Skały - charakterystyka

Skały magmowe głębinowe – krzepną bardzo powoli, wszystkie minerały, maja czas na swobodna krystalizacje. Każdy minerał tworzy odrębny kryształ – jest widoczny gołym okiem. Są to skały jawnokrystaliczne. Wszystkie skały głębinowe zawierają dużo kwarcu, maja wiec jaśniejsze barwy, niezbyt duży ciężar, są kwaśne, np. granit. Występuje w Polskich Tatrach, Karkonoszach, a wydobywa się w Strzelinie i Strzeganiu. Jest to materiał budowlany, ozdobny, wykorzystywany także do budowy dróg; Sienit – w Polsce występuje w górach Izerskich; Gebro – występuje w górach Bystrzyckich i Orlickich. Są to skały wykorzystywane w budownictwie.

Skały magmowe wylewne – krzepną bardzo szybko na powierzchni ziemi, minerały nie tworzą odrębnych kryształów, są to skały skrytokrystaliczne. Zawierają mało kwarcu, a dużo metali. Mają ciemne barwy, są ciężkie i zasadowe, np. Bazalt – licznie występuje w Sudetach oraz buduje górę św. Anny na górnym Śląsku, wzniesienie Polemica w Szczawnicy. Bazalty wykorzystuje się budowy dróg; Anderyt – występuje na górze Wzar w Pieninach. Jest skalą ozdobną.

Skały o budowie porfirowej – są trzecią grupą skal magmowych – częściowo krzepną w głębi, częściowo na powierzchni ziemi. Tylko część minerałów widoczna jest gołym okiem. Do skal tych zaliczamy profir, melafir – są wykorzystywane do budowy dróg.

Skały osadowe okruchowe – powstają w wyniku działania procesów wietrzeniowych oraz w wyniku osadzania, czyli tzw. sedymentacji. Dzielimy je na skały okruchowe luźne, np. druzgot skalny, żwir, piasek, ił – skały te najczęściej widoczne są w dolinach potoków górskich oraz rzek. Jeżeli rzeki odprowadzają te skały do zbiorników jezior bądź mórz, osadzają się one w ich dnach i tam ulegają zcementowaniu. Ze żwirów powstają zlepieńce, z piasków piaskowce, z iłów łupki. Skały te są miękkie, wykorzystane w budownictwie.

Skały osadowe organiczne - tworzyły się ze szczątków organizmów roślinnych i zwierzęcych. Są to: antracyt, węgiel kamienny i brunatny, torf, wapienie (kreda pisząca, wapień koralowy, muszkowy, litotamiowy, mumulitowy), ropa naftowa i gaz ziemny. Mają ogromne znaczenie w gospodarce człowieka.

Skały osadowe pochodzenia chemicznego – powstają jako osady dawnych mórz w klimatach gorących i suchych – morza parowały, stawały się roztworami nasyconymi, z roztworów tych wytrącała się sól kamienna, potasowa, siarka. Wszystkie one mają duże znaczenie w gospodarce, mają zastosowanie w przemyśle chemicznym, spożywczym, zbrojeniowym.

Skały przeobrażone - powstają przez działanie wysokiej temperatury i wysokiego ciśnienia na skały osadowe lub magmowe. Najpopularniejsze z nich to marmur oraz grejs.