"Ostatni zajazd, ostatnia uczta staropolska… " - obraz życia szlachty na podstawie "Pana Tadeusza".

Adam Mickiewicz, przede wszystkim z tęsknoty za krajem lat dziecinnych, czyli Litwą, w 1832 roku rozpoczął pisanie „Pana Tadeusza”. W swoim eposie umieścił dokładny obraz kończącej się epoki szlacheckiej. Opisał on wiele zwyczajów pielęgnowanych przez Sędziego Soplicę a zanikających wśród ówczesnej młodzieży.
Jednym z obyczajów szlacheckich były uczty. Ważną rolę odgrywała kolejność siadania osób przy stole. „(…) Podkomorzy najwyższe brał miejsce za stołem; Z wieku mu i z urzędu ten zaszczyt należy (…)”. Przy stole panowie usługiwali paniom, podawali im jedzenie, nalewali do kielichów i zabawiali je rozmowami. Szlachta lubiła polską kawę, którą przyrządzała kawiarka według ściśle określonego sposobu.
Również podczas spaceru obowiązywała pewna kolejność.
„(…) Naprzód małe dzieci
Z dozorcą, potem Sędzia szedł z Podkomorzyną,
Obok pan Podkomorzy otoczon rodziną;
Panny tuż za starszymi, a młodzież na boku,
Panny szły przed młodzież, o jakie pół kroku (…)”.
Tak nakazywał a przyzwoitość.
Wśród szlachty panowało zamiłowanie do polowań, które trwały cały dzień. Polowanie zakończone było koncertem Wojskiego na rogu i ucztą.
Kolejnym ważnym obyczajem było grzybobranie. Szlachcice zakładali wtedy specjalne ubranie.
„(…) Służące do przechadzki opończe płócienne,
którym osłaniają po wierzchu kontusze,
A na głowy słomiane wdziali kapelusze (…)”
W swojej opowieści Gerwazy wspomniał o podaniu, Jackowi Soplicy, przez Stolnika, czarnej polewki, która była znakiem odmowy.
Szlachta wyróżniała się także strojem na który składał się kontusz, żupan i zdobiony pas.
To nie wszystkie obyczaje przedstawione w „Panu Tadeuszu”, jednak wywnioskować można z nich, że w domu Sędziego kontynuowano polskie obyczaje.