Historia Polski XVII wiek - chronologia

WOJNY Z MOSKWĄ - PROBLEM KOZACKI W RZECZPOSPOLITEJ

1584 - śmierć Ivana IV Groźnego
1598 - śmierć Fiodora
1603 - 1619 - dymitriady
1603 - 1605 interwencja magnatów polskich w Moskwie i osadzenie Dymitra I na tronie
1609 - zawarcie układu szwedzko - rosyjskiego, interwencja królewska w Moskwie
1610 - b. pod Kłuszynem (wygrana przez Stanisława Żółkiewskiego)
1611 - zdobycie przez Polskę Smoleńska
1613 - FiodorFiodorowicz Romanow zostaje carem
1617 - nieudana wyprawa królewicza Władysława
1619 - rozejm w Dywilinie (P - R)
1632 - 1634 - wojna moskiewsko - polska
1634 - pokój w Polanowie
1582 - rejestr kozacnki

POWSTANIA KOZACKIE:

1591 - 1593 - Krzysztof Kosiński
1594 - 1596 - Semen Nalewajka
1630 - Taras Fedorowicz
1637 - Pawluk
1638 - Ostrzanin
1648 - 1654 - powstanie Bohdana Chmielnickiego

1596 - unia kościelna i powstanie kościoła Unickiego w Brześciu
1648 - wygrane bitwy Chmielnickiego (Żółte wody, Korsuń, Piławice)
1649 - oblężenia Zbaraża
1650 - ugoza z tatarami pod Zborowem
1650 - Chmielnicki składa hołd lenny sułtanowi tureckiemu
1651 - wygrana bitwa Polsko - kozacka pod beresteczkiem
1651 - ugoda z kozakami w Białej Cerkwi
1654 - Rada Kozacka uznała zwierzchnictwo cara rosyjskiego
1654 - wkorczenie na ziemie Korony i Litwy wojsk rosyjskich
1655 - zdobycie Smoleńska, Grodna, Wilna przez Rosję
1656 - rozejm polsko - moskiewski w Niemieży
1658 - ugoda polsko - kozacka w Hadziaczu (utworzenie Księstwa Ruskiego)
1660 - ponowne wkorzenie Rosji na ziemie polsko - litewskie
1660 - wygrana Czarneckiego pod Połonką przeciwko Rosji
1661 - odebranie Rosji Wilna przez Polaków
1663 - próba zdobycia Moskwy rpzezJana II Kazimierza (nieudana)
1667 - pokój polsko - moskiewski w Andruszowie
1686 - pokój Grzymłutowskiego (wieczysty pokój)polsko - moskiewski

WOJNY POLSKO SZWEDZKIE

1587 - Zygmunt III Waza królem Polski
1594 - Zygmunt III Waza Królem Szwcji
1598 - próba wzmocnienia swojej władzy
1599 - zdetronizowanie Zygmunta III Wazy na tronie Szwedzkim
1600 - inkroporacja Estonii do Polski
1602 - 1604 - przybycie wojsk polskich na inflanty
1604 - zwycięstwo Polski min pod Białym Kamieniem
1605 - zwycięstwo Polski pod Kircholmem
1620 - wybuch wojny Polsko - Tureckiej
1621 - oblężenie Rygi przez Gustawa II Adolfa (króla Szwecji)
1622 - rozejm w Mittawie
1625 - utrata przez Polskę zamku Kokenhauzen (przeprawy przez Dźwinę)
1626 - rozejm Polsko Szwedzki
1626 - 2629 - wojna o ujście Wisły:
- wkroczenie Szwedów na Pomorze Gdańskie
- zajęcie Piławy przez Szwedów
- prawie wszystkie miasta pruskie w rękach Szwedów
- blokada morska Gdańska
- porażka wojsk Polskich pod Gniewem
- rozbudowa floty polskiej (Stanisław Koniecpolski)
1627 - zwycięstwo Polski w bitwie po Oliwą
1629 - przybycie Albrechta von Wallensteina (austriacki książe)
1629 - Stanisław Koniecpolski pokonuje Szwedów w bitwie pod Trzciną
1629 - pokój w Altmarku (do 1635):
- większość portów w rękach Szwedów
- 3,5% cłanałożone przez Szwedów
- strata kilku miast na rzecz Prus (w rozliczeniu za stracone porty)
- flota Polska w rękach Szwedów
1635 - rozejm polsko - szwedzki w Sztumskiej Wsi:
- trwał 26 lat
- Szwedzi wycofali się z zajmowanych portów
- Szwedzi zaprzestali pobierania 3,5% cła
- większość inflant w rękach szwedzkich
- tzw. Inflanty Polskie w rękach Rzeczpospolitej

PRZYCZYNY POTOPU

- konieczność zaangażowania wojsk szwedzkich po zakończeniu wojny 30 - letniej
- trudności z wyżywieniem wojska w Szwecji
- Szwedzi dążyli do zajęcia Kurlandii i Prus
- walka o dominację nad morzem bałtyckim
- walka o prestiż państwa
- używanie przez Jana Kazimierza tytułu króla szwedziekgo
1655 - akt kapitulacji w Kiejdanach w imieniu Wielkiego Księstwa Litewskiego podpisany przez Radziwiłła
1655 - pojawienie się pierwszych wojsk partyzanckich przeciwko Szwedom
1655 - Jan Kazimierz wydaje "uniwersał z Opola" - wzywa do walki ze szwedami
1655 - obrona klasztoru na Jasnej Górze (paulini), Augustyn Kordecki
1655 - konfederacja w Tyszowicach (wojska kwarciane i hetmani), przeciwko szwedom, w obronie Jana Kazimierza
1656 - Śluby lwowskie, Jan Kazimierz w Katedrze lwowskiej
1655 - 1656 - obrona Gdańska
- padł Toruń
- w zamian za nabytki król pruski (Fryderyk I Wilhelm) złożył hołd lenny Karolowi X Gustawowi (królowi Szwecji)
- wojska Szwedzki zrezygnowały z oblężenia Zamościa
- Lwów obornił się i w tej sytuacji Karol X Gustaw zarządził odwrót
- wygrana Czarneckiego nad Pilicą z idącymi na odsiecz Szwedom wojskami magrabiego badeńskiego Fryderyka
1656 - utrata Warszawy
- Fryderyk Wilhelm I opuszcza szwedzkiego sojuszknika i wraca do Prus
- hetman Litewski wraz z Tatarami dokonuje dywersji - bitwa pod Porostkami i pokonanie wojsk brandenbursko - pruskich
1656 - większość ziem polskich wolna od Szwedów
1656 - traktat w Radnot - układ w którym przewidziano podział ziem polskich
1657 - wkorczenie wojsk Siedmiogrodu na teren Polski (doszły do Warszawy):
- układ polsko - habsburski
- sojusz polsko - duński
- wyprawa odwetowa do Siedmiogrodu (Jerzy Lubomirski)
- Jerzy Rakoczy skapitulował pod Czarnym Ostrowiem
1657 - traktaty welawsko - bydgoskie:
- książe pruski otrzymuje pełną suwerenność w Prusach Książęcych
- prawo swobodneho przejścia przez ziemie Prus Książęcych dla wojsk pruskich
- ziemia lęborsko - bytowska jako lenno dla Fryderyka I Wilhelma
- ziemię Prus Książęcych łączyło wieczyste przymierze z Polską
- w razie wymarcia dynastii Hohenzollernów ziemie Prus włączone do Polski
1658 - 1659 - wojska polsko - habsbursko - brandenburskie walczyły na terenie Danii:
- zdobycie wyspy Alsen (twierdzy Koldynga)
- zwycięstwa pod Nyborgiem
- kapitulacja Szwedów
1660 - traktat pokojowy w Oliwie:
- koniec wojen polsko - szwedzkich w XVII wieku
- południowo - wschodnie Inflanty z Kurlandią w rękach Polskich
reszta Inflant w rękach Szwedzkich
- swoboda żeglugi i handlu na Bałtyku
- zwrócenie Polsce zagrabionych dzieł sztuki, biblioteki i archiwa (Szwecja nie dotrzymała tego warunku)
- gwarancja swobód religijnych dla protestantów w Prusach Książęcych

STOSUNKI POLSKO - TURECKIE

Przyczyny:
- coroczne najazdy lenników tureckich Tatraów na kresy południowo - wschodniej Polski
- wyprawy łupieżcze Kozaków zaporoskich na ziemie tureckie
- wypraw magantów kresowych na ziemie lenne Turcji, Mołdawię i Wołoszczyznę
- osadzanie na tronie przychylnych sobie władców

1617 - polsko - turecki traktat pokojowy w Buszy:
- niemieszanie się Polski do sprawy księstw naddunajskich
1620 - interwencja oddziałów lisowczyków w Siedmiogrodzie i spalenie przez Kozaków Warny
1620 - bitwa pod Cecorą (Polskie wojska rozbite przez przeważające wojska turecki):
Polska - Stanisław Żółkiewski
Turcja - Iskander Basza
Stanisława Koniecpolski w niewoli, Żółkiewski zginął
- wobec zagrożenia sejm uchwalił duże podatki na wojsko
- zwiększono liczbę Kozaków rejestrowych
1621 - Polskie wojska pod przywódctwem Jana Karola Chodkiewicza, wspólnie z wojskami kozackim pod przywództwem Piotra Konaszewicza Sahajdnaczego zagrodziły drogę Turkom pod Chocimem
- śmierć Chodkiewicza
- po trzech tygodniach podpisano pokój
- granicą państwa zostaje Dniepr
- król Polski miał powstrzymywać najazdy kozackie na ziemie tureckie
- słutan miał powstrzymywać tataró
- władcami księstw naddunajskich zostali chrześcijanie życzliwi Polsce
1622 - potwierdzenie pokoju w Stambule
1632 - 1634 - wojska polskie oblegane przez rosyjskie w smoleńsku, Władysław IV waza spieszy z pomoca
1633 - Stanisław Koniecpolski pobil oddzialy tureckie pod Sasowym Rogiem
1634 - potwierdzenie ustalen pokoju
lata 40 - krol probowal zorganizowac Lige Swieta - przeciwko Turkom, w sklad mialyby wchodzic: polska, rosja, wenecja, ludy balkanskie, papiestwo
1667 - hetman kozacki (piotr doroszenko) zlozyl hold lenny sultanowi tureckiemu i zwrocil sie o pomoc do chana tatarskiego
- polske spotkal najazd tatarski
1671 - zwyciestwa Jana III Sobieskiego na Bracławszczyźnie
1762 - wkroczenie (pod przywództwem Mehmeda IV) wojsk tureckich na Podole i Bracławszczyznę
- kapitulacja kamienia podolskiego
- walka szarpana Sobieskiego
1672 - pokoj w buczaczu
- polska stracila podole, braclawszczyzne i wojewodztwo kijowskie
- roczny haracz w wysokoci 22 tysiecy kuatow
- polska krajem lennym turcji
wobec tych postanowiec szlachta ustalila wysokie sumy na wojne z turcja
1673wygrana pod chocimem (jIIIsobieski)
1674 - 1696 - Jan III Sobieski królem Polski
1676 - pokój w Żórawnie
- potwierdzono nabytki terytoorialne Turcji z buczacza
- nie wspomniano o haraczu
1683 - sojusz zaczepno - odporny miedzy polska a austria - wzajemna pomoc w przypadku ataku tureckiego na jedno z panstw
1683 - rozbicie wojsk tureckich pod wiedniem ) odsiecz wiedeńska)
1684 - JIIISobieski przystapil do swietej ligi
1691 - nieudane wyprawy do Mołdawi JIIIS
1699 - pokoj polsko - turecki w Karłowicach za panowania krola polskiego Augusta II Wettina
- przywrocenie polsce ziem utraconych w 1672
- Wenecja uzyskala wyspe Moreę
- Habsburgowie opanowali prawie całe Węgry z siedmiogrodem