Dydaktyzm w twórczości Ignacego Krasickiego

Robert Fabiszewski IIc

Temat: Dydaktyzm w twórczości Ignacego Krasickiego.




Na wstępie alby zrozumieć temat przedstawianej pracy musimy wyjaśnić pojęcie dydaktyzmu. Jest to nasycenie utworu literackiego lub innego dzieła sztuki treściami moralizatorskimi, pouczającymi odbiorców, mówiącymi, jak mają postępować.
Krasicki przejawiał swój dydaktyzm w większości swoich utworów m.in. w satyrach lub bajkach. Główną metodą, która przejawiała się w jego typie dydaktyzmu był śmiech, bo jak mówił on sam „I śmiech niekiedy może być nauką, jeśli się z przywar a nie z osób natrząsa”. Czyli inaczej mówiąc Krasicki chciał pokazać, że można łatwiej trafić do społeczeństwa pokazując problem w sposób zabawny i prosty na przykładach zupełnie ogólnikowych, by nie urazić konkretnej jednostki.
Głównymi gatunkami, w których Krasicki stosował tą metodę były bajki. Oto parę przykładów bajek, w których autor przedstawiał przeróżne wady ludzkie oraz zachowania, które mogą w efekcie zaszkodzić człowiekowi.


Malarze
Dwaj portretów malarze słynęli przed laty:
Piotr dobry, a ubogi; Jan zły, a bogaty.
Piotr malował wybornie, a głód go uciskał,
Jan mało i źle robił, więcej jednak zyskał.
Dlaczegoż los tak różni mieli ci malarze?
Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze.



Bajka ta dowodzi, że ludzka próżność i brak rozsądnej samooceny dostarczają możliwości robienia niezłych interesów różnego typu spryciarzom. Znakomity portrecista Piotr ledwo wiąże koniec z końcem, a Janowi choć "mało i źle robił", powodziło się wyśmienicie. Dlaczego? "Piotr malował podobne, Jan piękniejsze twarze" tym samym pokazując ludzi takich jacy by chcieli być, a nie takimi, jakimi są naprawdę.


Kruk i lis
Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: "Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra, jakie!
Szklniące, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie".
Więc kruk w kantaty; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.


Wystarczyło kilka pochlebstw i fałszywych zachwytów nad wdziękami kruka, by ten, uwierzywszy w swój talent, otworzył dziób i wypuścił ser, na co czekał lis. Człowiek, który ulegnie pochlebstwom osoby, która ma w tym najczęściej jakiś interes, w większości przypadkach traci nad tym wiele.

Kolejnym, ale równie ważnym gatunkiem, w którym Krasicki się lubował były satyry, w których także z powodzeniem umieszczał dydaktyzm. Jako przykład możemy podać satyrę "Do króla".
Krytyka przeciwników reform oświatowych i społecznych jest subtelna i zamaskowana. Pozornie autor stawia zarzuty królowi:, że jest młody, wykształcony, wprowadza zmiany, że jest Polakiem, a nie cudzoziemcem. Przewrotność ironii polega na tym, że wymienione zarzuty stają się zaletami władcy i równocześnie oskarżeniem tych, którzy przeszkadzali Stanisławowi Augustowi w dążeniach do rozwoju oświaty, nauki i kultury. Zazdrościli tronu i atakowali króla często z błahych powodów. W utworze góruje ton ironiczny, który nacechowany jest dużą ilością dwuznacznych stwierdzeń często trudnych do odczytania.

Podsumowując Krasicki chciał pokazać, że nie musimy mówić bezpośrednio i dosłownie o postawach i zachowaniach, które są uznawane za negatywne czy nawet złe. Ignacy Krasicki za pomocą prostych symboli i metafor potrafił „bezboleśnie” nauczyć społeczeństwo jak powinno postępować i zachowywać się w swoim życiu.