Renesans

RAFAEL SANTI – malarz, architekt, słynny twórca madonn, twórca arrasów „Trzy Gracje”, „Złożenie Do Grobu”, „Chrystus na krzyżu” LEONARDO DA VINCI – malarz, rzeźbiarz, fizyk, chemik, poeta, architekt, filozof, anatom, autor Ostatniej Wieczerzy, „Chrzest Chrystusa” MICHAŁ ANIOŁ – włoski rzeźbiarz, malarz, architekt, poeta, urodził się w Caprese PIOTR SKARGA – ur. 2.II.1536 w Grójcu, zmarł 27.IX.1612 w Krakowie. Jezuita, teolog, pisarz, kaznodzieja. Od 1588 r. przez 24 lata pełnił funkcję nadwornego kaznodziei Zygmunta III Wazy, współtwórca Unii Brzeskiej A.FRYCZ MODRZEWSKI – Polski pisarz polityczny okresu Odrodzenia. Syn Jakuba dziedzicznego wójta wolboroskiego używającego przydomka Frycz. Mając 11 lat wyjechał do Krakowa, by zostać uczniem tamtejszej szkoły parafialnej. JAN KOCHANOWSKI – Urodził się w Sycynie, w średniozamożnej rodzinie szlacheckiej, miał 6 braci i 5 sióstr. W 1544 rozpoczął naukę na Akademii Krakowskiej. Ok. 1579 umierają nagle prawie jedna po drugiej, jego córeczki: Urszulka i Hanna. W 1580 powstają Treny, a 22.VIII.1584 umiera nagle na serce podczas konwokacji w Lublinie.

Antropocentryzm - pogląd filozoficzny i religijny, zakładający że "człowiek jest miarą wszech rzeczy". W sensie teorii bytu antropocentryzm zakłada, że człowiek jest centrum wszechświata i jest celowo tak skonstruowany aby umożliwić mu istnienie. Mecenat – instytucja lub osoba sprawująca finansową opiekę nad sztuką lub kulturą. Reformacja – ruch religijny i społeczny w XVI w., mający na celu odnowę chrześcijaństwa. Był on reakcją na zjawiska, które miały miejsce w Koście Humanizm to kierunek myśli filozoficznej, kulturalnej i moralnej powstały na początku XIV wieku we Włoszech, zmierzający początkowo do odrodzenia znajomości literatury i języków klasycznych, który stał się podstawą intelektualną dla epoki odrodzenia i jest wciąż żywy do dzisiaj w kościele katolickim – w hierarchii kościelnej i w papiestwie. Teatr – przyglądanie się, widowisko, rodzaj sztuki widowiskowej – aktor lub grupa na żywo daje przedstawienie zgromadzone dla publiczności. Petrarkizm – zjawisko odwoływania się poetów europejskich do renesansowego wzorca. Sonet – jedyna forma liryki średniowiecznej, która ostała się w okresie renesansu. Na sonet składały się 2 strofy opisowe o rymach okalających, 3 wersowane strofy refleksyjno-filozoficzne rymowane najczęściej krzyżowo. Oksymoron – połączenie dwóch sprzecznych ze sobą wyrazów. Antyteza – zestawienie dwóch przeciwstawnych znaczeniowo części wypowiedzi. Retoryka – teoria i sztuka pięknej wymowy, oratorstwo. Horacjonalizm – zjawisko naśladowania Horacego w literaturze. Wiersz sylabiczny – występowanie w wersach dłuższych niż 8 sylab, średniówki.


PIEŚŃ XIX, ksiąg 2(wtórych)
Utwór zaczyna się hipotezą, poeta pyta, czy ktokolwiek wiedząc, że życie jest ulotne, że kończy się śmiercią, nie chciałby pozostawić po sobie dobrej sławy.
PIEŚŃ XXIV, ks. 2
Kochanowski nawiązuje do wiersza Horacego „Wybudowałem Pomnik” oraz do motywu nieśmiertelności poety, którą zapewniają mu jego dzieła, czuje się wolny przed śmiercią, ponieważ wie, że dusza zostanie, a ciało umrze, nie boi się tej śmierci.
PIEŚŃ IX
W wierszu należy biesiadować, korzystać z życia. Człowiek skazany jest na śmierć, żyć godnie, ale korzystać z życia. Kochanowski uważa, że Fortuna jest zmienna, każde życie jest ulotne, zachowywać spokój wewnętrzny w szczęściu jak i nieszczęściu.
DO GÓR I LASÓW
Wspomnienie młodości, która była burzliwa. Poeta nie dbał o przyszłość, wspomina swoje podróże, brał udział w wojnie o inflanty, aluzje do funkcji sekretarza króla, do starań poety o godności kościelne.
NA DOM W CZARNOLESIE
Poeta uważa, że najważniejszymi wartościami wartościami życiu człowieka są miłość, szczęśćie, ojczyzna, a nie dobra materialne, powinniśmy mieć czyste sumienie, bycie życzliwym.
CZEGO CHCESZ OD NAS PANIE…
Pieśń błagalna, lub narracyjna, zawierająca pochwałę Boga, legendarnych bohaterów, personifikowanych zjawisk lub idei. Bóg to Stworzyciel, Artysta, Opiekun Ludzi, Architekt świata. Człowiek jest wdzięczny za dary Boga, z radością Go wychwala, pragnie jego opieki.
NA LIPĘ
W monologu Lipa zachwala swoje walory. Człowiek może doznać ukojenia, lipa daje miód, w puencie lipa zostaje porównana do drzewa z ogrodu rodzącego złote jabłka.
O ŻYWOCIE LUDZKIM
Życie przemijające, życie jako coś niestabilnego, niestałego błahego, tymczasowego.
CZŁOWIEK BOŻE IGRZYSKO
Konkurencja, Bóg sędzia, Bóg daje życie, człowiek jest aktorem na scenie życia.
TOPOS CZŁOWIEKA BOŻE IGRZYSKO
Człowiek jest w ręku Boga jedynie zabawką.
WARTOŚCI
Cnota, uczciwość, prawość, szczęście, patriotyzm, godność, rodzina, ojczyzna, zdrowie, czyste sumienie, pomoc, honor, mądrość
JAK ŻYĆ?
Nie przywiązywać wagi do rzeczy materialnych, żyć godnie, korzystać z życia(epikureizm), zachowywać wewnętrzny spokój(stoicyzm), być mądrym, rozsądnym, ufać Bogu, zbyt się nie radować, żyć w zgodzie z naturą, kochać Boga.
TREN I
Kochanowski, cierpiący ojciec, będzie pisał o żalu i rozpaczy po stracie córki.
TREN V
Porównanie Urszulki do Oliwki. Poeta poprzez porównanie podkreśla, że Urszulka była dla niego cenna, najważniejsza, krucha, delikatna, jedyna.
TREN VI
Porównanie Urszulki do Safony – greckiej poetki, oraz do lichego słowiczka. Poprzez porównanie do Safony poeta chciał podkreślić, że Urszulka była utalentowana, sama tworzyła piosenki, a talent poetycki odziedziczyła po ojcu.
TREN VIII
Apostrofa, zwrot do Urszulki, Ojciec rozpacza po śmierci córki Urszulki, mówi o tym, że bez niej jest tak pusto wszystko umilkło, że tak dużo ubyło po jej śmierci.
TREN IX
Podmiot liryczny jest rozczarowany, dlatego że wiele lat dążył do osiągnięcia mądrości i żałuje tego. W obliczu cierpienia wszyscy są równi.
TREN X
Apostrofy podkreślają ból ojca Kochanowskiego, po stracie ukochanej córki Urszulki. Autor zadaje pytania do nieżyjącej córki o jej dalsze losy.
TREN XI
W tym trenie podm. Liryczny zwątpił w Boga, zachwiała się jego wiara. Życie ludzkie wg niego jest ulotne, kruche, nie są ważne dla niego dobra materialne.
TREN XIX
Matka poety pociesza Kochanowskiego, przynosząc mu córkę na rękach. Ukazuje mu dobrą stronę jej śmierci, ponieważ nie boryka się z trudnościami losu.