Główne rośliny uprawne

Pszenica – ma dosyć duże wymagania glebowe, wymaga, żyznych gleb, bogate w próchnicę, zasadowe, gleby brunatne, mady rzeczne, starannej uprawy i obfitego nawożenia mineralnego. Jej wymagania termiczne zależne są od odmiany dlatego tez można uprawiać ją w strefie umiarkowanej, podzwrotnikowej i zwrotnikowej.
Dzięki wyhodowaniu różnych odmian jest uprawiana w klimacie umiarkowanym i ciepłym o różnych cechach wegetacyjnych, od południowej Skandynawii do RPA, z wyjątkiem strefy klimatu gorącego z deszczami zenitalnymi. W górach jej uprawy spotyka się do 4000 m n.p.m. (np. Andy w Peru). Największe obszary zajmuje w stepowej strefie czarnoziemów Ukrainy, Rosji i Kazachstanu, na preriach USA i Kanady, na Nizinie Chińskiej i północno-zachodnich Indiach, na pampie w Argentynie, południowo - wschodniej Australii oraz zachodniej i południowej Europie. Najwyższe plony są osiągane w Europie Zachodniej.
Należy do najważniejszych roślin zbożowych świata. Jako zboże chlebowe i surowiec paszowy ma znaczenie strategiczne. Długi okres wegetacji, robi się z niej piwo, chleb, mąkę, wódkę. Powierzchnia światowych zasiewów sięga ok. 230 milionów ha, z czego 2,5 miliona to pola uprawne w Polsce. Pszenica zajmuje wśród zbóż uprawianych w Polsce od lat pierwsze miejsce powierzchni zasiewów. Zajmuje ona 18,7% powierzchni gruntów. Najwyższe plony uzyskuje się w Holandii (8,5 t/ha), a także w Wielkiej Brytanii i Francji. W Polsce uzyskuje się plony ziarna średnio na poziomie 3,5 t/ha w okolicach tzw. „zagłębia pszenicznego” - region wałbrzyski i legnicki, gdzie osiąga 42%, następnie w rejonach Żuław, Zamościa, Chełmna, i Opola. Największe plony uzyskuje się na Pomorzu Żuławach i Warmii oraz na Opolszczyźnie.
Najważniejsze obecnie gatunki to: pszenica zwyczajna (Triticum vulgare), rozpowszechniona obecnie na całym świecie w ogromnej liczbie odmian uprawnych oraz pszenica twarda (Triticum durum), zwana też pszenicą makaronową (ponieważ jej mąka jest najlepsza do produkcji makaronów), również występująca w wielkiej liczbie odmian.
Głównym zastosowaniem ziarna pszenicy jest przerób na mąkę. W przemyśle spożywczym zastosowanie mąki jest wielorakie: w piekarnictwie, cukiernictwie, w produkcji makaronów oraz wyrobów kulinarnych. Ziarno jest tez wykorzystywane do produkcji kaszy mannej, płatków śniadaniowych, znajduje zastosowanie w produkcji skrobi, słodu browarniczego oraz suchego glutenu. W czasie przerobu ziarna na mąkę czy kasze otrzymuje się cenny produkt uboczny - otręby pszenne, źródło wielu wartościowych składników odżywczych oraz substancji balansowych, uważanych za czynnik zapobiegający i łagodzący skutki niektórych chorób cywilizacyjnych. Wykorzystuje się wiec je zarówno jako produkt spożywczy jak i surowiec paszowy.
Najważniejsze rejony upraw pszenicy:
- Europa – Nizina Francuska, Wyżyna starej Kastylii w Hiszpanii, Nizina Padańska, Nizina Węgierska, Nizina Rumuńska, Wyżyna Bawarska, Nizina Śląska, Ukraina, Południowo-zachodnia Rosja.
- Azja – Podgórze Kazachskie, Pendżab w Indiach, Nizina Mandżurska, Nizina Chińska,
- Ameryka Północna – obszar Wielkich Równin i Wielkich Jezior
- Ameryka Południowa – Pampa i Nizina La Platy, południowo-wschodnia Brazylia,
- Australia – południowo-wschodnia część kontynentu
- Afryka – Maroko, Algieria, Tunezja, delta Nilu, Kraj Przylądkowy
Najwięksi producenci – Chiny, Indie, USA, Rosja,, Francja

Ryż - siewny znany od ponad od ponad 5 tys. lat. Zajmuje drugie miejsce (po pszenicy) w światowej uprawie zbóż. Rozpowszechniony na obszarach tropikalnym i subtropikalnym Azji, Afryki, w płd.- zach. Europie, spotykany w górach, np. w Himalajach do wys. 2000 m n.p.m. Wytwarza kilka źdźbeł o wys. 60–150 cm; kwiatostan — rozgałęziona wiecha mająca na każdym odgałęzieniu kilka jednokwiatowych kłosków; ziarniaki zrośnięte z plewkami. Ziarno konsumpcyjne traci w procesie przemiału większość białka, tłuszczów, soli miner. i witamin, jest spożywane w postaci kaszy, ryżu preparowanego (dętego), płatków i mąki. Służy także do wyrobu napojów alkoholowych (arak, sake), ze skrobi ryżowej wyrabia się m.in. puder kosmetyczny, krochmal. Słoma służy jako pasza, do wyplatania mat, do wyrobu papieru (zwł. wysokogatunkowych bibułek papierosowych). Jego uprawa wymaga wysokiej temperatury i dużej wilgotności gleby, dlatego często uprawiany jest na terenach sztucznie nawadnianych. Główne obszary uprawy ryżu znajdują się w klimacie monsunowym. Z reguły roślina samopylna w uprawie jednoroczna, odznacza się krótkim okresem wegetacji, dzięki czemu może dawać nawet trzykrotne zbiory w ciągu roku.

Główne miejsca upraw:
- Azja – wschodnia, południowo-wschodnia, południowa
- Afryka – delta Nilu, delta Nigru, Madagaskar
- Ameryka Północna – Nizina Zatokowa
- Ameryka Południowa – południowy-wschód Brazylii
- Europa - Nizina Padańska, wschodnia Hiszpania
- Australia – południowo-wschodnia część kontynentu

Producentami ryżu są przede wszystkim kraje południowo-wschodniej Azji od Indii do Japonii, a także Brazylia i Stany Zjednoczone Ameryki Północnej.
Główni producenci ryżu – Chiny, Indie, Indonezja, Bangladesz

Ziemniak – kartofel (Solanum tuberosum), gatunek z rodziny psiankowatych, jedna z najważniejszych roślin jadalnych świata, powszechnie uprawiana w klimacie umiarkowanym, rzadziej w ciepłym, dostarcza bulw skrobiowych, spożywczych, pastewnych lub przemysłowych (produkcja alkoholu, krochmalu itd.). Krzaczasta bylina, kwiaty białe, różowe lub fioletowe, owoc - zielona jagoda .Roślina okopowa, korzeniowa. Pod względem powierzchni upraw ziemniaki stanowią trzecią (po pszenicy i życie) roślinę uprawną – 13% ogólnej powierzchni upraw przy niewielkiej tendencji spadkowej.
Ziemniaki uprawiane były od dawna przez Inków już ok. 3500 lat temu, do Polski przywiózł je prawdopodobnie z wiedeńskiej wyprawy (1683) Jan III Sobieski. Uprawiane jako roślina jadalna od 2. połowy XVIII w. (początkowo ziemniaki hodowano jako rośliny ozdobne lub ciekawostki botaniczne).
Ma on skromne wymagania glebowe i klimatyczne, a umiejętnie uprawiany daje wysokie plony. Ziemniaki można uprawiać na glebach słabych (gleby niższych klas bonitacyjnych). Najlepiej smakuje z gleb bielicowych (piaskowatych), im gleba bardziej wilgotna tym ziemniak mniej smaczny , nie tolerują natomiast nadmiaru wilgoci w glebie w okresie dojrzewania oraz niskich temperatur.


Ziemniak służy do celów spożywczych, jako pasza dla zwierząt hodowlanych oraz stanowi ważny surowiec dla przemysłu farmaceutycznego, kosmetycznego spożywczego (spirytus, mączka ziemniaczana) a także na eksport. Do produkcji chipsów stosuje się specjalne ziemniaki.

Ze względu na dużą pracochłonność uprawą ziemniaków zajmują się głównie rolnicy indywidualni (98% powierzchni zasiewów), na terenach silnie rozdrobnionego rolnictwa.

Największe obszary upraw ziemniaków występują w klimacie umiarkowanym chłodnym — północno-zachodnia część Rosji, Nizina Mandżurska w Chinach oraz Nizina środkowoeuropejska.
Pod względem powierzchni upraw ziemniaków Polska zajmuje czwarte miejsce na świecie po Chinach, Rosji i Ukrainie. Na Polskę przypada 8.4 produkcji światowej. Uzyskiwane plony należą jednak do najniższych w Europie.
Znaczną koncentrację upraw w Polsce centralnej powoduje zapotrzebowanie rynków dużych aglomeracji miejskich i hodowla trzody chlewnej.
Na Śląsku i Pomorzu odchodzi się od stosowania ziemniaków jako rośliny paszowej, dlatego tez uprawy tam maleją.
Tereny upraw:
- Mazowsze, Podlasie
- wsch. Wielkopolska
- Wysoczyzna Piotrkowska
- Karpaty i Podkarpacie

Ziemniaki są tradycyjną polską uprawą, zajmują 11,8% powierzchni zasiewów.

Batat (słodki ziemniak) – jest rośliną często zastępującą ziemniaki w krajach położonych w strefie międzyzwrotnikowej. Licznie wykształcone jego korzenie boczne tworzą jadalne bulwy, których miąższ jest bogaty w skrobię, cukry i białko. Uprawiany jest przede wszystkim w krajach wschodniej i południowej Azji, przy czym w samych Chinach skupia się 88% światowych zbiorów.