, czyli płucny i duży na całe ciało. Serce podzielone jest na dwa przedsionki i jedną komorą. Ukł. Odde: u dorosłych form płazów wyst. płuca w postaci prostych worków powietrznych. Pojemność płuc jest stosunkowo mała i dlatego duża część wymiany gazowej następuje przez wilgotną skórę. Ponieważ u płazów brak jest klatki piersiowej mechanizm wentylacji płuc odbywa się przez wsysanie powietrza, obniżanie i podnoszenie dna jamy gębowej przy zamkniętych i otwartych nozdrzach. Ukł. Wydalniczy podobnie jak u ryb narządem wydalania są pranerki, ale ponieważ płazy przeszły do życia w środowisku lądowym, nie mogą wydalać amoniaku, ponieważ pozbywałyby się dużej ilości wody, dlatego końcowym produktem przemiany materii jest mocznik. Ukł. Nerwowy: Mózg zbudowany jest z 5 pęcherzyków ułożonych liniowo. Obserwujemy silniejszy rozwój przodomóżdża. Lepiej rozwinięte są również narządy zmysłów. Ma to ścisły związek z przejściem do życia w środowisku lądowym. Oczy płazów są zaopatrzone w powieki. Soczewka jest dwuwypukła. Nastąpił również rozwój narządów słuchu. Oprócz ucha wewnętrznego powstało ucho środkowe z kosteczką słuchową - strzemiączkiem. Ukł. Rozrodczy. Płazy są zwierzętami rozdzielnopłciowymi, z zaznaczonym dymorfizmem płciowym, rozwój płazów odbywa się w wodzie. Zapłodnienie jest zewnętrzne, a rozwój przebiega z przeobrażeniem, czyli występuje stadium larwy, zwanej kijanka. Kijanka posiada długi ogon, skrzela, u niektórych kijanek występują skrzela zewnętrzne. Kijanka nie posiada kończyn, ma jeden obieg krwi, posiada również linię boczną typową dla ryb. W dalszym rozwoju zanika ogon, pojawiają się kończyny, u żaby najpierw tylne, a następnie przednie. Rozwijają się płuca, powstają dwa obiegi krwi i kijanka przeobraża się w młodą żabę, która opuszcza środowisko wodne. U płazów spotykamy zjawisko neotemii, polega ono na tym, że płaz zatrzymuje się w rozwoju na stadium larwy, ale larwa ta osiąga dojrzałość płciową i zdolna jest do rozmnażania. Przykładem larwy neotemicznej jest aksolot. Płazy są zwierzętami zmienno cieplnymi i w niesprzyjających warunkach przechodzą w stan anabiozy. Jest to pozorna utrata życia, ale zachowane są czynności życiowe na minimalnym poziomie.