UKŁAD WSPÓŁRZĘDNYCH
Wiemy, że Ziemia obraca się wokół własnej osi.
Oś Ziemi to linia poprowadzona w naszej wyobraźni i skierowana na Gwiazdę Polarną. Wyobrażone punkty, w których oś Ziemi przecina powierzchnię Ziemi nazywamy biegunami. Można to dokładnie zaobserwować na globusie, który jest modelem Ziemi.
Na Ziemi znajdują się lądy i oceany. Ponieważ potrzebna była metoda lokalizowania obiektów na kuli ziemskiej, stworzono sposób lokalizacji tych obiektów w układzie nazwanym układem współrzędnych. Są to umowne linie poprowadzone na kuli ziemskiej ze wschodu na zachód i z południa na północ.
Siatka geograficzna i siatka kartograficzna.
- Siatka geograficzna - jest to układ południków i równoleżników na powierzchni ziemi lub globusie.
- Siatka kartograficzna - jest to układ południków i równoleżników na mapie, jest ona odwzorowaniem siatki geograficznej.
POŁUDNIKI
Własności południków:
- wszystkie są łukami jednakowej długości,
- wyznaczają kierunek północ-południe,
- „zbiegają się” na biegunach,
- przybierają wartości od 0 do 180, przy czym południki 0 i 180 dzielą kulę ziemską na półkulę wschodnią i zachodnią,
- na powierzchni Ziemi można w wyobraźni narysować nieskończenie wiele południków.
RÓWNIK
Jeżeli każdy z południków podzielimy w wyobraźni na połowy, a przez punkty podziału poprowadzimy linię wokół obwodu Ziemi, to otrzymamy okrąg, który przecina południki pod kątem prostym. Jest to równik. Równik dzieli kulę Ziemską na północną i południową.
RÓWNOLEŻNIKI
Na północ i południe od równika można wyznaczyć równoleżniki, które są do niego równoległe.
Własności równoleżników:
- równik i równoleżniki są do siebie równoległe,
- równik jest najdłuższym równoleżnikiem,
- między równikiem a biegunami można wyznaczyć nieskończenie wiele równoleżników,
- równoleżniki są różnej długości,
- równoleżniki wyznaczają kierunki wschód-zachód.
Szerokość geograficzna – jest to kąt zawarty między płaszczyzną równika a prostą wyprowadzoną
ze środka Ziemi do danego punktu na jej powierzchni.
- szerokość geograficzną mierzy się od równika w kierunku północnym lub południowym; dlatego też zawsze należy pamiętać, aby określić, na jakiej półkuli jest położony dany punkt;
- szerokość geograficzną mierzymy w stopniach i minutach, które oznaczone są na południkach;
- wszystkie punkty położone na tym samym równoleżniku mają taką samą szerokość geograficzną;
Długość geograficzna – jest to kąt zawarty między półpłaszczyzną południka 00 a półpłaszczyzną południka danej miejscowości
- długość geograficzną mierzy się od południka 00, który umownie przyjęto, że przechodzi przez dzielnicę Londynu;
- długość geograficzną mierzy się zawsze od południka 00 do 1800 na wschód albo na zachód, dlatego też zawsze trzeba określić, na jakiej półkuli leży wybrany punkt - E lub W;
- długość geograficzną mierzymy stopniami i minutami oznaczonymi na równoleżnikach;
- wszystkie punkty położone na tym samym południku mają jednakową długość geograficzną;