Faszyzm włoski

Mimo, że Włochy znalazły się wśród zwycięzców I wojny światowej, okazało się, że była ona dla tego państwa zbyt trudnym zadaniem. Wysiłek wojenny obnażył słabość gospodarki włoskiej, nastąpił ostry kryzys gospodarczo-ekonomiczny. Armia włoska była osłabiona, zyski terytorialne odniesione na wojnie nie dorównywały potrzebom, powstało więc przekonanie o tzw. okaleczonym zwycięstwie. Powracający z wojny żołnierze nie mieli żadnych perspektyw, zaczęli tworzyć związki kombatantów, tzw. fascio (czyt. faszio), skąd właśnie wywodzi się nazwa faszyzm.

Faszyzm to cały zespół doktryn i poglądów z dziedziny rasizmu i elitaryzmu. Sam nurt jest nacjonalistyczny, czyli głosi przede wszystkim dobro swego narodu a wszelkie jego klęski lub niepowodzenia widzi w czynnikach zewnętrznych, bądź też w zdrajcach i niszczycielach państwa.

Powstanie faszyzmu włoskiego wiąże się nierozerwalnie z osobą Benito Mussoliniego. 23 marca 1919 roku powołał on w Mediolanie organizację, której trzon stanowić mieli zdemobilizowani żołnierze. Nowo utworzona grupa nie uzyskała początkowo żadnego społecznego poparcia i choć stanęła w listopadzie 1919 roku do wyborów, nie zdołała zdobyć nawet jednego mandatu. Rozwój wypadków działał jednak na korzyść Mussoliniego. Rządy premiera Francesco Nittiego pogrążyły kraj w anarchii, strajki ogarnęły wszystkie dziedziny gospodarki. Wówczas to Mussolini pod hasłami ratowania kraju, wezwał do wojny domowej. Jego zorganizowane na wzór wojskowy zastępy faszystów podejmować zaczęły różne ”karne” akcje, najczęściej wymierzone w komunizujące związki zawodowe, tzw. Syndykalistów, czym pozyskiwali sobie sterroryzowanych właścicieli zakładów. W kolejnych wyborach w roku 1921 faszyści zdobyli już 35 mandatów. Na kongresie w Rzymie, w listopadzie 1921 roku, faszystowskie grupy ogłosiły się stronnictwem: Narodową Partią Faszystowską. Mussolini nie taił już, że postanowił ująć w swe ręce ster władzy państwowej i że dokona tego wbrew parlamentowi – przemocą. Na zwołanym w Neapolu 24 października 1922 roku kongresie wydał rozkazy mobilizacyjne „marszu na Rzym”.

O świcie 28 października w kierunku stolicy Włoch wyruszyły uzbrojone oddziały faszystów przybranych w czarne koszule. Mimo, iż aktualny premier Facta, doradził królowi ogłoszenie stanu oblężenia i użycie wojska dla likwidacji faszyzmu, ten postanowił podjąć narzucone sytuacją ryzyko i ofiarował Mussoliniemu misję utworzenia rządu. Pierwszy gabinet Mussoliniego nie miał jeszcze wyłącznie faszystowskiego oblicza. Jego rządy przybierały jednak coraz bardziej charaktery dyktatorskie. 25 stycznia 1924 roku ukazał się dekret rozwiązujących izbę deputowanych, zaś nowe wybory, przeprowadzone na podstawie zmienionej ordynacji, przyniosły zdecydowane zwycięstwo faszystom. Dopiero wówczas opozycja antyfaszystowska przybrała na sile. Ich prasa była pełna opisów różnych aktów bezprawia i gwałtów dokonanych przez „czarne koszule”. Szczególne oburzenie wywołał skrytobójczy mord na osobie socjalistycznego posła Giacomo Matteotiego. Nie powstrzymało to jednak Mussoliniego przed doprowadzeniem do końca wytyczonych przez siebie celów. Już w końcu lat dwudziestych został urzeczywistniony nowy model ustroju państwowego. Główną rolę odgrywała w nim scentralizowana, oparta o system wodzowski Narodowa Partia Faszystowska. Jej organ kolegialny – Wielka Rada Faszystowska – spełniała równocześnie funkcję jedynej kolegialnej instytucji państwowej.

Na zakończenie warto dodać, że w latach międzywojennych w całej prawie Europie na popularności zyskiwały tzw. rządy silnej ręki, tzn. : w momencie kryzysu cała lub większość władzy skupiała się w ręku jednej osoby. Nie zawsze był to system totalitarny czy faszyzm. Istnieje pojęcie: autokratyzm oznaczające rządy właśnie "silnej ręki" taka sytuacja zaistniała w latach 20-tych w Polsce kiedy władzę przejął marszałek Józef Piłsudski, jednak musimy zapamiętać, że nigdy nie wolno jego rządów utożsamiać z totalitaryzmem bądź faszyzmem. autorytaryzm i totalitaryzm to dwa odrębne pojęcia.