Alegoria marności świata, Juan de Valdes Leal

Przedstawienia „vanitas” moralizatorskich dzieł zwracających uwagę wiernych na ulotność życia i bezużyteczność gromadzenia doczesnych bogactw, osiągnęły w Hiszpanii w epoce baroku wielką popularność. Do takich dzieł należy „In ictu oculi” autorstwa Juana de Valdsa Leala.

Obraz ten jest częścią dyptyku zatytułowanego „Ostatnie lata życia”, wykonanego dla kaplicy Szpitala Miłosierdzia w Sewilli. Akcja obrazu rozgrywa się w grobowcu, w którym złożono dobra należące do osób stojących wysoko w społecznej hierarchii. Malowidło doskonale ukazuje, że śmierć nie zna granic, jest wszechmocna i wszyscy są przed jej obliczem równi.

Z prawej strony obrazu widzimy przerażającą kostuchę, trzymającą trumnę i kosę, a prawą ręką gaszącą płomień świecy, symbolizujący krótkotrwałość życia. Jednocześnie wskazuje na napis na ścianie „in ictu oculi”, oznaczający „w mgnieniu oka”. Chce w ten sposób pokazać, że śmierć nadchodzi tak szybko, iż człowiek nie zdąży zauważyć tego, że żył.

Jedna noga kościotrupa spoczywa triumfalnie na globusie, co symbolizuje cały świat podlegający upływowi czasu i śmierci. Drugą nogą depcze atrybuty siły - szpadę i zbroję. Śmierć wznosi się również ponad insygniami władzy zarówno duchowej – potrójna korona i pastorał, jak i świeckiej – korona i szaty. Jest również silniejsza od intelektualistów symbolizowanych przez księgi. Szpital Miłosierdzia był ośrodkiem gdzie leczył się najniższy szczebel hiszpańskiego społeczeństwa. Czaszka wpatruje się jakby w widza, chcąc mu uświadomić w ten sposób, że będzie on potraktowany na równi z królem czy papieżem.