Podział dzielinicowy, rozbicie dzielnicowe - testament Krzywoustego

PRZEBIEG WYDARZEŃ
Władca Polski, Władysław Herman podzielił Polskę na trzy dzielnice:
- Małopolska i Śląsk (dla syna - Bolesława Krzywoustnego)
- Wielkopolska i Kujawy (dla syna - Zbigniewa)
- Mazowsze (dla samego siebie)

Pomiędzy braćmi, Bolesławem i Zbigniewem doszło do walki o władzę całkowitą nad państwem, którą wygrał Krzywousnty. Zbigniew w tej sytuacji poprosił o pomoc cesarstwo, które szukając korzyści, postanowiło mu pomóc, jednak nieskutecznie. Jego atak został odparty, co umocniło sytuację polityczną Polski.

Bolesław Krzywoustny przed śmiercią chciał zapobiec walkom pomiędzy jego synami, takim jakie miały miejsce pomiędzy nim a Zbigniewem, oraz chciał zapewnić ojczyźnie sprawną władzę. Dlatego spisał testament. Zorganizował wiec, którego uczestnicy (głownie możnowładcy i biskupi) mieli dopilnować przestrzegania jego zasad.

Głównymi postanowieniami ów testamentu były:
1. Podzielenie dzielnic pomiędzy synów:
- Władysław (Śląsk)
- Bolesław (Mazowsze z Kujawami)
- Mieszko (Wielkopolska)
- Henryk (Ziemia Sandomierska)
- Kazimierz, najmłodszy syn Bolesława Krzywoustnego nie otrzymał dzielnicy, ponieważ przed spisaniem testamentu jeszcze nie było go na świecie

2. Dzielnice były dziedziczne przez synów ich władców. Właściciele dzielnicy nie mogli ze sobą walczyć.

3. Ziemia Krakowska i łężycko - sieradzka były nazywane dzielnicą senioralną. Władzę nad nią miał sprawować najstarszy książę (senior) z rodu Piastów (zasada pryncypatu). Senior poza dodatkową ziemią również stawał na czele Polski, sprawował rolę reprezentacyjną kraju, decydował o wojnie i pokoju, mianował biskupów, miał zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdańskim.

Pomimo zasady pokoju wewnątrz kraju (opisane w punkcie 2) synowie Krzywoustnego dążyli do wojen pomiędzy sobą. Rozpoczął się spór pomiędzy juniorami a seniorem.

Pierwszym seniorem Polski był Władysław. Jego bracia, Mieszko i Bolesław potrzebowali sprzymierzeńców, nadawali więc im przywileje, co prowadziło do złej organizacji państwa. Taka sytuacja na rękę była możnowładcom. Mieli oni również poparcie arcybiskupa gnieźnieńskiego, który wyklął Władysława za to, że toczył bitwy z braćmi. Władysław musiał opuścić granice Polski (czemu zawdzięcza przydomek "wygnaniec"). Miał on jednak sprzymierzeńców w cesarstwie (jego żona wywodziła się z rodziny cesarskiej), co postanowił wykorzystać. Cesarz Fryderyk Barbarossa dążył wtedy do tworzenia państwa uniwersalnego (coś na styl Imperium Rzymskiego), tak więc miał pretekst, by zaatakować Polskę. Dotarł aż pod Poznań, więc ówczesny senior Bolesław Kędzierzawy musiał ulec i przyjąć podane mu warunki. Złożył hołd cesarzowi, zapłacił okup, zobowiązał się oddać dzielnice Władysława (Śląsk) jego potomkom, którzy wkrótce powrócili do Polski by zająć Śląsk. Pokazało to słabość Polski dzielnicowej.

Następnym seniorem był Mieszko Stary, bardzo dobry władca silnej ręki, co z kolei nie na rękę było możnowładcom. Wyniesli oni wtedy na tron Kazimierza Sprawiedliwego, co było niezgodne z zasadą senioratu, ponieważ Mieszko wtedy jeszcze żył.

Kazimierz za swoich rządów nadał duchowieństwu przywileje i uznał zwierzchnictwo cesarza.

Nastepnie w Polsce panował Leszek Biały, zdobywając spore uznanie w społeczeństwie oraz papieża, co prawdopodobnie nie spodobało się jego przeciwnikom. Zmarł podczas wiecu, prawdopodobnie za sprawą wrogów. Jako, że Leszek miał dobra stosunki z papiestwem zobowiązał sie do organizacji krucjaty, czego nie uczynił ponieważ... jak sam twierdził na Ziemi Świętej nie ma piwa!

Po śmierci Leszka Białego zanikła zasada pryncypatu. Jego brat, Konrad mazowiecki toczył bój o władzę z Laskonogim, jednak wygrał go inny kandydat, mianowicie Henryk Brodaty.

Henryk dążył do ujednolicenia państwa (udało mu się zjednoczyć Małopolskę, Śląsk, Wielkopolskę), miał w planie koronacje jego syna, Pobożnego, lecz przeszkodził mu najazd Turków, którzy podczas bitewzabili syna Henryka.

Do walki o tron powrocil Konrad mazowiecki, prawdopodobnie porwal Henryka Brodatego. Dopełnił sie wielu innych zbrodni, za co został wyklęty. Zmusiło go to do "podlizywania sie" kościołowi. Na swoim koncie ma również taką "zasługę" jak sprowadzenie naszych przyszłych wrogów Krzyżaków na Ziemię Chełmicką. Jednak i Konrad mazowiecki został wypędzony z kraju przez syna Leszka Białego.

Bolesław V Wstydliwy swoją władzę skupiał głównie na Małopolsce. Jego panowanie na pewno nie było dobre, bo za jego czasów Polska utraciła Ziemie Lubuską na rzecz Branderburgów (państewko niemieckie).
Następny władca - Leszek Czarny. Prowadził on liczne kampanie wojenne przeciw sąsiadom (np. Tatarzy, Litwa). Jego rządy ogólnie były całkiem mocne, co jak zwykle nie podobało się możnowładcom. Wybuchł konflikt, który wygral Leszek. Szukając sojuszników zaczął popierać rozwój miast, co dało mu wsparcie mieszczaństwa. Umarł bez potomka.

Na następce wyznaczono Henryka Probusa, za którego rządów rozpoczął sie spór z Władysławem Łokietkiem. Kiedy zmarł na swego nastepcę wyznaczył Przemysła II.

Przemysłowi II udało się zjednoczyć Ziemię Krakowską, Pomorze Gdańskie i Wielkopolskę. Doszło nawet do jego koronacji. Zmarł z ręki Branderburgów.

Nastepnie w Polsce panował władca Czech (unia personalan Czech i Polski), czyli Wacław II. Był on koronowany. Zjednoczył większość kraju (jedynie bez Śląska i Mazowsza). Lecz przeciwko jego panowaniu, a konkretniej panowaniu Czech rozpoczęły się bunty. Ich przyczyną było również to, że wprowadzono urząd starosty (jeden z najważniejszych), który był głównie w rękach Niemców i Czech. Nie podobały się również plany oddania Pomorza Gdańskiego Branderburgii w zamian za inne ziemie.

Zbiegły wcześniej z kraju Władysław Łokietek powrócił ze wsparciem Węgier Zajął Sandomierz, a po śmierci przeciwników (m.in. Wacława II) przejął Kraków i Pomorze, czym zyskał sobie poparcie społeczeństwa.

TRZY NAJWAŻNIEJSZE PRÓBY ZJEDNOCZENIA PAŃSTWA

1. Henryk Brodaty i Pobożny (Monarchia Henryków Śląskich)
2. Przemysł II
3. Wacław II

ZAGROŻENIE ZEWNĘTRZNE POLSKI

1. Krzyżacy, uniezależnili sie od Polski i zaczęli z nią walki (Pomorze)
2. Branderburgia, przjęła np. Ziemie Lubuską.
3. Mongołowie, nie graniczyli bezpośrednio z Polską, nie chcieli zdobywać ziem, lecz napadali by łupić nasz kraj.

KILKA DAT

1138 r. - śmierć Bolesława Krzywoustnego
1146 r. - pierwsze naruszenie statutu Krzywoustnego, wygnanie Władysława
1226 r. - sprowadzenie Krzyżaków
1241 r. - najniebezpieczniejszy najazd Mongołów
1320 r. - koronacja Władysława Łokietka, koniec podziału dzielnicowego

PRZYCZYNY NIEPOWODZENIA PODZIAŁU

Mentalność, tradycje, język... Polska nadal była jednym narodem, którą panowała jedna dynastia (Piastów).

Podział administracyjny kościoła na biskupstwa nie synchronizował się z podziałem na dzielnice, co wprowadzało spory chaos.

Rycerstwu zależało na silniejszych władcach, bowiem panował feudalizm, a ich panami byli właśnie oni.

Mieszczaństwo potrzebowało ujednolicenia, aby lepiej handlować. Brak granic wewnątrz państwa to zniknięcie dodatkowych ceł i opłat. Dodatkowo podczas wypraw handlowych liczyło sie bezpieczeństwo podróży, a im lepsza organizacja w państwie, tym mniejsze zagrożenia napadów.