Badaniem skutków promieniowania jonizującego zajmuje się nauka zwana radiologią. Działanie biologiczne promieniowania jonizującego następuje w wyniku przeniesienia energii promieniowania do poszczególnych cząsteczek, z których składa się żywa komórka. Pierwotny skutek promieniowania występuje w komórce, chociaż zależnie od dawki promieniowania i liczby uszkodzonych komórek może manifestować się na poziomie tkankowym, narządowym czy ustrojowym.
Promieniowanie jonizujące z fizycznego punktu widzenia zaliczyć do 2 kategorii:
1. Promieniowania korpuskularnego - cząstki obdarzone masą (alfa, beta, protony itd.)
2. Promieniowania elektromagnetycznego - jedynie przenoszona energia (promieniow. RTG, gamma)
Wpływ promieniowania i jego skutki dla człowieka
1. MUTACJE – powstają w wyniku zmiany składu genetycznego. Obecnie za czynniki mutagenne uważa się czynn. chemiczne, wirusy i promieniowanie jonizujące. Mutacje wywoływane przez promien. jonizujące mają charakter punktowy. Akt jonizacji powstały w jakimś punkcie łańcucha Dna uszkadza nukleotyd i powoduje tym samym zaburzenie sekwencji w zbiorze inform. genetycznych.
2. ABERRACJE CHROMOSOMOWE - działanie promieniowania może uszkadzać strukturę chromosomów. Odłamane fragm. Chromosomów wraz z zawartymi w nich genami mogą się przemieszczać i przez przypadek łączyć się z innymi fragmentami. Najgroźniejsze są skutki uszkodzeń chromosomów w okresie mejozy, najmniej groźne – w interfazie.
3. ZESPÓŁ HEMATOPOETYCZNY - (po napromieniowaniu RTG lub gamma przez okres kilku minut do kilku godzin), objawy to nudności i wymioty, ostra biegunka-często krwawa, krwotoki tkankowe.
4. ZESPÓŁ JELITOWY - uszkodzenie 2 układów: kom. nabłonka jelitowego i kom. szpikowych. Objawia się brakiem łaknienia, sennością, wys. Temperaturą, odwodnieniem, utratą masy ciała.
5. SKUTKI DLA CAŁEGO ORGANIZMU
- W grupach zwierząt obserwuje się charakterystyczne objawy: wymioty, utratę włosów, braku łaknienia, biegunek,
- Dorosłe osobniki są bardziej promieniooporne od młodych i skrajnie starych. U ssaków stwierdza się większą promienioczułość samców. Osobniki o większej masie ciała są bardziej promieniooporne.
- Skutki dla org. w życiu wewnątrzmacicznym,
- U ssaków napromieniowanie zapłodnionego jaja powoduje na ogół śmierć,
- Powstanie nowotworu,
- Białaczka szpikowa,
- Zaćma - późny skutek napromieniowania,
- Bezpłodność.
- Radiologia,
SUPER dostalam 5+