Znaczenie ropy naftowej

Bardzo ważnym surowcem energetycznym, oprócz węgla, jest ropa naftowa. Teorie tłumaczące powstanie ropy naftowej, zwanej dawniej olejem skalnym, są bardzo różne. Prawdopodobnie powstała z olbrzymiej ilości szczątków organizmów żywych, które ulegały skomplikowanym przemianom , w dawnych epokach geologicznych. Wiek najstarszych złóż ropy wynosi około 500 milionów lat.

Ropa naftowa jest oleistą cieczą o charakterystycznym zapachu, nie miesza się z wodą i jest palna. Ma ona zmienny skład chemiczny, który zależy od miejsca jej występowania. Ze względu na rodzaj ropy(wskaźniki strukturalne i technologiczne, zależne od jej składu chemicznego), w Rumunii zaproponowano jej podział na siedem klas i dwanaście grup.

Zbiornikami ropy są niektóre skały, piaski lub piaskowce, które dzięki swej porowatości mogą pochłonąć znaczne ilości cieczy. Ropę wydobywa się ze złoża za pomocą „odwiertów”, sięgających nieraz kilka tysięcy metrów w głąb Ziemi. Wydobyta ropa kierowana jest do zbiorników, w których oddzielony zostaje gaz mokry, solanka i zanieczyszczenia mechaniczne, a następnie transportowana jest do zakładów przetwórczych.

Ropa na ziemiach polskich była znana od dawna. Wypływała często na powierzchnię ziemi, a chłopi zagęszczali ją i używali jako smaru i lekarstwa. Karczmarze w poszukiwaniu alkoholu zaczęli ją destylować i otrzymali przezroczystą ciecz palącą się jasnym płomieniem—naftę. Stosowano ją także jako balsam do ciała, bądź nacierano nią główkę pochodni, by paliła się dłużej.

Znaczenie ropy wzrosło, kiedy Ignacy Łukasiewicz skonstruował lampę w której paliła się nafta, dając światło o wiele mocniejsze niż używane dotychczas świece. W 1853 roku po raz pierwszy użyto lampy naftowej do oświetlenia sali operacyjnej.

Złoża ropy w Polsce znajdują się w okolicach Krosna, Jasła, Gorlic, Nowego Sącza i Borysławia. Duże znaczenie mają też złoża w okolicy Kamienia Pomorskiego i na szelfie Morza Bałtyckiego.

Bardzo długo ropa naftowa była używana tylko do oświetlania i napędu silników. Stosunkowo niedawno, dzięki odpowiedniej przeróbce chemicznej, stała się niezwykle cennym surowcem, z którego otrzymuje się różne produkty; bez nich trudno wyobrazić sobie życie współczesnego człowieka. Przetwórstwo ropy nabrało olbrzymiego znaczenia, kiedy okazało się, że jest ona mieszaniną ponad 500 różnych związków chemicznych. Głównymi jej składnikami są węglowodory, czyli związki węgla z wodorem, stanowiące olbrzymia rodzinę związków organicznych. Węglowodorem o najprostszej budowie cząsteczki jest metan o wzorze CH₄. Jest on głównym składnikiem tzw.gazu błotnego wydobywającego się w postaci banieczek na powierzchni bagien, mokradeł, a także niektórych jezior i stawów. Metan jest cennym materiałem opałowym oraz surowcem przemysłu chemicznego.

Ropa naftowa, jak wspomniałam, jest mieszaniną węglowodorów, które są niezwykle cennym surowcem dla wielu gałęzi przemysłu chemicznego. Aby rozdzielić tę mieszaninę na poszczególne składniki należy poddać ją frakcjonowanej destylacji. Cały proces odbywa się w zakładach zwanych rafineriami.
Najważniejszym produktem uzyskiwanym podczas destylacji ropy naftowej jest benzyna (najbardziej lotna), która znalazła zastosowanie przede wszystkim jako paliwo silnikowe. Drogą destylacji rozdziela się benzynę na lekką, stosowaną jako paliwo silnikowe w lotnictwie, a także jako rozpuszczalnik tłuszczów i rozcieńczalnik farb; i ciężką.

W podobny sposób oczyszczana jest także nafta surowa(mniej lotna), która po przeprowadzeniu rafinacji służy do oświetlania oraz jako paliwo- ostatnio do napędu silników odrzutowych. Trudnolotne frakcje olejowe rozdestylowuje się w specjalnych kolumnach próżniowych, aby obniżyć temperaturę wrzenia i nie dopuścić do rozkładu ciężkich węglowodorów. W wyniku destylacji uzyskuje się oleje napędowe, będące doskonałym paliwem dla wysokoprężnych silników Diesla, a także różnego rodzaju oleje smarowe. Z niektórych gatunków ropy można wydzielić również wazelinę, parafinę i asfalt. Pozostałością po destylacji jest mazut, służący do celów opałowych lub dalszej przeróbki.

Ropa naftowa znajduje szerokie zastosowanie. Jest czystsza i wydajniejsza niż węgiel (dwukrotnie – wartość opałowa ok.42 MJ/kg), a w porównaniu z gazem – łatwiejsza do transportowania. Czasem, podobnie jak węgiel nazywana jest „czarnym złotem”. Wytwarza się z niej połowę energii wykorzystywanej na świecie . Przetwarzając ropę naftową otrzymujemy benzynę, naftę, oleje smarowe i silnikowe oraz inne produkty naftowe, będące surowcami do produkcji wielu artykułów, jak np.: środki piorące, tworzywa sztuczne, wyroby gumowe, nawozy sztuczne, kosmetyki, leki, materiały wybuchowe itp.
Przemysłowa rola tego surowca sprawia, że jego wydobycie, eksport i import oraz ceny mają w ekonomii światowej doniosłe znaczenie nie tylko gospodarcze, ale i polityczne.

Zużycie ropy naftowej w ostatnich latach bardzo wzrosło, produkty otrzymywane w wyniku przeróbki tego cennego surowca znalazły zastosowanie we wszystkich gałęziach naszego życia. Szczególne znaczenie ma benzyna, stąd stałe poszukiwania nowych metod jej otrzymywania. Jedną z takich metod jest kraking, polegający na rozbijaniu większych wodorów na mniejsze, przez co wytworzona mieszanina ma te same właściwości, co benzyna. Obecnie więcej niż 70% całej ilości produkowanej benzyny otrzymuje się w procesie krakingu, ma ona często lepsze właściwości niż benzyna otrzymywana w procesie destylacji ropy naftowej.

Trudno sobie dzisiaj wyobrazić życie bez ropy naftowej i produktów z niej wyrabianych, od tak ważnej benzyny przez oleje silnikowe, napędowe, rozpuszczalniki, kauczuk syntetyczny, smary, aż po środki codziennego użycia jak parafina, wazelina, lekarstwa i artykuły chemiczne. Ropą ogrzewamy mieszkania.

Pomimo odkrycia nowych złóż ropy naftowej, nie ulega wątpliwości, że jej zasoby kiedyś się wyczerpią zwłaszcza, że proces jej powstawania jest niezwykle wolny. Mimo wszystko, niezależnie od wzrostu cen i świadomości rychłego wyczerpania się zapasów, zapotrzebowanie na ropę wciąż rośnie. Wynika z tego, że jest ona dla nas bardzo ważnym surowcem, dlatego powinniśmy umiejętnie korzystać z dobrodziejstw, jakie nam daje.