Średniowiecze

Cywilizacje wczesnego średniowiecza:
1. Bizancjum – wschodnia część Cesarstwa Rzymskiego powstała po podziale w 395 r., ze stolicą w Konstantynopolu.
Kultura: ikona – obraz Chrystusa, Maryi lub świętych malowany na drewnie.
mozaika – technika graficzna polegająca na tworzeniu obrazów z kamyków, szkła, ceramiki i in.
Haga Sophia (Kościół Mądrości Bożej) – najwspanialszy kościół w Konstantynopolu.
1453 r. – zdobycie Konstantynopola przez Turków.
2. Arabowie – lud półkoczowniczy zamieszkujący w VII w. Półwysep Arabski.
Mahomet – prorok Allaha, zapoczątkował w VII w. religię muzułmańską (Islam).
Koran – św. księga Arabów. Sunna – dodatek do Koranu (życie Mahometa). Święta wojna – wojna za wiarę (walka z niewiernymi).
622 r. – wyjście Mahometa z Mekki do Medyny (początek kalendarza arabskiego).
732 r. – zatrzymanie podbojów arabskich przez Franków w bitwie pod Poitiers.
3. Państwo Franków – państwo powstałe w V w. w Europie zachodniej, po upadku Cesarstwa Rzymskiego. Za panowania Karola Wielkiego (VIII/IX w.) objęło teren dzisiejszej Francji, Niemiec i Włoch.
800 r. – koronacja króla Franków Karola Wielkiego na cesarza rzymskiego („odnowienie” cesarstwa zachodniorzymskiego).
843 r. – traktat w Verdun – podział państwa Karola Wielkiego w wyniku którego powstały Niemcy, Francja i Włochy.
renesans karoliński – odrodzenie nauki, kultury i sztuki (niszczonej po upadku Cesarstwa Rzym.), za rządów Karola Wielkiego.
chrystianizacja – rozpowszechnianie wiary chrześcijańskiej wśród pogan.
962 – powstanie I Rzeszy Niemieckiej – tworzą ja księstwa niemieckie pozostające pod zwierzchnictwem króla niem.-cesarza rzym.
4. Państwa skandynawskie (Dania, Norwegia, Szwecja) – zamieszkiwane przez Normanów (Wikingów). W swych wyprawach docierali oni w głąb lądów: do Europy Zachodniej, Bizancjum, Rusi, na wyspy Atlantyku, prawd. też do Ameryki Północnej.
5. Słowianie – lud, który w VI-VII w. osiedlił się na terenie Europy środkowo-wschodniej.
Cyryl i Metody – „apostołowie Słowian” – misjonarze greccy (Bizancjum) chrystianizujący Słowian w IX w. Patroni Europy.
III Ustroje:
monarchia patrymonialna – ustrój, w którym całe państwo jest własnością monarchy.
monarchia feudalna – system lenny – system zależności między panującym (seniorem) a jego poddanymi (wasale, lennicy)
monarchia stanowa – ustrój państwa, w którym władzę sprawuje monarcha, zaś przedstawiciele jednej, lub kilku grup społecznych (stanów), mają wpływ na jego rządy.
IV Państwo polskie: Dynastie: (pogrubionym drukiem zaznaczono królów, zwykłym książąt)
Piastowie (pierwsi)
966-1138 Piastowie (rozbicie)
1138-1300 Przemyślidzi
1300-1306 Piastowie (ostatni)
1306-1370 Andegawenowie 1370-1399 Jagiellonowie
(1385-1572)
Mieszko I
Bolesław Chrobry
Mieszko II
Kazimierz Odnowiciel
Bolesław Śmiały
Władysław Herman
Bolesław Krzywousty (ważniejsi)
Henryk Brodaty
Henryk Pobożny
Henryk Probus
Przemysł II (dynastia z Czech)
Wacław II
Wacław III Władysław Łokietek
Kazimierz Wielki (dynastia z Węgier)
Ludwik Węgierski
Jadwiga Władysław Jagiełło
Władysław Warneńczyk
Kazimierz Jagiellończyk
Jan Olbracht
Aleksander
Zygmunt Stary
Zygmunt August
Ważne daty: 966 – przyjęcie chrztu przez Mieszka I
1000 – zjazd gnieźnieński – przybycie cesarza Ottona III.
1025 – koronacja Bolesława Chrobrego
1138 – ”testament” Bolesława Krzywoustego – początki rozbicia dzielnicowego
1226 – sprowadzenie Krzyżaków do Polski
1309 – zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków
1320 – koronacja Władysława Łokietka.
1364 – założenie Akademii Krakowskiej przez Kazimierza Wielkiego.
1385 – unia Polski z Litwą w Krewie (małżeństwo Jadwigi i Jagiełły)
1410 – bitwa pod Grunwaldem (wielka wojna z zakonem krzyżackim)
1466 – drugi pokój toruński – zakończenie wojny trzynastoletniej z Krzyżakami (1454-66). Odzyskanie Pomorza Gdańsk.
V. Kościół w średniowieczu:
1. Spór papieża (Grzegorz VII) z cesarzem (Henryk IV) o inwestyturę (prawo mianowania biskupów).
2. Krucjaty (wyprawy krzyżowe) – wyprawy rycerzy z Europy w celu wyzwolenie „ziemi świętej” (Jerozolima) z rąk „niewiernych” (Turków.) 1099 – zdobycie Jerozolimy i utworzenie Królestwa Jerozolimskiego (przetrwało do 1187 r.)
3. Zakony: benedyktyni (najstarszy zakon – klasztor na Monte Cassino), cystersi (parafie), franciszkanie i dominikanie (żebracze).
Schizma – podział (rozłam) w Kościele w 1054 r. na kościół zachodni (rzymskokatolicki) i wschodni (prawosławny).
Herezja – odstępstwo od wiary. Pogląd sprzeczny z nauką Kościoła. Teologia – nauka o Bogu (nauka Kościoła).
VI. style architektoniczne:
element styl romański styl gotycki
konstrukcja „ciężka”, masywna (charakter obronny) „lekka”, strzelista
drzwi, okna małe (szczeliny) w grubych murach duże, z witrażami
łuki półpełne (łagodne) ostre
budulec kamień cegła
sklepienia kolebkowe i krzyżowe krzyżowo-żebrowe