Nizina Mazowiecka

Informacje wstępne

Przeszłość geologiczna
Nizina Mazowiecka leżąca w dorzeczu Wisły jest największą pod względem powierzchni krainą geograficzną Polski. Jest to rozległa kotlina, a w jej centrum znajduje się Kotlina Warszawska. Obszar Niziny Mazowieckiej jest położony w obszarze niecki brzeżnej, zw. niecką mazowiecką. Niecka została utworzona w osadach mezozoicznych, a wypełniona jest osadami trzeciorzędowymi. Główne rysy Niziny Mazowieckiej powstały w wyniku działania lodowca skandynawskiego podczas zlodowacenia środkowopolskiego. Zmienność zasięgu lądolodu sprawiła, że północna i południowa część niziny różnią się istotnie pod względem krajobrazu. W okresie zlodowacenia bałtyckiego południowa i wschodnia część niziny zostały zdeformowane. Pod koniec zlodowacenia bałtyckiego na nizinie utworzyły się liczne wydmy. Najwięcej jest ich w Kotlinie Warszawskiej oraz dolinie Radomki i Pilicy. Wydmy te stanowią najbardziej charakterystyczny element krajobrazu Niziny Mazowieckiej. Na nizinie występują oprócz wydm liczne sandry, pradoliny, oraz moreny.

Gleby
Gleby na Nizinie Mazowieckiej nie należą do urodzajnych. Na obszarze niziny występują głównie bielice, gleby płowe oraz brunatne, rozwinięte na glinach, piaskach oraz osadach. W okolicach rzeki Wisły występują urodzajne mady, ale jest ich za mało, aby można było rozwinąć uprawy na wysokim poziomie.

Warunki atmosferyczne
Warunki atmosferyczne na Nizinie Mazowieckiej są dobre. Latem średnia temperatura wynosi ok. 18o C. Zimą średnie temperatury wynoszą ok. -3oC. Średnie sumy opadów w rejonie niziny wynoszą ok. 500 mm rocznie – są jednymi z najniższych w Polsce. Okres wegetacyjny wynosi od 210 do 220 dni.

Ludność
Gęstość zaludnienia Niziny Mazowieckiej nie przekracza 75 osób/km2. Większość terenów niziny jest słabo zaludniona i zurbanizowana. Tylko dwa obszary (okolice Warszawy i Łodzi) są silnie zurbanizowane i gęsto zaludnione.

Gospodarka

Przemysł
Na Nizinie Mazowieckiej położone są dwa największe miasta Polski – Warszawa i Łódź. Przemysł w rejonie niziny skupia się wokół tych dwóch aglomeracji. Aglomeracja Warszawska to, oprócz Warszawy(ok. 1,6 mln mieszk.), 20 innych miast i miasteczek(0,8 mln mieszk.). Największe z miast będących w aglomeracji Warszawskiej to (wyłączając Warszawę) Legionowo i Pruszków. Druga z aglomeracji to aglomeracja Łódzka. W całej aglomeracji Łódzkiej mieszka ok. 1 mln ludzi.

Warszawa i Łódź to ośrodki dwóch największych po Górnośląskim Okręgu Przemysłowym okręgów – Łódzkiego Okręgu Przemysłowego i Warszawskiego Okręgu Przemysłowego. W obszarze Niziny Mazowieckiej znajduje się także Płocki Okręg Przemysłowy. Łódzki Okręg Przemysłowy słynie z przemysłu lekkiego – włókienniczego i odzieżowego. W Warszawskim Okręgu Przemysłowym bardzo dobrze rozwija się przemysł elektromaszynowy. Główne gałęzie tego przemysłu rozwinięte w okolicach Warszawy to: przemysł elektroniczny, środków transportu, maszynowy. Dobrze funkcjonuje także przemysł chemiczny(farmaceutyczny i kosmetyczny), lekki(odzieżowy) oraz spożywczy i poligraficzny. W Warszawie znajduje się huta też metali szlachetnych – największe źródło zanieczyszczeń w regionie. W Płockim Okręgu Przemysłowym dominuje przemysł chemiczny. Swoją działalność prowadzi tam największy zakład przetwarzający ropę naftową w Polsce – PKN Orlen.

Rolnictwo
Dwie duże aglomeracje nie stanowią jednak głównego ośrodka gospodarczego w rejonie. Nizina Mazowiecka to kraina wybitnie rolnicza. Mała ilość zakładów przemysłowych przyczyniła się do szybkiego rozwoju rolnictwa. Chociaż warunki rozwoju na Nizinie Mazowieckiej są średnie – występuje duża ilość bielic i gleb brunatnych - to rejon ten jest potentatem jeżeli chodzi o uprawy ziemniaków i żyta. We wschodniej części regionu występują liczne łąki i pastwiska, a w okolicach Grójca sady, które są największe w Polsce. Dodatkowo w okolicach Łodzi i Warszawy uprawia się warzywa i kwiaty na potrzeby miast.

Miasta Niziny Mazowieckiej

Warszawa
Warszawa – stolica Polski – to duże miasto zamieszkałe przez ok. 1,6 mln ludzi. Stolicą Polski Warszawa stała się w 1596 r. kiedy Zygmunt III Waza przeniósł stolicę z Krakowa. Zamieszkaną wtedy przez ok. 20 tys. ludzi Warszawę spotkał wtedy wieli „zaszczyt” bycia stolicą naszego kraju. Co warto zobaczyć będąc w Warszawie ? W stolicy Polski jest wiele ciekawych miejsc do zwiedzenia, najważniejsze z nich to:
-Zamek królewski – obiekt kształtował się we wszystkich epokach historycznych. Co jakiś czas dobudowywano kolejne części zamku, będące w innym stylu architektury niż poprzednie. Budynek stanowi głównie pokaz sztuki wczesnobarokowej. Tylko Wieża Wielka i Dwór Wielki są budowlami gotyckimi. Ten obiekt warto zobaczyć ze względu na różnorodność stylu w jakim go budowano oraz z powodu licznych wystaw odbywających się w nim. Obok zamku znajduje się słynna kolumna Zygmunta postawiona przez Władysława IV na cześć ojca.
-Łazienki Królewskie – to kompleks mieszkalno - ogrodowy wybudowany w oświeceniu. „Łazienki” są otoczone parkiem, a cała powierzchnia kompleksu wynosi 80 ha. Łazienki warto zobaczyć ze względu na architekturę oraz na pomnik Fryderyka Chopina Wacława Szymanowskiego.
-Stare Miasto – to obszar miasta, którego historia sięga XIII i legendarnego grodu, który został zbudowany na wiosce, w której mieszkali Wars i Sawa – to od ich imion powstała nazwa miasta – Warszawa. Miejsce godne poświęcenia uwagi ze względu na architekturę budowli i historię grodu.
-Sejm – najważniejszy budynek (po Pałacu Prezydenckim) w warszawie. Mieści się w nim parlament – organ władzy ustawodawczej w Polsce. Zwiedzając budynek można poznać zasady głosowań, obejrzeć sale i spotkać polityków.

Łódź
Łódź jest miastem dużo mniejszym od Warszawy. Zamieszkałe przez ok. 0,8 mln ludzi miasto leży na Garbie (Wzniesieniu) Łódzkim. Łódź była z początku niewielka osadą. W wielkie miasto przeobraził ją przemysł włókienniczy. Stało się to w XVII w, gdy zakłady wytwarzające sukno zaczęto przenosić do niewielkiej Łodzi, w której były dobre warunki rozwoju tego przemysłu. Po szybkim rozwoju przemysłu włókienniczego w wieku XVIII w wieku XIX Łódź stała się jednym z największych na świecie ośrodkiem produkcji tkanin. Co warto zwiedzić w Łodzi ?
-„Biała Fabryka” – pierwszy fabryczny budynek w Łodzi, w którym po raz pierwszy w królestwie zainstalowano maszynę parową – 1839 r. Dziś budynek jest wykorzystywany przez Centralne Muzeum Włókiennictwa, a w jego mrocznych korytarzach i halach można zobaczyć wystawy dotyczące starych maszyn, zabytkowych tkanin, dawnej odzieży oraz współczesnych i historycznych wytworów artystów-tkaczy.
-Miasto – choć Łódź to wielkie miasto warto wybrać się na wycieczkę po jego całym terenie. Budowane licznie w czasach historycznych fabryki oraz kamienice i magazyny są godne obejrzenia. Idąc po mieście można zauważyć ogromne ilości budynków fabrycznych i kominów – widok jest naprawdę imponujący.
-Jednym z bardziej interesujących elementów miasta jest wybudowany w 1823 r. Plac Wolności. Na placu znajduje się pomnik Tadeusza Kościuszki autorstwa M. Lubelskiego. Najcenniejszą budowlą placu jest klasycystyczny ratusz wybudowany w 1827 r. Ratusz i cały łódzki Plac Wolności pełni teraz rolę reprezentacyjną.

Przyroda

Na terenie Niziny Mazowieckiej znajduje się Kampinoski Park Narodowy oraz dwa parki krajobrazowe – Chojnowski i Mazowiecki.

Kampinoski Park Narodowy
Idea utworzenia Parku powstała w latach dwudziestych XX w. W latach trzydziestych powstają w Puszczy Kampinoskiej pierwsze rezerwaty (Granica, Sieraków, Zamczysko), które obecnie są obszarami ochrony ścisłej w Kampinoskim Parku Narodowym i mają znacznie większą powierzchnię. W krajobrazie puszczy Kampinoskiej dominują wydmy i bagna.
Wydmy występują w puszczy w dwóch formach - łukowej i wałów wydmowych. Wydmy łukowe mają „czoła” zwrócone w kierunku wschodnim, a ramiona w północno zachodnim i zachodnim.
Bagna powstały w wyniku odcięcia części koryta od Prawisły przez osady. Z czasem rośliny rozwijając się tworzyły bagienne lasy olchowe i brzozowe. Dziś bagna zamieniane są na łąki i pastwiska, a pozostałości po nich można oglądać właśnie w Kampinoskim Parku Narodowym.
Według statystyk w Kampinoskim parku Narodowym rośnie 1370 gatunków roślin naczyniowych, w tym 35 gatunków paprotników. Liczba gatunków chronionych całkowicie to 74, a chronionych częściowo – 20.
W Kampinoskim Parku Narodowym żyją głównie ptaki – park stanowi dobre środowisko do wylęgania i postoju w czasie drogi. Dotychczas udokumentowano 3000 gatunków ptaków, które przebywają na terenie parku. Wśród nich występuje 220 gatunków chronionych.

Mazowiecki Park Krajobrazowy
Mazowiecki Park Krajobrazowy został utworzony w celu ochrony lasów i cennych przyrodniczo obszarów po prawej stronie Wisły. Zasięg parku to ok. 16 000 ha lasów i łąk. Park zamieszkują liczne ptaki i zwierzęta, rośnie dużo paproci, a w lasach występują liczne torfowiska.

Chojnowski Park Krajobrazowy
Park bazuje na lasach Chojnowskich. Jego celem jest ochrona, popularyzacja i upowszechnianie bogactw krajobrazu regionu oraz wartości kulturalnych i historycznych. W parku występują drzewostany liściaste i mieszane(dość dobre gleby). W parku występują także zbiorowiska leśne o charakterze grądowym i lęgowym. Wśród drzew liściastych dominują: dąb szypułkowy, grab pospolity, brzoza brodawkowata, topola, osika, olsza czarna, rzadziej lipa drobnolistna, jesion wyniosły, wiąz szypułkowy i buk zwyczajny, a wśród drzew iglastych sosna zwyczajna.