Odporność

Odporność to zestaw wszystkich mechanizmów, biorących udział w wytworzeniu odpowiedzi odpornościowej. W znaczeniu bardziej ogólnym oznacza zdolność do czynnej i biernej ochrony organizmu przed patogenami. To brak podatności organizmu na działanie drobnoustrojów chorobotwórczych. Zdolność leukocytów do rozpoznawania elementów należących do własnego, jak i obcego organizmu. Badaniem odporności zajmuje się immunologia.


W immunologii odpornością swoistą czyli układem swoistej odpowiedzi immunologicznej nazywa się typ odporności zależny od rozpoznawania antygenów przez przeciwciała i receptory rozpoznające antygen limfocytów T i B.
Na wytworzenie tego typu odporności potrzebne jest kilka dni, lecz mechanizmy raz uruchomione stają się niebywale efektywne w walce z patogenami. Proces jest specyficzny czyli działa na konkretny czynnik patogenny.
• naturalna (przeciwciała matczyne)
• bierna
• sztuczna (surowice ozdrowieńców)
• odporność swoista
• naturalna (przechorowanie)
• czynna
• sztuczna (szczepienie)

Mechanizmy odpowiedzi swoistej (nabytej) to:
• odporność komórkowa – warunkowana przez komórki (limfocyty T), polegająca na bezpośrednim atakowaniu patogenów przez limfocyty
• odporność humoralna – warunkowana przez przeciwciała, polegająca na wytwarzaniu przez limfocyty przeciwciał, których zadaniem jest niszczenie komórek patogennych.
Limfocyty T: pochodzą z komórek macierzystych szpiku kostnego. W drodze do tkanki limfatycznej dojrzewają w grasicy (thymus). Tam dochodzi do różnicowania się limfocytów, stają się one immunologicznie kompetentne – zdolne do odpowiedzi immunologicznej. Reagują one na specyficzne antygeny na powierzchni komórek zaatakowanych przez patogeny. Rozróżniamy trzy główne klasy komórek T:
• cytotoksyczne limfocyty T (rozpoznają i niszczą kom. z obcym antygenem)
• pomocnicze limfocyty T (uwalniają związki aktywujące odp immunologiczną lub ją wzmacniającą)
• supresyjne limfocyty T (hamują odpowiedź immunologiczną, uwalniają cytokiny, które hamują aktywność innych komórek T i komórek B)
Limfocyty B: u ptaków dojrzewają w bursie Fabrycjusza (u ssaków w szpiku kostnym). Komórka B po rozpoznaniu antygenu dzieli się – powstaje populacja komórek plazmatycznych, które produkują przeciwciała. Limfocyty B mają silnie rozwinięte ER co pozwala im na produkcję znacznych ilości białek (immunoglobulin).
Odpowiedź odpornościowa nieswoista – oparta jest na mechanizmach wcześnie powstałych w filogenezie i istniejących u wszystkich organizmów wielokomórkowych. Ten typ odpowiedzi stanowi pierwszą linię obrony organizmów przed patogenami. Za nieswoistą obronę odpowiadają czynniki komórkowe, takie jak monocyty, makrofagi, granulocyty oraz inne, bliżej niezwiązane z układem odpornościowym komórki, np. nabłonkowe. Zidentyfikowano także szereg nieswoiście działających białek: układ dopełniacza, defensyny, laktoferynę, katepsynę itp.
Mechanizmy odporności nieswoistej mogą działać praktycznie natychmiast po kontakcie z antygenem i często wystarczają do eliminacji patogenu. Niemniej jednak ich działanie nie jest tak precyzyjne jak w przypadku mechanizmów swoistych i nie zawsze daje możliwość usunięcia obcych antygenów. Ponadto odporność nieswoista nie może wytworzyć pamięci immunologicznej.
Należy jednak zdawać sobie sprawę z faktu, iż mechanizmy nieswoiste umożliwiają "rozruch" mechanizmów swoistych. Do najważniejszych procesów należą:
• wydzielanie cytokin prozapalnych przez aktywowane fagocyty
• wydzielanie czynników chemotaktycznych zwabiających limfocyty
• prezentacja antygenów przez makrofagi
• pobudzanie limfocytów poprzez działające nieswoiście białka (np. defensyny)
Generalnie można powiedzieć, że podział odporności na swoistą i nieswoistą jest do pewnego stopnia umowny, w rzeczywistości bowiem bez wspólnego działania każdy z tych typów odpowiedzi jest niewiele wart. Świadczą o tym z jednej strony zaburzenia odpowiedzi nieswoistej (np. genetycznie uwarunkowany niedobór neutrofilów), z drugiej zaś odporności swoistej (SCID, AIDS).

źródło: wikipedia.pl