Obraz utraconej ojczyzny w "Panu Tadeuszu"

„Dziś dla nas, w świecie nieproszonych gości,
W całej przeszłości i w całej przyszłości
Jedna już tylko jest kraina taka,
W której jest trochę szczęścia dla Polaka:
Kraj lat dziecinnych! On zawsze zostanie
Święty i czysty jak pierwsze kochanie.”

Trudna sytuacja Polaków na emigracji oraz upadek powstania listopadowego były głównymi powodami do napisania Pana Tadeusza. Adam Mickiewicz poprzez idealizację świata lat dziecinnych, ukazuję swą tęsknotę za ojczyzną i odnajduje ukojenie we wspomnieniach sprzed dwudziestu lat. Ojczyzna kojarzy mu się z beztroską krainą, pozbawioną problemów i cierpień. Opisuje Litwę jako kraj niemalże baśniowy. Wszyscy są ze sobą związani jak rodzina, nikt i nic nie jest sobie obcy. Nadaje tym wspomnieniom cech akradii, by ukazać jak rajska była ojczyzna w której się wychowywał.

Nostalgię poety widać w niesamowicie szczegółowych opisach przyrody, zupełnie jakby był tuż obok niej, patrzył na nią i czuł wszystkimi zmysłami. Dzięki tym opisom bardzo łatwo można sobie wyobrazić te wszystkie lasy, łąki, pola itd. Jest niezwykle oczarowany tą naturą, nie potrafi wyobrazić sobie nic piękniejszego niż zachody i wschody słońca czy też różnorodne kształty chmur. Wszystko to pozostało w jego pamięci i znajduje ukojenie w tych wspomnieniach. Ta przyroda jest dla niego bardzo ważna i odegrała w jego życiu bardzo dużą rolę, chociażby w kształtowaniu jego wrażliwości.

Zarówno przyroda jak i społeczeństwo jest wyidealizowane. Litwini jak i Żydzi w Soplicowie żyją ze sobą w zgodzie. Mimo, że pochodzą z dwóch różnych kultur nie dzieli ich to. Wszyscy są równi mają wspólne poglądy, podejście do życia. Utrzymują się z gospodarstw, nie chcą żadnych nowinek. Są wierni tradycjom i obyczajom szlacheckim co jeszcze bardziej ich łączy. Wszyscy mimo sporadycznych drobnych nieporozumień, potrafią się zjednoczyć we wspólnym celu.

Życie w Soplicowie jest miejscem ciągłych zabaw i przyjemności, są jakby pozbawieni zewnętrznych problemów. Tam nie było miejsca na smutki. Mickiewicz przekazuje bardzo dużo optymizmu. Nie wspomina o klęsce Napoleona, cieszył się tylko tym, co dobrze kojarzyło mu się z ówczesnym życiem. Jednak jest jeden motyw przypominający o rzeczywistości – koncert Jankiela – jednak zakończony budującym akcentem Mazurka Dąbrowskiego.

Adam Miciekiewicz w Panu Tadeusz zataił trochę faktów historycznych. Chciał nawołać Polaków do patriotyzmu ukazując świat w kolorach szczęścia. Emigranci mogli chociaż przez chwilę poczuć się jakby wrócili do kraju. Nasza epopeja narodowa miała być lekarstwem dla stęsknionych dusz. Mickiewicz cały czas jednak wierzył, że Polska odzyska niepodległość i stanie się taką krainą, jaką wspominał.