Powstanie Listopadowe

POWSTANIE LISTOPADOWE 1830–31, powstanie nar. przeciw Rosji, rozpoczęte 29 XI 1830, zakończone X 1831. objęło tereny zaboru rosyjskiego, uzyskało pomoc z pozostałych zaborów. Powstanie listopadowe wybuchło na fali europejskich ruchów rewolucyjnych (powstania i rewolucje – 1815 – 30 w państwie włoskim, Belgii, Francji, Grecji, groźba interwencji armii KRÓLESTWA POLSKIEGO we Francji i Belgii) , ale główną przyczyną była wewnętrzna sytuacja w Królestwie Polskim (łamanie konstytucji z 1815 przez cara, działalność opozycji nielegalnejklęska nieurodzaju, wykrycie spisku Piotra Wysockiego ).
Wybuch akcji zbrojnej został przyspieszony wskutek przygotowań cara do użycia armii Królestwa Pol. przeciw rewolucjom francuzkiej i belgijskiej.
1. Rozpoczęło się w Warszawie atakiem na Belweder w którym mieszkał książę Konstanty – powstańcy chcieli go pojmać ale księciu udało się zbiec. Następnie belwederczycy połączyli swe siły z grupą Wysockiego i skierowali się na Stare Miasto. Oczekiwali entuzjazmu mieszczan ale spotkali się z ich obojętnością. Potem jednak do powstania dołączył lud Warszawy: remieślnicy, robotnicy, urzędnicy, sprzedawcy i służba domowa. Zdobili arsenał, gdzie składowano broń i amunicje. Zaskoczone rosyjskie wojska wycofały się z Warszawy i stolica była wolna. Sukces był połowiczny. Generałowie napoleońscy, piastujący wysokie stanowiska w armii chcieli jak najszybszego zakończenia powstania. W tych warunkach władzę przejęła kompromisowo nastawiona wobec cara RADA ADMINISTRACYJNA, przekształcona wkrótce w RZĄD TYMCZASOWY.
2. 18 grudnia 1830r. na przywódce (miał całkowitą władzę nad wojskiem powstańczym) został wybrany generał Józe Chłopski. Liczył, że car zobowiąże się do przestrzegania konstytucji i nie wprowadzi wojsk rosyjskich do królestwa, ale car Mikołaj żądał, aby Polacy złożyli broń i zdali się na jego łaskę. Generał usiłował rozmawiać z Rosjanami i powstrzymać powstanie – po czym złożył władzę.
3. nowym wodzem był Michał Radziwiłł. W 1830r. sejm podjął uchwałę o detronizacji Mikołaja I. Oznaczało to wypowiedzenie Rosji wojny.
4. najważniejszą bitwą tej wojny była bitwa pod Grachowem (25 lutego 1831) o Warszawę. Po całodziennej walce Polacy wycofali się w kierunku Warszawy a duże straty Rosjan zmusiły ich rezygnacji ze szturmu na Warszawę. Bitwa pod Grachowem nie przyniosła rozstrzygnięcia.
5. pod nowym dowództwem Jana Skrzyneckiego Polska odniosła sukces pod Wawrem, Dębem Wielkim, Iganiami.
6. w maju 26, 1831r. polska odniosła porażkę w krwawej walce pod Ostrołęką.
7. nowy dowódca armii rosyjskiej Iwan Paskiewicz zaatakował nie za bardzo przygotowaną do walki Warszawę. Część polskiego wojska była na Polesiu a dowodzącemu Krukowieckiemu nie udało się zmobilizować do działań mieszkańców. Powstanie upadło.
8. w 1831 9 X poddał się Modlin a Zamość 21X.
9. Znaczenie powstania listopadowego. Powstanie listopadowe trwało dziesięć miesięcy. Przez osiem z nich, od końca stycznia do początku października 1831 r., Polacy czuli się wolnym narodem i byli nim, choć żaden kraj w Europie nie uznał niepodległości państwa polskiego. O szanse militarne powstania historycy do dziś toczą spory, nie podlega jednak kwestii, że znaczenie insurekcji było ogromne i dla Polaków, i dla Europy. Polacy walczyli o swoją sprawę, o wolność państwa. Jednocześnie walczyli o sprawę europejskich ludów — podważali porządek ustalony na kongresie wiedeńskim. „Wbrew własnym intencjom i poglądom, nawet konserwatyści kierujący insurekcyjnym państwem stali się rewolucjonistami” — pisał historyk Tadeusz Łepkowski.