Znaczenie grzybów w przyrodzie i gospodarce człowieka

Grzyby odgrywają istotną rolę w utrzywaniu równowagi ekologicznej na naszej planecie. Jako saprofity pobierają substancje odżywcze z martwych organizmów oraz z podłoży organicznych, uwalniając pierwiastki, które następnie mogą być ponownie włączane w cykle biochemiczne. Gdyby nie ciągły rozkład, podstawowe składniki odżywcze zostałyby uwięzione w ogromnych hałdach martwych zwierząt, odchodów, gałęzi i liści.

Niektóre grzyby tworzą związki symbiotyczne z innymi organizmami. Najbardziej znane jest zjawisko mikoryzy, czyli związek grzyba z korzeniami roślin. Grzyb rozkładający materię organiczną w glebie udostępnia roślinie niezbędne składniki mineralne, a korzenie roślin dostarczają grzybowi pierwotnych i wtórnych produktów fotosyntezy (cukrów, aminokwasów i innych związków organicznych). Innym przykładem związku symbiotycznego są porosty utworzone ze strzępek grzyba i komórek glonów. Znane są również symbiozy grzybów z niektórymi owadami – kornikami, mrówkami czy termitami.

Te same enzymy, które umożliwiają grzybom rozkład odpadków i obumarłych organizmów, pozwalają im bardzo skutecznie rozkładać drewno, tkaniny i produkty spożywcze. Niektóre grzyby powodują corocznie olbrzymie straty magazynowanych produktów i materiałów budowlanych. Ponadto grzyby są wykorzystywane do produkcji piwa oraz wina, a także w piekarnictwie (spulchnianie ciast) czy w przemyśle spożywczym (produkcja sera oraz kwasu cytrynowego, podnoszenie walorów smakowych produktów). Niektóre grzyby jadalne uprawiane są na skalę handlową, inne – zbierane przez grzybiarzy w lesie – są cennym składnikiem potraw. Wartość odżywcza grzybów jest niewielka, zawierają one jednak wiele różnych soli mineralnych i witamin, dorównując pod tym względem warzywom. Użytek kulinarny grzybów opiera się głównie na ich wartościach smakowych i zapachowych. Pewne gatunki drożdży stanowią paszę dla zwierząt domowych.

Grzyby wytwarzają użyteczne leki (penicylina, gryzeofulwina, cyklosporyna), ale i inne substancje chemiczne mogące powodować ataki nerwowe, konwulsje, zaburzenia psychiczne. Niektóre związki pochodzenia grzybowego w małych ilościach używane są w praktyce klinicznej jako leki przyspieszające porody, hamujące krwotoki, obniżające wysokie ciśnienie krwi czy uśmierzające migrenowe bóle głowy.

Pewne grzyby mogą być wykorzystywane w biologicznych metodach zwalczania szkodników owadzich bez używania chemicznych insektycydów. Niektóre grzyby hoduje się na skalę przemysłową w celu uzyskania substancji chemicznych, np. wspominanego powyżej kwasu cytrynowego. Grzyby są ponadto dobrym modelem badań genetycznych, wykorzystuje się je często do produkcji ważnych biologicznie związków, np. hormonów.

Grzyby są sprawcami wielu poważnych chorób roślin (zgorzel rakowata kasztana, choroba holenderska wiązów, parch jabłoni, brunatna zgnilizna atakująca wiśnie, śliwy i morele), zwierząt i człowieka (grzybice stóp, drożdżyce, histoplazmoza). Liczne pasożytnicze gatunki grzybów są dla gospodarki ludzkiej zjawiskiem niepożądanym, ale w przyrodzie odgrywają doniosłą rolę regulatora liczebności zwierząt i roślin, nie dopuszczając do ich nadmiernego rozwoju i przyczyniając się do