Zwalczanie klęsk żywiołowych

ZWALCZANIE KLęSK żYWIOłOWYCH
Człowiekowi od samego początku jego istnienia towarzyszyły różne rodzaje zagrożeń.
Zagrożeń miarę rozwoju cywilizacji oraz postępu technicznego zmieniał się tylko charakter i skala zagrożenia. O ile zagrożenia naturalne towarzyszyły człowiekowi od samego początku egzystencji, o tyle zagrożenia techniczne zmieniły swój charakter i zasięg w miarę rozwoju techniki, zagospodarowania terenów, wykorzystania coraz nowszych rozwiązań technologicznych. Przyczyną wielu zagrożeń była i jest działalność człowieka, popełniane przez niego błędy oraz sytuacja społeczna. Prawie każde zagrożenie rodzi skutki wtórne, które są równie niebezpieczne co pierwotne i mogą być przesłanką do kolejnych nieprzewidzianych zdarzeń o skali porównywalnej ze zdarzeniem pierwotnym. Liczba zagrożeń jest bardzo duża. Część z nich może bezpośrednio dotyczyć określonej populacji, część określonego obszaru, ale każde jest związane z czyjąś tragedią, nieszczęściem, utratą życia, zdrowia czy dobytku. Dlatego bardzo istotne jest poznanie charakteru zagrożenia, sposobu jego powstawania, prawdopodobieństwa zaistnienia danego zagrożenia na określonym obszarze, a w konsekwencji opracowanie działań zapobiegających zdarzeniu lub minimalizujących jego skutki.
Ze względu na źródło i sposób powstawania, zagrożenia dzielimy na :
ZAGROŻENIA NATURALNE:
- geologiczne – wśród nich trzęsienia ziemi, tsunami, erupcje wulkanów, osuwiska,
- klimatyczne – wśród nich powodzie, susze, ulewne deszcze, upały, huragany, śnieżyce,
ZAGROŻENIA TECHNICZNE:
- awarie urządzeń technicznych,
- katastrofy,
- pożary,
INNE ZAGROŻENIA:
- terroryzm,
- działania militarne,
- epidemie,
- wydarzenia społeczne – zamieszki, narkotyki, alkoholizm, ubóstwo, bezrobocie,
- wyniki błędu człowieka,
- szkody wyrządzone przez owady, gryzonie.
Już tylko ten podstawowy podział wskazuje na różnorodność zagrożeń i złożoność problematyki związanej z zapobieganiem powstawaniu zagrożenia lub ograniczaniem jego negatywnych skutków.
W poznaniu zjawiska zagrożenia istotna jest znajomość jego powstawania, jego charakteru oraz możliwości jego zaistnienia na danym obszarze. Obszarze analiz wynika, że najczęstszym zagrożeniem jest powódź.
Dla potrzeb planistycznych niezbędna jest znajomość czasu powstania zagrożenia i jego trwania. Jest to konieczne do zaplanowania działań związanych z ostrzeganiem ludności oraz do zgromadzenia odpowiednich sił i środków reagowania podczas trwania zdarzenia.
Jednym z podstawowych przedsięwzięć w zakresie ochrony przed skutkami zagrożeń jest funkcjonowanie systemu monitoringu oraz wczesnego ostrzegania. W wielu wypadkach pozwala to na ograniczenie ewentualnych strat nawet do 40%.
Monitorowanie zjawisk, wczesne wykrycie zagrożenia oraz ostrzeżenie ludności lub osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo mieszkańców jest podstawowym działaniem zmniejszającym skutki zagrożenia. Poznanie natury zjawiska i jego skutków, w znacznym stopniu pozwala na podjęcie odpowiednich środków zaradczych i zwiększenie stopnia bezpieczeństwa mieszkańców.

ZAGROŻENIA NATURALNE
POWÓDŹ
Od początku istnienia ludzkości woda stanowiła nieodłączne źródło życia, ale i zagrożenia. Konieczność dostępu do niej powodowała, że ludzie zaczęli coraz częściej zagospodarowywać tereny leżące wzdłuż rzek. Coraz częściej odczuwali też skutki takiego postępowania. Zagospodarowywanie naturalnych terenów zalewowych powodowało, że z powodu występowania rzek z koryt straty były coraz większe.
O ile określenie terenów zalewowych w wypadku powodzi jest z pewnym prawdopodobieństwem możliwe, o tyle w wypadku innych zjawisk bardzo trudno jest określić zarówno miejsce, jak i zasięg oraz ewentualne skutki związane z zalaniem terenów. W wyniku np. dużych opadów deszczu na terenach o wysokim poziomie wód gruntowych występuje podtopienie terenu.
Dotyczyć to może nie tylko obszarów zlokalizowanych w pobliżu rzek, ale także w pewnej odległości od nich, np. w starorzeczach, gdzie podtopienia mogą nastąpić nawet wówczas, gdy nie dojdzie do przelania się wody przez koronę wałów, które jest kolejną możliwą przyczyną zalania lub podtopienia obszarów. Do zalania może dojść także w wypadku małej retencji gruntowej. Dotyczy to szczególnie miast z dużymi obszarami o utwardzonych nawierzchniach, sieci dróg, parkingami czy niewydolną kanalizacją. Kolejnymi przyczynami zalewania terenów mogą być intensywne spływy wód opadowych, roztopy, przecieki przez nieszczelne obwałowania, awarie zbiorników wodnych i innych urządzeń oraz przerwanie wałów.
Powodzie można podzielić według następujących kryteriów: zasięgu, wielkości i genezy. Ze względu na zasięg dzielimy powodzie na lokalne, regionalne i krajowe. Jeśli przyjąć kryterium wielkości, powodzie mogą być zwyczajne, wielkie i katastrofalne. Ze względu na genezę powodzie dzieli się na cztery główne grupy: opadowe, roztopowe, zatorowe i sztormowe.
Straty i zniszczenia powodziowe zależą od kilku czynników. Są to czynniki zagrożenia związane z charakterem powodzi oraz charakterystyką obszaru zalewowego.
Czynniki zagrożenia związane z charakterem powodzi dotyczą głównie:
- poziomu wody: im poziom większy, tym straty i zniszczenia większe,
- prędkości przepływu wody,
- czasu zastoju wody,
- stopnia zanieczyszczenia wody, gruzowiska.
Czynniki zagrożenia związane z charakterystyką obszaru zalewowego dotyczą:
- stanu zabudowy,
- stosowanych materiałów budowlanych,
- infrastruktury i jej uodpornienia na zalanie,
- ukształtowania terenu, zalesienia, retencji,
- zagospodarowania przestrzennego.
PRZEWIDYWANIE
Przewidzenie zjawiska powodzi jest możliwe dzięki właściwemu monitoringowi, prognozowaniu, stosowaniu modeli symulacyjnych. Jest to jednak bardzo ogólne stwierdzenie, że takie zjawisko da się przewidzieć. Zazwyczaj trudno jest określić charakter powodzi, czas trwania, rzeczywiste stany wód na obszarach zalewowych czy inne parametry.
Istnieje jednak możliwość określenia wielu czynników charakteryzujących powódź, choć w odniesieniu do tzw. flash flood – powodzi nagłej w terenie górskim jest to bardzo trudne. Tu czas reakcji liczy się w pojedynczych godzinach.
ZAPOBIEGANIE
Zapobieganiem nazywamy działania w sferze technicznej (strukturalnej) mające za zadanie zapobiec wystąpieniu powodzi lub ograniczyć skutki w razie jej wystąpienia. Do głównych przedsięwzięć technicznych zaliczamy:
- budowę zbiorników retencyjnych,
- budowę wałów przeciwpowodziowych,
- budowę kanałów ulgi,
- budowę polderów przepływowych,
- retencyjne przysposobienie zlewni.
REAGOWANIE
Okres reagowania to przede wszystkim czas organizacji i prowadzenia działań ratowniczych. Główne przedsięwzięcia to:
- ostrzeganie i alarmowanie ludności,
- ewakuacja ludzi, zwierząt i mienia
- ochrona pozostawionego mienia na terenach zalanych,
- zapewnienie zastępczych miejsc pobytu,
- odpompowanie wody z zalanych obszarów lub obiektów,
- zapewnienie dostaw wody pitnej, lekarstw, żywności, środków higieny,
- zapewnienie dostaw energii elektrycznej (np. szpitale).
Wszystkie te przedsięwzięcia powinny mieć odniesienie w uprzednio opracowanych planach na wypadek sytuacji zagrożeń.
Powodzie były, są i będą. Tym bardziej nasuwa się pytanie o to, co jest lepsze: walka z powodzią czy obrona przed nią? Rozsądniej jest się bronić, znając przyczyny powstawania, stopień zagrożenia i metody łagodzenia skutków powodzi. Natura wcześniej czy później upomni się o swoje tereny. Można przejąć jeden z wariantów ochrony: odsunąć ludzi od zagrożenia lub odsunąć zagrożenie od ludzi.

TRZĘSIENIE ZIEMI

Trzęsienia ziemi należą do najczęściej występujących zdarzeń katastrofalnych. Po powodziach i tajfunach stanowią trzecie z kolei zagrożenie. Co kilkanaście sekund odnotowuje się na kuli ziemskiej mniejsze lub większe trzęsienia ziemi.
Trzęsienie ziemi jest spowodowane ścieraniem się płyt tektonicznych.
Najsilniejsze trzęsienia występują blisko granic płyt w skorupie ziemskiej, dlatego też strefy sejsmiczne pokrywają się z granicami uskoków. Uskok San Andreas o długości ponad 400 km, stanowi granicę między dwiema ogromnymi płytami. Ruch wzdłuż tego uskoku był przyczyną trzęsień ziemi w tym rejonie (np. w Japonii w 1932 r. zginęło ponad 200 000 osób).
Miejsce, w którym występuje źródło trzęsienia ziemi, nazywane jest hipocentrum – jest to ognisko trzęsienia ziemi. Hipocentrum znajduje się pod ziemią na różnych głębokościach, natomiast punkt znajdujący się na powierzchni ziemi nad hipocentrum nazywany jest epicentrum.
PRZEWIDYWANIE
W miarę postępów nauki i zdobywania wiedzy o zjawisku trzęsienia ziemi, można z pewnym prawdopodobieństwem określić miejsca szczególnie nimi zagrożone. Badania stref sejsmicznych, dane historyczne, wykorzystanie aparatury naukowej, ale także obserwacje przyrody, np. zachowania się zwierząt, pozwalają znacznie trafniej niż jeszcze kilka lat temu określić miejsca prawdopodobnych trzęsień ziemi. Niestety nie jest możliwe dokładnie określić trzęsienia ziemi, jego wielkości, czasu wystąpienia i lokalizacji. Określa się z reguły strefy narażone wystąpieniem takiego zjawiska i stopień prawdopodobieństwa jego wystąpienia. Przewidywaniem trzęsień ziemi zajmowano się od dawna. Grecki filozof Anaksagoras w 79 r. n.e. podał trzy rodzaje symptomów zwiastujących ewentualne trzęsienie ziemi:
- pierwszy – delikatne drżenie budowli,
- drugi – znaczne podniecenie, nerwowość ptaków i zwierząt,
- trzeci – obserwacja wody, która ciemnieje i ma nieprzyjemny zapach.
ZAPOBIEGANIE
W rejonach zagrożonych trzęsieniami ziemi istotną rolę odgrywa zagospodarowanie przestrzenne oraz określenie warunków technicznych dla obiektów zlokalizowanych w tych strefach. Ogranicza się tam stawianie budowli, które mogłyby wywołać poważne wtórne skutki zagrożenia (zakłady chemiczne, elektrownie atomowe itp.).
REAGOWANIE
W okresie reagowania są realizowane następujące główne zadanie:
- natychmiastowe rozpoczęcie poszukiwania i ratowania poszkodowanych udziałem przeszkolonych zespołów ze sprzętem technicznym i psami ratownikami,
- przygotowanie do pełnego funkcjonowania służb medycznych nie później niż w ciągu 72 godzin,
- wstępna ocena skali zniszczeń oraz określenie zakresu ewentualnej niezbędnej pomocy od organizacji międzynarodowych. Zwrócenie się o udzielenie pomocy.
Trzęsienia ziemi należą do tej grupy kataklizmów, których nie da się uniknąć i prawdopodobnie nigdy nie będzie dało się ich uniknąć. Poza aspektami technicznymi ogromną rolę spełnia świadomość i wiedza, że mieszka się na terenach zagrożonych.

ERUPCJA WULKANU
Wulkany zawsze budziły podziw, strach i szacunek. Na ziemi jest około 600 wulkanów czynnych i wiele tysięcy „drzemiących” lub takich, które najprawdopodobniej już się nie uaktywnią. Każdego roku uaktywnia się ponad 50 wulkanów. Od ponad 1000 roku w wyniku erupcji wulkanów bezpośrednio lub pośrednio zginęło ponad 300 000 ludzi. Blisko 10% ludności żyje w pobliżu wulkanów.
PRZEWIDYWANIE
Praktyczne wcześniejsze przewidzenie zjawiska jest mało prawdopodobne. Wiedza jest jeszcze stosunkowo niewielka. Można ewentualnie przewidzieć, którędy zejdzie lawa, kiedy już nastąpi wybuch wulkanu.
ZAPOBIEGANIE
Działania na tym etapie mogą polegać wyłącznie na doraźnych przedsięwzięciach technicznych lub wcześniejszym oznakowaniu czy blokowaniu ewentualnych dróg spływu lawy.
PRZYGOTOWANIE
Głównym zadaniem jest właściwe zagospodarowanie terenu i bieżący monitoringu. Najrozsądniej byłoby nie zamieszkiwać na terenach zagrożonych obszarach i nie zagospodarowywać tych terenów. W rzeczywistości w pobliżu wulkanów żyje około 10% ludności. Stąd też konieczność określenia zakresu ochrony na terenach zagrożonych. Dotyczy to:
Ochrony przed błotem:
- budowa barier, zapór
- budowa wałów i zapór zmieniających kierunek spływającego błota
Ochrona przed popiołem:
- stosowanie odpowiednio wzmocnionych dachów i wytrzymałych na temperaturę
- używanie filtrów chroniących drogi oddechowe
- budowa hydrantów i innego ratowniczego wyposażenia odpornego na wysoką temperaturę
Ochrona przed wybuchem i falą uderzeniową
- praktycznie nie istnieje, jedyny ratunek to ucieczka z zagrożonego terenu.
Tak jak w innych sytuacjach związanych z ochroną przed zagrożeniami, istotną rolę odgrywa profilaktyka. Walczyć z czymś lub bronić się przed czymś możemy efektywnie tylko wówczas, kiedy mamy pełne rozpoznanie co do genezy i skali zagrożenia. W odniesieniu do wulkanów takiej wiedzy jeszcze nie posiadamy.

OSUWISKO
Nie tylko woda i ogień mogą być przyczyną tragedii, klęski żywiołowej. Błoto, ziemia i skały mogą mieć nie mniej niszczycielską moc.
Osuwiska powstają w wyniku nagłych lub powolnych zmian w składzie i strukturze zbocza. Osuwiska z reguły są zdarzeniami wtórnymi, ale w szczególnych wypadkach mogą także być źródłem nowego zagrożenia. Przyczyną powstania osuwisk są zmiany w strukturze materiału (ziemia, skały) lub oddziaływanie mechaniczne.
PRZEWIDYWANIE
Przewidzenie osuwiska jest możliwe dzięki wcześniej przeprowadzonym badaniom obszaru zagrożonego i stworzeniu tzw. map zagrożenia osuwiskami. Ocena zagrożenia dokonywana jest na podstawie zdarzeń historycznych, badań geologicznych, hydrologicznych, geomorfologicznych. Duże opady deszczu, powodzie, prawdopodobieństwo wystąpienia trzęsienia ziemi czy erupcji wulkanu to czynniki ryzyka na danym obszarze zwiększające prawdopodobieństwa wystąpienia osuwiska.
ZAPOBIEGANIE
Działania techniczne związane są z uodpornieniem infrastruktury na zniszczenia, ulepszenia systemów drenażowych, modyfikacją stoków. Przy opracowaniu przedsięwzięć ochronnych uwzględnia się:
- koszt przedsięwzięcia do kosztów ewentualnych strat,
- liczbę ludzi, którzy mogą być bezpośrednio poszkodowani,
REAGOWANIE
Czas reagowania jest stosunkowo krótki, dlatego istotne znaczenie ma ostrzeżenie ludności o zagrożeniu. Głównym zadaniem jest poszukiwanie poszkodowanych i udzielenie im pomocy. Udrożnia się drogi w celu umożliwienia dojazdu służbom ratowniczym.
Zakres strat zarówno wśród ludności, jak i ekonomicznych, spowodowanych osuwiskami wymusza podejmowanie wielu działań już na etapie przygotowania i zapobiegania. Jak wielu innych zagrożeń, tak i osuwisk nie da się całkowicie wyeliminować z grupy zjawisk o dużym stopniu niebezpieczeństwa.
HURAGAN
Jest to zjawisko, które budzi strach, ale także ciekawość. Huraganami zajmują się nie tylko naukowcy, ale znaczna grupa tzw. łowców huraganów, to jest ludzi, dla których huragan stanowi element przygody i poznawania natury. Huragany osiągają prędkości dochodzące do 350 km/h. Powstają na oceanach i niosą setki tysięcy ton pary wodnej, tworzącej gęste chmury i powodują ulewne deszcze. W ciągu roku tworzy się od 80 do 100 dużych huraganów. Przynoszą one ogromne straty materialne. Po wulkanach jest to kolejne zjawisko, którego nazwa pochodzi od boga. Na początku huragany oznaczano literami alfabetu, w późniejszym okresie przyjęło się nadawanie huraganom imion ludzkich.
PRZEWIDYWANIE
Huragany można przewidzieć. Dzięki badaniom meteorologicznym, obserwacjom satelitarnym, znajomości częstotliwości i charakteru występowania huraganów na określonym obszarze dużym prawdopodobieństwem można zlokalizować miejsce powstawania huraganu oraz przewidzieć jego dalszy rozwój. Jednak to, że niektóre zjawiska można przewidzieć, nie znaczy wcale, że można nad nimi zapanować. Do takich zjawisk niewątpliwie należą huragany.
ZAPOBIEGANIE
Oczywiście nie ma możliwości zapobieżenia huraganowi, lecz można w nieznacznym stopniu ograniczyć jego skutki. Dotyczy to głównie określenia warunków technicznych dla obiektów mieszkalnych oraz sposobów ochrony ludności. Podstawowym przedsięwzięciem jest budowa schronów na terenach zagrożonych. Wśród ofiar huraganu znaczną część stanowią osoby, które w czasie jego trwania przebywały w nieprzygotowanych pomieszczeniach lub przyczepach kempingowych.
REAGOWANIE
Pierwszym etapem jest ostrzeżenie ludności o zagrożeniu. W wielu krajach stosuje się kilka stopni alarmów, są one związane ze skalą zagrożenia oraz czasem, w jakim może nastąpić realne zagrożenie. Pierwsze komunikaty i ostrzeżenia nadawane są z wyprzedzeniem 48 – 72 godzin. Co godzinę lub częściej nadaje się ostrzeżenia alarmowe informujące, kiedy zdarzenie może nastąpić (12 – 18 godzin). Komunikaty dotyczą głównie sposobów zachowania, tj. ewakuacji lub ukrycia w schronach.
Huragan to zjawisko do przewidzenia, ale nie do opanowania. Wielu ludzi na znacznych obszarach musi nauczyć się z nimi żyć. I żyją, tracąc niejednokrotnie swój dobytek. Znajomość zjawiska i umiejętność zachowania się w czasie jego trwania pozwala zachować im jednak to, co najcenniejsze – życie. Mimo ogromnej niszczycielskiej siły straty w ludziach podczas huraganów są mniejsze niż podczas trzęsień ziemi.
Metody ochrony mogą być różne, począwszy od rozwiązań technicznych, poprzez edukację, a na świadomości skończywszy, ale bez wątpienia przedsięwzięcia profilaktyczne gwarantują najskuteczniejszą ochronę.
SUSZA
Nadmiar wody może być zagrożeniem, ale jej brak też bywa bardzo niebezpiecznym. Susza w przeciwieństwie do wcześniej opisanych zagrożeń stanowi potencjalnie największe zagrożenie, zarówno pod względem ekonomicznym, jak i społecznym.
Susze mogą występować wszędzie, są konsekwencją anomalii pogodowych oraz nierozsądnej działalności człowieka. W rzeczywistości trudno jest zdefiniować „powstawanie” suszy. Łatwiejsze byłoby przeprowadzenie analizy przyczyn braku lub niedoboru wody.
PRZEWIDYWANIE
Bardzo trudno jest przewidzieć suszę z dokładnością np. do miesiąca oraz szczegółowo zlokalizować obszar jej wystąpienia. Przewidywanie suszy opiera się na obserwacji dwóch głównych czynników:
- opadów atmosferycznych,
- temperatury.
Na podstawie danych historycznych dla danego obszaru można określić zmiany klimatu, jeśli chodzi o zależność pomiędzy temperaturą a opadami atmosferycznymi. Obserwacja tych zjawisk, porównywanie ich wielkości i relacji czasowych pozwala z pewnym prawdopodobieństwem przewidzieć ewentualne wystąpienie suszy. Trzeba jednak pamiętać, że coraz częściej występują obecnie anomalie pogodowe i korzystanie z danych historycznych może być mylące.
ZAPOBIEGANIE
Działania na tym etapie polegają na:
- budowanie systemów irygacyjnych.
REAGOWANIE
W wyniku suszy nie jest to typowe działanie, jak to ma miejsce w innych sytuacjach kryzysowych. Czas trwania zagrożenia i czas powstawania tu są różne.
Szczególną uwagę należy poświęcić dystrybucji wody i ochronie zdrowia. Etap reagowania w skrajnym wypadku może trwać nawet całe lata. Należy się liczyć z ofiarami głodu.
Działania na poszczególnych etapach suszy odbiegają znacznie od działań dla innych zdarzeń katastrofalnych. Wynika to z charakteru powstawania i trwania zjawiska.
POŻAR
Do powstania pożaru konieczne są trzy elementy:
- tlen,
- odpowiednia temperatura (ciepło),
- paliwo.
Ogień, żywioł będący podobnie jak woda dobrodziejstwem dla człowieka stanowi jednocześnie niejednokrotnie śmiertelne zagrożenie. Ogień nie zawsze jest wykorzystywany przez człowieka z rozsądkiem.
Pożary są uwarunkowane różnymi czynnikami. Około 80% pożarów wybucha z powodu błędu człowieka. W czasie burz zapalają się od piorunów lasy. Sprzyjają temu warunki atmosferyczne.
Do pozostałych przyczyn należy zaliczyć:
- nieostrożność,
- wypalanie traw,
- wady urządzeń i instalacji elektrycznych,
- wady urządzeń ogrzewczych na paliwo stałe, ciekłe i gazowe,
- nie przestrzeganie przepisów technologicznych,
- nieprawidłowe przechowywanie substancji niebezpiecznych,
- wady środków transportu,
- samozapalenia,
- wyładowania atmosferyczne,
- inne.
ZAPOBIEGANIE
W wypadku zagrożenia pożarami wystarczy instalacja czujników przeciwpożarowych, urządzeń monitorujących i alarmujących.
W wypadku wystąpienia prawdopodobieństwa pożarów przestrzennych (lasów) jest to organizacja systemów monitoringu (monitoringu tym wykorzystywanie zdjęć satelitarnych), punktów obserwacyjnych, systemów ostrzegania.
REAGOWANIE
Prowadzenie działań ratowniczych ma na celu możliwie szybką likwidację zagrożenia.
Polega to na uruchomieniu i zadysponowaniu odpowiednich sił i środków po otrzymaniu sygnału do akcji. Podstawowe działania to:
- rozpoczęcie likwidacji zagrożenia (gaszenie pożaru),
- ewakuacja ludzi i zwierząt,
- ochrona innych obiektów znajdujących się w strefie zagrożenia,
- zapewnienie przejezdności dróg,
- zapewnienie pomocy medycznej poszkodowanym,
- zapewnienie doraźnych miejsc dla ewakuowanych.
AWARIE CHEMICZNE I RADIACYJNE
Konsekwencją rozwoju przemysłu w świecie było pojawienie się źródła zagrożeń dla człowieka i środowiska – promieniotwórczych i toksycznych środków przemysłowych. Są one wykorzystywane do produkcji wielu wyrobów niezbędnych społeczeństwu.
ZAPOBIEGANIE
Jest to wdrażanie urządzeń i systemów monitorujących procesy technologiczne, sygnalizujących wszelkie nieprawidłowości lub wystąpienie awarii. Ważna jest też produkcja środków transportu spełniających wymogi bezpieczeństwa pod względem wytrzymałości mechanicznej.
REAGOWANIE
Głównym zadaniem jest izolacja terenu oraz wyszukiwanie i wyniesienie z niebezpiecznego rejonu osób poszkodowanych, likwidowanie źródła zagrożenia, ostrzeżenie i ewakuacja ludności ze strefy niebezpiecznej oraz udzielanie poszkodowanym pomocy medycznej.
KATASTROFA BUDOWLANA
Katastrofy budowlane bardzo często są wtórnym skutkiem innych zdarzeń (np. trzęsień ziemi). Zdarzają się też jednak katastrofy lokalne, które powodują duże straty materialne, społeczne oraz ofiary w ludziach.
Przyczyny katastrof budowlanych:
- zły stan techniczny budynków,
- zły stan techniczny urządzeń wodnych,
- obsunięcia ziemi,
- trzęsienia ziemi, huragany, powodzie,
- błędy człowieka.
ZAPOBIEGANIE
- stosowanie właściwych materiałów budowlanych,
- budowanie obiektów zgodnie z normami.
REAGOWANIE
W wypadku obiektu punktowego (budynku) – przeszukanie obiektu, rozpoznanie, ewakuacja ludzi, pomoc poszkodowanym, zabezpieczenie terenu katastrofy, odcięcie mediów (woda, gaz, prąd), wyznaczenie w razie potrzeby objazdów, sprawdzenie stanu technicznego obiektu.
W wypadku katastrofy stwarzającej wtórne zagrożenie skażeniami – ewakuacja ludności ze stref zagrożonych, ciągłe pomiary stanu atmosfery i gleby. Likwidacja źródła skażenia. Sprawdzenie stanu technicznego obiektu.

Do zagrożeń transportowych możemy zaliczyć: katastrofę drogową, kolejową, powietrzną, wodną.
Przyczyny tych katastrof są podobne. Są wśród nich przyczyny związane z działalnością człowieka oraz od niego niezależne np.: niekorzystne warunki atmosferyczne, zły stan transportu, terroryzm, zły stan (torowisk, dróg dla pojazdów i kolei), błąd człowieka, nie przestrzeganie przepisów itp.
Zapobiegać można tym katastrofom jeżeli się przestrzega podstawowych zasad bezpieczeństwa jak np.: używanie sprawnego sprzętu technicznego, budowę dróg, lotnisk i torowisk które będą spełniały warunki techniczne, znakowanie szczególnie niebezpiecznych miejsc itp.
Reakcja musi być natychmiastowa. Ważna jest organizacja służb ratowniczych i zapewnienie ciężkiego sprzętu oraz rozpoznanie, segregacja i ewakuacja poszkodowanych z miejsca zdarzenia (karetki, śmigłowce). Podczas dużej katastrofy może dojść do pożarów, wybuchów. Muszą więc zostać podjęte działania mające na celu ugaszenie poszczególnych pożarów i zabezpieczenie pojazdów z materiałami niebezpiecznymi.
INNE ZAGROŻENIA
Epidemia
Zdawać by się mogło, że przy obecnym stanie wiedzy i na obecnym etapie rozwoju nauk medycznych nie ma już takich chorób i na taką skalę, które mogą spowodować epidemię. Niestety, od czasu do czasu jesteśmy zaskakiwani nowym wirusem lub znanym, ale o innym działaniu. Służby medyczne całego świata muszą być w pogotowiu.
ZAPOBIEGANIE
Podstawą jest profilaktyka i określenie grup ryzyka zachorowalności na daną chorobę czy regionu, w którym występuje, tj. źródła zagrożenia.
Trudno jest podać metody zapobiegania epidemiom przy tak dużej ich różnorodności. Jednak część z nich jest wspólna:
- przestrzeganie higieny,
- spożywanie żywności ze znanych źródeł,
- szczepienia ochronne,
- przeprowadzenie badań ochronnych.
Ochronnych wypadku nowych epidemii konieczna jest współpraca organizacji międzynarodowych.
REAGOWANIE
W zależności od rodzaju epidemii i jej rozległości mogą być podjęte różne działania, od obowiązkowych szczepień aż do izolacji dużych grup ludzkich czy obszarów na określony czas. W szczególnych wypadkach mogą być określone zasady zachowania się lub ograniczenie możliwości przebywania w zagrożonych rejonach.

Można by wiele jeszcze wymienić zagrożeń, ale niestety wiele z nich ma związek z błędem człowieka. Nasza przyszłość jest w naszych rękach i musimy tylko trochę się postarać by była lepsza.
Jest wiele instytucji dbających o bezpieczeństwo ludzi w różnych dziedzinach, i o ile pracujący w nich ludzie będą odpowiedzialnie sprawowali swoje stanowiska, o tyle ludność będzie mogła czuć, iż ich potrzeba bezpieczeństwa jest odpowiednio zaspokajana.