Węglowodany - źródła, podział, funkcje, zapotrzebowanie

Węglowodany - inaczej sacharydy lub potocznie cukry to związki organiczne - wielowodorotlenowe alkohole składające się z węgla, wodoru i tlenu. Znajdują się we wszystkich powszechnie występujących roślinach: zbożach, ziemniakach, roślinach strączkowych, owocach, a także w organizmach zwierzęcych.

Wyróżnia się trzy klasy węglowodanów:
Monosacharydy (jednocukry: glukoza i fruktoza) - Są proste w budowie i stanowią podstawowy składnik węglowodanów.
Disacharydy (dwucukry) - Składają się z dwóch jednocukrów. Przykładami dwucukrów są cukier kuchenny (sacharoza), który zbudowany jest z fruktozy i glukozy, oraz cukier mleczny (laktoza), która składa się z galaktozy i glukozy.
Polisacharydy (wielocukry) - W skład wielocukrów wchodzi wiele jednocukrów. Przykładem może tu być skrobia (chleb, owoce, ziarno, makaron, ryż).

FUNKCJE
- są głównym, najtańszym i najłatwiej dostępnym źródłem energii, służącej przede wszystkim do utrzymywania stałej ciepłoty ciała, pracy narządów wewnętrznych oraz do wykonywania pracy fizycznej.
- glukoza jest prawie wyłącznym źródłem energii dla mózgu i mięśni,
- węglowodany pozwalają na oszczędną gospodarkę białkami i tłuszczami,
- dostarczane w pożywieniu lub syntetyzowane w ustroju, stanowią materiał budulcowy dla wytwarzania elementów strukturalnych komórek lub substancji biologicznie czynnych
- węglowodany nieprzetworzone (całościowe) odgrywają dużą rolę w gospodarce wodno-mineralnej, zmniejszając wydalanie tych składników,
- biorą udział w budowie błon komórkowych,
- niektóre wielocukrowce, choć nie są przez organizm człowieka trawione i przyswajane, to jednak odgrywają dużą rolę w regulowaniu perystaltyki przewodu pokarmowego.

Główne źródła węglowodanów:
- produkty zbożowe,
- rośliny okopowe,
- trzcina cukrowa
- buraki cukrowe,
- nasiona roślin strączkowych,
- warzywa, owoce,
- produkty mleczne

Cukier jest wchłaniany do krwiobiegu w przeciągu minut. Spożycie dużej ilości cukru zaraz przed wysiłkiem może nawet uniemożliwić jego wykonanie. Dochodzi wtedy do ogromnego wzrost stężenia cukru we krwi. To z kolei zmusza trzustkę do wydzielenia dużych ilości insuliny, która jest potrzebna do metabolizmu cukru. Cała ta insulina hamuje metabolizm tłuszczu w mięśniach. Dlatego mięśnie zaczynają wykorzystywać glikogen, który jest w ograniczonym zapasie. Insulina prowadzi do zmniejszenia poziomu cukru we krwi, który i tak został już obniżony poprzez mięśnie wykorzystujące glikogen do produkcji energii. W końcu dochodzi do sytuacji, kiedy stężenie cukru we krwi jest na tyle niskie, że powoduje nie tylko zmęczenie, ale nawet zawroty głowy. 

Węglowodany powinny stanowić w przybliżeniu 60% zapotrzebowania kalorycznego. Dlatego, przeliczając to na 3000 kalorii dziennego zapotrzebowania równa się to 1800 kaloriom otrzymanym z węglowodanów.

W przeciętnej diecie dorosłego Polaka, Niemca, Amerykanina, czy innego mieszkańca krajów wysoko rozwiniętych znajduje się około 400-500 g węglowodanów dziennie. Są one zjadane po części (około 100 g) w biały cukrze. Pozostałe węglowodany pochodzą z takich produktów jak pieczywo (mąka), ziemniaki, kasza, ryż, owoce i soki owocowe.Jeśli ilość dostarczanych węglowodanów jest niewystarczająca, organizm zaczyna zużywać białko jako substrat energetyczny, nawet do tego stopnia, że spalane są tkanki mięśni w tym celu.