Mięśnie

TKANKA MIĘŚNIOWA
Tkanka mięśniowa, składa się z włókien mięśniowych, zbudowanych z miocytów (zespołów komórek mięśniowych), posiadających zdolność do aktywnego kurczenia się.
Rodzaje tkanki mieśniowej:
-mięsień poprzecznie prążkowany
-mięsień gładki
-mięsień sercowy
Wykonanie skurczu następuje dzięki występowaniu w nich miofibryli, czyli włókienek kurczliwych zbudowanych z łańcuchów polipeptydowych. Efektywnośc ruchu w mięśniach jest możliwa dzięki ścisłemu ułożeniu włókien mięśniowych, pomiędzy którymi nie występuje żadna inna tkanka. Mechanizm działania miofybryli jest aktualnie przedmiotem dyskusji naukowej i istnieją na ten temat dwie rozbieżne teorie.
Tkanka mięśniowa nie ma własnej substancji międzykomórkowej, a elementy mięśniowe połączone są ze sobą za pomocą tkanki łącznej wiotkiej. Pomimo obecności w komórkach mięśniowych jądra komórkowego oraz pewnej zdolności do podziału, ubytki w tkance mięśniowej tylko w niewielkim stopniu są uzupełniane w wyniku podziału nieuszkodzonych komórek. Najczęściej zostają one zastąpione tkanką łączną tworzącą w tym miejscu bliznę.
Tkanki mięśniowe, poprzecznie prążkowana serca i gładka unerwione są przez układ współczulny i działają niezależnie od woli człowieka. Natomiast mięśnie poprzecznie prążkowane, unerwione somatycznie, kurczą się zgodnie z wolą człowieka.


Mięsień poprzecznie prążkowany szkieletowy - elementami strukturalnymi, z których zbudowany jest ten typ tkanki, są komórki wielojądrzaste, nazwane włóknami mięśniowymi. Włókno mięśniowe ma więc charakter syncytium, które powstało w wyniku zespolenia wielu komórek. Dlatego też w każdym włóknie występuje od kilkudziesięciu do kilkuset jąder, które są położone na obwodzie komórki, pod błoną sarkoplazmatyczną. Włókna mięśniowe mają kształt walcowaty, długość ich sięga od 1 do 5 cm, niekiedy zaś nawet do kilkunastu centymetrów.
Mięsień gładki - działa niezależnie od woli i świadomości człowieka. Jest zdolny do ciągłego lecz bardzo powolnego kurczenia się. Jest elementem budowy naczyń, ścian przewodu pokarmowego, ścian moczowodów, pęcherza moczowego, cewki moczowej.
Mięsień sercowy - występuje tylko w mięśniu sercowym i choć przypomina budową mięśnia szkieletowego to wykorzystuje przede wszystkim procesy tlenowe i dzięki dobremu ukrwieniu jest zdolny do ciągłego wysiłku (okres odpoczynku tej tkanki to okres rozkurczu serca).

dług tlenowy, stan fizjologiczny organizmu lub jego narządu związany z czasowym (zwykle krótkotrwałym) przestawieniem procesów oddychania komórkowego z tlenowego na beztlenowy (→ oddychanie beztlenowe); po przywróceniu warunków tlenowych część energii zużywana jest na zmetabolizowanie nagromadzonych produktów oddychania beztlenowego i odbudowanie rezerw substratów oddechowych wykorzystywanych w warunkach beztlenowych; w węższym znaczeniu termin d. t. oznacza objętość tlenu zużytego na odbudowę warunków fizjologicznych zaburzonych czasowym metabolizmem beztlenowym; d. t. jest charakterystyczny np. dla metabolizmu komórek (włókien) typu glikolitycznego mięśni szkieletowych (→ miocyty szybkiego skurczu) czy dla metabolizmu zwierząt nurkujących (np. płetwonogie lub walenie).


Skurcz mięśnia jest to proces skracania się włókien mięśniowych. Poruszanie się organizmu możliwe jest dzięki synchronizowanemu skurczowi różnych grup mięśniowych. W przypadku mięśni szkieletowych skurcz jest efektem potencjałów powstałych w mózgu w korze ruchowej. Skurcz mięśni gładkich oraz mięśnia sercowego odbywa się bez udziału woli jednak niższe elementy ośrodkowego układu nerwowego wywierają znaczny wpływ na powstawanie i modyfikację siły skurczu.
Skurcz mięśnia szkieletowego
. Impuls nerwowy z ośrodkowego układu nerwowego dociera za pośrednictwem włókna nerwu (neuronu) ruchowego do jego zakończenia zlokalizowanego w pobliżu błony włókna mięśniowego. W tym miejscu neuron uwalnia chemiczną substancję przekaźnikowa – acetylocholinę.
2. Acetylocholina wywołuje fale aktywności elektrycznej, która rozchodzi się wzdłuż włókna mięśniowego.
3. Zjawisko to powoduje uwolnienie z siateczki śródplazmatycznej (zwanej w mięśniach sarkoplazmatyczną) jonów wapnia, które rozprzestrzeniają się w obrębie miofibryli i zapoczątkowują mechaniczny proces skurczu.
4. Jony wapnia kontaktują się z kurczliwymi białkami włókna mięśniowego, aktyną i miozyną, oraz z dwoma innymi białkami, które wchodzą w skład miofilamentu aktynowego.
5. Główka miozyny „wychwytuje” cząsteczkę ATP i rozkłada ją – powstaje ADP i fosforan nieorganiczny oraz energia, która zostaje zużytkowana na wytworzenie połączenia z aktyną i obrót (skręt) główki miozyny o około 45o. Ten skręt jest właśnie siła napędową, która wciąga cienkie miofilamenty aktyny pomiędzy grube miofilamenty miozyny.
6. Główka miozyny „chwyta” kolejną cząsteczkę ATP i następuje zwolnienie połączenia z aktyną. Zaopatrzona w nową porcję energii główka miozyny odbudowuje mostek poprzeczny i cały proces powtarza się. Dzięki temu jest umożliwione przesunięcie miofilamentu cienkiego względem grubego w skali całego sarkometru. Prowadzi to do skrócenia sarkometru.

Skurcz mięśni gładkich
1. Skurcz inicjowany jest przez napływ jonów wapnia do wnętrza komórki, które następnie łączą się z białkiem kalmoduliną.
2. Kompleks wapń-kalmodulina łączy się i aktywuje kinazę lekkich łańcuchów miozyny.
3. Kinaza lekkich łańcuchów miozyny dokonuje fosforylacji lekkich łańcuchów miozyny, przez co zmienia ich konfigurację przestrzenną, umożliwiając przyłączenia się filamentów aktynowych. Następuje skurcz.
Skurcz mięśnia jest to zmiana długości lub napięcia mięśnia, wywierająca siłę mechaniczną na miejsca przyczepu mięśnia lub wokół narządu otoczonego przez mięsień okrężny (np. jamy ustnej)
Skurcze mięśni dzielimy na:
1. izotoniczny - gdy zmienia się jego długość przy stałym poziomie napięcia mięśniowego
2. izomeryczny - wzrasta napięcie mięśnia przy stałej długości (np. odkręcanie mocno przykręconych śrub, stanie, trzymanie ciężarów)
3. tężcowy - skurcze mięśni żwaczy (szczękościsk), skurcz mięśni twarzy (uśmiech sardoniczny), napadowe skurcze tężcowe mięśni karku
4. auksotoniczny - zmiana długości i napięcia mięśni (np. przy chodzeniu, bieganiu).



Makroskopowa budowa mięśni szkieletowych
Mieśnie ciała człowieka można podzielić na typy według różnych kryteriów, np. ich kształtu i rodzaju przyczepów. Ze względu na kształt mięsnie dzielą się na długie, szerokie i krótkie oraz okrężne. Mieśnie długie (wydłużone) znajdują się przede wszystkim w kończynach i umożliwiają wykonanie szybkich ruchów o dużym zakresie. Mięśnie szerokie są spłaszczone dość cienkie. Wyścielają ode wewnątrz i wzmacniają ściany dwóch wielkich jam ciała: klatki piersiowej i jamy brzusznej. Mięsnie krótkie są małe i różnokształtne. Znajdują się wokół kręgosłupa. Zakres ich ruchów jest niewielki, ale siła duża. Do mięśni okrężnych należą m.in. mięsień okrężny oka(zamyka szparę powiek, chroni gałkę oczną) i mięsień okrężny ust.
Ze względu na rodzaj przyczepu wyróżnia się m.in. mięśnie o zakończeniach rozdwojonych lub potrójnych (na wysokości ścięgien), mięśnie z wieloma przyczepami, mięśnie o ścięgnie środkowym w kształcie pióra.

Mięśnie
Zginacze palców
Twarzowe
Piersiowy większy
szeroki szyi
czworoboczny
prosty brzucha
skośny zewnętrzny brzucha
naramienny
dwugłowy ramienia
trójgłowy ramienia
krawiecki
brzuchaty łydki
czworogłowy uda

czworoboczny
najszerszy grzbietu
pośladkowy wielki

donkoguto