Streszczenie artykułu z czasopisma pedagogicznego

Ryszard Pachociński w swoim artykule pt. „Pozadydaktyczne obowiązki nauczycieli w Krajach Wspólnoty Europejskiej”, zamieszczonym w czasopiśmie „Dyrektor Szkoły” stwierdza, że dekoncentracja odpowiedzialności za oświatę na rzecz indywidualnych szkół i społeczności lokalnych, wiąże się z potrzebą przejęcia przez nauczycieli szerszej odpowiedzialności na rzecz środowiska lokalnego. Uważa także, że należy dopasować treści programów edukacyjnych do sytuacji gospodarczej kraju poprzez zapoznanie młodzieży z nowymi technologiami informacyjnymi, realizację kursów przed-zawodowych, programów korektywnych itp.
W dalszej części artykułu autor wymienia szereg przyczyn takich jak:”1)rodziny 1-2 pokoleniowe, 2)rozbite rodziny, w których dziecko wychowują matki lub ojcowie, 3)zmiany w strukturze gospodarki narodowej i związany z nimi ogólny wzrost kwalifikacji społeczeństwa, 4)przyspieszenie zmian w ekonomii, przemyśle społeczeństwie”, które spowodowały powielenie obowiązków oraz zmianę roli nauczyciela w szkole i środowisku. Funkcje wychowawcze rodziny przejęła szkoła i inne instytucje społeczno-wychowawcze (np. domy dziecka). Dlatego też w krajach Wspólnoty Europejskiej doszło do przekwalifikowania nauczycieli. Sprawami programów korektywnych oraz preorientacji zawodowej zajęli się specjaliści, często prowadzący zajęcia dodatkowe poza godzinami swojej pracy. Jednak te nowe obowiązki nauczycieli nie zastępują dawnych, ale są dodawane do innych. Domyślać się można, że obowiązkowe pensum nie oddaje całości obowiązków nauczyciela w zachodniej szkole, który musi zajmować się także sprawami nadzoru, administracji, ocenianiem prac uczniów oraz kontaktami z rodzicami. Robi on to, wszystko w ramach ogólnych obciążeń pracy w ciągu tygodnia. Nie ma także dokładnie ustalonych obowiązków poza pensum. Nauczyciel zmuszony jest ponad to do uczestnictwa w życiu szkoły przez organizację zajęć sportowych, branie udziału w stowarzyszeniach uczniowskich itp. W niektórych krajach wspólnoty aktywność taka należy do pozaszkolnych obowiązków. Inaczej jest z oceną prac uczniów, ponieważ jednych krajach stanowi obowiązek realizowany w szkole, a w innych poza nią.
W artykule została zamieszczona tabelka przedstawiająca obciążenia pozadydaktyczne jako odsetek obowiązującego pensum w godzinach w szkole podstawowej. Z jej analizy wynikają wnioski takie jak: różnice w liczbach godzin pracy nauczycieli w tygodniu w różnych krajach wspólnoty Europejskiej oraz w ilości godzin pozalekcyjnych.
Autor zauważa także, że kraje Wspólnoty dzielą się na dwie grupy: te, w których zajęcia pozadydaktyczne obciążają nauczycieli i są ustalone w umowie o pracę, i te, w których zajęcia te stanowią znikomą część czasu zajęć dydaktycznych. Obciążenie pozadydaktyczne jest jednak coraz bardziej ograniczone, z powodu obejmowania przez nauczycieli obowiązków służbowych (szczególnie widoczne jest to w Danii, Grecji i Niemczech).
Osobiście uważam, że nie ma niczego złego poszerzaniu obowiązków nauczycieli. Myślę, że nasz kraj powinien brać przykład z niektórych krajów Wspólnoty Europejskiej i starać się powoli przekwalifikowywać kadrę nauczycielską, tak, aby jak najlepiej mogła przygotować swoich wychowanków do życia we współczesnych realiach. Sądzę, że zajęć pozalekcyjnych jest stanowczo za mało. Rola nauczyciela nie powinna ograniczać się wyłącznie do pracy w szkole, ale także poza nią. Myślę, że nauczyciele chętniej podejmowaliby się prowadzenia zajęć dodatkowych, gdyby byli za nie odpowiednio wynagradzani. Wtedy, w sposób bardziej aktywny mogliby uczestniczyć w życiu społecznym szkoły i poznaliby lepiej problemy swoich uczniów.


Opracowano na podstawie: Ryszard Pachociński „Pozadydaktyczne obowiązki nauczyciela w Krajach Wspólnoty Europejskiej”; Dyrektor Szkoły 1994 nr 5