Reformy Karola Wielkiego

25 XII 800 r. w rzymskiej bazylice św. Piotra, na nabożeństwie Bożonaro-dzeniowym, papież Leon III koronował Karola, syna Pepina Krótkiego, na cesarza Franków.

Sprawując władzę, Karol Wielki, narzucał swe rządy każdemu członkowi państwa, był władcą niezależnym, z nikim nie dzielił swoich rządów, a także nic nie wskazuje na to, by ulegał czymkolwiek wpływom.

Karola otaczał liczny dwór, wśród członków którego nastąpiły zmiany, zaliczane również do reform (mniejszych) wprowadzonych przez Władce. Zniknął urząd majordoma, nastąpiło także ustalenie obowiązków głównych dostojników dworskich: stolnik sprawował ogólny nadzór nad służbą oraz zarządzał królewskim stołem, cześnik opiekował się piwnicami, komornik dysponował komora i szatnią, koniuszemu przypadała opieka nad stajniami, kanclerz (wybierany zwykle spośród kleryków) zarządzał kancelarią i kaplicą dworską, a palatyn zastępował monarchę w sądzie dworskim.

W sądownictwie nastąpiła zmiana częstotliwości odbywania się zgromadzeń. Z racji trudności w ściąganiu co miesiąc wszystkich wolnych ludzi do danego okręgu, Karol postanowił, że ogół wolnych mieszkańców będzie spotykał się jedynie 3 razy do roku.

Druga zmiana polegała na mianowaniu na stałe ławników.

Jeśli chodzi o skarb państwa, należy wspomnieć, że podatki bezpośrednie spadły do minimum, wzrosły natomiast daniny płacone przez lud oraz wpływy ze zdobyczy wojennej. Wzrosła także liczba wszelkiego rodzaju usług na rzecz króla, do których zobowiązana była ludność (robocizny przy budowie dróg, mostów, gmachów publicznych, etc.). Ludzie zobowiązani byli także do zapewnienia utrzymania i noclegu podróżującemu monarsze, a także jego orszakowi i urzędnikom.

Obok drobniejszych reform wprowadzonych przez Karola Wielkiego były reformy główne: reforma monetarna, administracyjna oraz reforma szkolnictwa.
Reforma monetarna spowodowana została upadkiem handlu na zachodzie. Wówczas złoto zaczęło ustępować miejsca srebru. Karol Wielki wprowadził oficjalne monometalizm srebrny. Podstawa tego nowego systemu monetarnego stał się srebrny denar, wybijany po 240 sztuk z jednego funta czystego srebra. Oprócz denara w obiegu były także półdenary (obole), solidy (1 solid miał równowartość 12 denarów) oraz funty ( 20 solidów). Karoliński system monetarny przyjął się stopniowo na terenie Europy, a jego ślady są widoczne do dziś w ustroju pieniężnym państw Wspólnoty Brytyjskiej.

Reforma administracji polegała na podzieleniu przez Karola Wielkiego państwa na hrabstwa i marchie (marchie okalały hrabstwa). Na czele hrabstw ustawieni byli hrabiowie pełniący funkcje sądownicze i ściągający należne daniny. W zamian za pełnione funkcje nie otrzymywali oni żadnego finansowego wynagrodzenia, lecz ziemie w użytkowanie. Byli zobowiązani do przedstawienia królowi sprawozdań ze swojej działalności. Powoływanie i odwoływanie ich ze stanowisk zależało jedynie od decyzji króla.

Na czele marchii stali z kolei margrabiowie, których od hrabiów różnił jedynie fakt, że musieli organizować obronę granic przed zagrożeniami z zewnątrz.

Reforma szkolnictwa przeprowadzona przez Karola Wielkiego miała na celu podniesienie wykształcenia duchowieństwa frankijskiego. Była to niemalże konieczność, gdyż większość z nich była tak słabo przygotowana do pełnionych funkcji, że nie potrafiła zrozumieć prostego fragmentu Pisma Świętego, zapisanego po łacinie, należało więc przeprowadzić gruntowną reformę pisma i języka łacińskiego.
Karol Wielki ściągnął do swojego państwa wielkich uczonych, artystów i poetów z Irlandii, Anglii, Hiszpanii i Italii. Ich zadaniem było "wyczyścić" łacinę ze wszystkich naleciałości języków barbarzyńskich. Łacina ta, poprawiona i jak najbardziej poprawna, stała się językiem międzynarodowym. To w niej odprawiano msze, nauczano, pisano dzieła czy dokumenty. Uczonym karolińskim zawdzięczamy także obecny kształt liter alfabetu łacińskiego.

W czasach panowania Karola Wielkiego pojawił się w państwie Franków system, który przetrwał kolejne wieki i stał się charakterystycznym systemem gospodarczo-społecznym w średniowieczu Był to system lenny, zwanym także feudalnym. System ten polegał na hierarchii zależności. Kolejne stopnie tych zależności tworzyły, tzw. drabinę feudalną. Na jej wierzchołku zajmował miejsce król, potem duchowni, poniżej - rycerstwo, a na samym dole - chłopi. Zwierzchnika nazywano seniorem, a jego poddanego wasalem. Wielu seniorów było wasalami innych seniorów. Na przykład biskup był wasalem króla, ale seniorem rycerza. Senior, który nie miał nad sobą żadnego zwierzchnika, nazywał się suwerennym. Senior nadawał wasalowi lenno (kawałek ziemi), z którego wasal czerpał dochody, w przypadku państwa Franków przeznaczał je głównie na zbroję i broń, za to wasal musiał obiecać pomoc zbrojną seniorowi w każdej chwili.

Czas panowania Karola Wielkiego był okresem ożywienia intelektualnego, zwanego „renesansem karolińskim”. Karol założył w Akwizgranie szkołę pałacową, która kształciła urzędników. Tam też władca wybudował cudowny pałac, wyposażony między innymi w łaźnię z basenami kąpielowymi, zasilanymi wodą z gorącego źródła. Z całego zespołu pałacowego zachowała się do dzisiaj jedynie ośmioboczna kaplica pałacowa, ozdobiona marmurami i mozaiką w kopule. Tam też Karol Wielki najchętniej spędzał swoje ostatnie lata życia i tam też kazał się pochować.