Jak Kochanowski ukazuje świat w swoich utworach?

Jan Kochanowski jest najwybitniejszym twórcą polskiego renesansu. Uprawiał różne gatunki literackie, a szczególnie fraszki które były prawdziwymi arcydziełami liryki. To właśnie w nich ukazywał swój stosunek do świata oraz refeksje związane z nim. Bardzo znanymi również dziełami Kochanowskiego są treny w których to opłakuje śmierć swej córki Urszuki. W każdym ze swych dzieł poeta ten chce nam ukazać inny obraz tego co nas otacza, czyli świata. W ten sposób chce uzmysłowić jak kontrastowy jest świat nas otaczający. Kochanowski wyraża w swoich utworach wielką mądrość życiową. Twierdzi, że świat nie jest doskonały, życie ludzkie nie składa się z samych radości, ale zawsze należy zachować czyste sumienie, cieszyć się ziemskim życiem i bez lęku można patrzeć w stronę Boga. Nie należy się bać śmierci. Piękno
i mądrość natury dadzą człowiekowi spokój i ukojenie. Należy pogodzić się zawsze z losem i brać to, co przynosi fortuna. Należy spokojnie przyjmować i szczęście i tragedie.

Fraszka "Do fraszek" jest świadectwem tego iż w życiu dzieje się róznie. Nie zawsze jest wszystko tak jak powinno. Los czasem lubi nam płatać figle i stawia na naszej drodze do celu wiele przeszkód z którymi się trzeba zmierzyć. Podmiot liryczny zachęca nas do poznania swego umysłu gdzie ulokował są prawdy dotyczące świata ludzkiego. Ale ostrzega aby dosłownie nie interpretowała tego z tym co ją otacza ponieważ może się w tej przestrzeni trochę zagubić niczym w labiryncie króla Minosa.

"Na zdrowie" jest fraszką refeksyjną w której podmiot stwierdza, że najwyższym dobrem jest zdrowie utrzymujące nas przy życiu. Podmiot pragnie by wszyscy zrozumieli jak wielki skarbem jest zdrowie i że przede wszystkim od tej wartości zależy to co nas otacza. Zdrowie daje radość, pozwala się cieszyć życiem, zachwycać przyrodą, przedłuża człowiekowi młodość. To fraszka głosząca pochwałę życia. Wszystkie dobra materialne będące przedmiotem starań człowieka są wobec zdrowia mało warte.

Kochanowski był bardzo świetnym obserwatorem tego co dzieje się koło niego. Bardzo dobrze umiał dostrzec to czego nie widzieli inni. Szczegónie dobrze ukazał to we fraszce pt: "O doktorze Hipszanie" gdzie świat kręci się tylko wkoło pijaństwa, demoralizacji oraz bójek. Satyryczny obraz gdzie autor wyśmiewa dobrodusznie pijaństwo co potwierdzeniem jest bohaterm, który w środku nocy daje się skłonić rzez kompanów do uczestnictwa w pijatyce. Poeta renesansowy chce uzmysłowić problem jakim jest negatywna postawa życia oparta na tych wartościach, kpiąc wytyka rodakom złe rzyzwyczajenia zgubne nałogi, fatalne obyczaje jakie należałoby zmienić bo "jak Cię widzą tak Cię piszą".

Pieśń Jan Kochanowskiego pt: "Czego chcesz od nas, Panie, za Twe hojne dary?" zawna też "Hymnem do Boga" jest pieśnią pochwalną w której poeta wysławia dobro Boga i dziękuje Mu za dzielo stworzenia świata i czlowieka. Podmiot liryczny zwraca się do Boga z najwyższą czcią i uwiebieniem opowiada o Jego hojności i dobrodziejstwach. Cały porządek świata, harmonijne współinstnienie człowieka z naturą jest zaslugą Pana Boga. Hymn ten to także zwrócenie uwagi na konieczność zrozumienia przyrody, zachwania harmonii z naturą, a więc w zgodzie i harmonii z Bogiem który rzecież to wszystko stworzył.

Szczególnie ważnym dziełem dla samego poety były treny, gdzie opisywał żal po śmierci swej córki Urszulki. Warto zwrócić uwagę na to iż podmiotem lirycznym jest sam autor ukazujący świat i swoje otoczenie po stracie bliskiej mu osoby. W trenie VIII autor ukazuje nam porównanie domu i atmosfery przedi po śmierci córki. Za życia Orszulki dom był skupiskiem radości, szczęścia i miłości natomiast po jej śmierci zamienił się dom pełen żalu smutku i goryczy: "...Z każdego kąta żałość człowieka ujmuje, a serce swej pociechy darmo upatruje...". Teraźniejszość jaskrawo kontrastuje z przeszłością. X tren jest poświęcony poszukiwaniom córki w zaświatach. Autor uwidacznia świat w którym traci wiarę w sens dorobku całego swego dotychczasowego życia. Tren X składa się z szeregu pytań dotyczących miejsca pobytu Orszulki po śmierci. Poeta szuka jej wszędzie: w niebie, w Hadesie, w czyśćcu, w innym wcieleniu, lecz nigdzie jej nie znajduje. Wypowiada wówczas dramatyczne słowa: "...Gdzieśkolwiek jest, jeśliś jest... ". Słowa te odważają prawdę o życiu pozagrobowym. Jeśli nie ma tego życia, to być może nie ma Boga w ogóle, a jeśli Jego nie ma to również nie ma świata.

Człowiek według Kochanowskiego uczestniczy w życiu jak w grze i sam jest obiektem gry. Tajemniczą grę prowadzi z nami los, czyli kapryśna fortuna. Powodzenie jest zmienne, a żywot ludzki niepewny i nietrwały. Człowiek powinien pogodzić się z losem i wybaczyć światu niedoskonałości. W swej twórczości wie miejsca poświęca na mądrą refleksję nad życiem i światem. Jego refeksja polegała na tym iż ragnie nam uzmysłowić co trzeba zmienić poprawić by było jeszcze lepiej niż jest. Świat to ludzie, ludzie to my. Od nas w dużej mierze tak naprawdę zależy jak on będzie wyglądał i co będzie w sobie zawierał. Czy się zmieni na lepsze, czy może pozostanie poprostu taki jaki jest.