Tkanki - charakterystyka

Tkanka łączna
charakteryzuje się obfitą substancją międzykomórkową. Zależnie od stopnia jej uwodnienia i liczby występujących w niej komórek, tkanka łączna może być płynna lub stała. Tkanką łączną płynną jest krew, a stałą - tkanka chrzęstna, kostna i tłuszczowa.
Krew tworzy wewnętrzne środowisko organizmu. U zwierząt kręgowych, krąży w tętnicach, żyłach i naczyniach włosowatych. Składa się z płynnego osocza i elementów morfotycznych - krwinek. Dociera do wszystkich komórek ciała. Osocze zawiera około 90% wody i około 10% substancji takich jak: białka, enzymy, hormony, witaminy i sole mineralne. Komórki krwi to: krwinki czerwone, krwinki białe i płytki krwi.
- Krwinki czerwone zawierają czerwony barwnik - hemoglobinę, dzięki której transportują tlen i dwutlenek węgla. U ssaków są pozbawione jądra komórkowego.
- Krwinki białe są zróżnicowane. Wpływają na odporność organizmu oraz pełnią ważną rolę w jego obronie przed mikroorganizmami.
- Płytki krwi - najmniejsze elementy komórkowe - biorące udział w procesie krzepnięcia krwi.
Funkcje krwi:
- Rozprowadza po organizmie tlen i substancje odżywcze;
- Zbiera szkodliwe produkty przemiany materii i odprowadza je do nerek;
- Przenosi dwutlenek węgla z tkanek do płuc;
- Reguluje ciepłotę ciała;
- Dostarcza ciał odpornościowych, broniących organizm np. przed bakteriami.
Charakterystyczna dla kręgowców jest tkanka łączna stała - chrzęstna i kostna.
Tkanka chrzęstna buduje szkielet ryb chrzęstnoszkieletowych, elementy chrzęstne nosa, tchawicy, małżowiny usznej itp. Pełni funkcję ochronną i zabezpieczającą. Zbudowana jest z komórek chrzęstnych ułożonych po jednej, dwóch lub trzech w owalnych jamkach chrzęstnych zanurzonych w substancji międzykomórkowej, która może zawierać również włókna.
Tkanka kostna buduje szkielet wewnętrzny kręgowców. Ponieważ zawiera dużo soli mineralnych w substancji międzykomórkowej, jest najtwardsza ze wszystkich tkanek. Tworzą ją mające liczne wypustki komórki kostne. Znajdują się one w jamkach kostnych. Komórki kostne tworzą blaszki i beleczki, których układ przestrzenny zapewnia kościom odporność i sztywność. tkanka kostna jest dobrze ukrwiona, gdyż przechodzą przez nią liczne naczynia krwionośne roznoszące substancje odżywcze.
Pełni funkcję:
- Zabezpieczającą;
- Podporową;
- Ochronną.
Kości są również miejscem przyczepiania się mięśni szkieletowych i razem z nimi tworzą układ ruchowy kręgowców.
Tkanka mięśniowa
zbudowana jest z komórek wydłużonych, które mają zdolność kurczenia się i rozkurczania. Dzięki zdolności kurczenia się mięśni, zwierzęta mogą wykonywać wszelkie ruchy. Ze względu na funkcję i miejsce występowania mięśnie dzieli się na szkieletowe i trzewiowe. Natomiast ze względu na budowę wyróżnia się tkankę mięśniową gładką i poprzecznie prążkowaną.
Mięśnie gładkie są zbudowane z komórek o wrzecionowatym kształcie, które kurczą się powoli, niezależnie od naszej woli i nie męczą się. W cytoplazmie tych komórek występuje jedno jądro. Mięśnie te budują narządy wewnętrzne np. układu pokarmowego, krwionośnego i wydalniczego itp.
Mięśnie poprzecznie prążkowane zbudowane są z włókien, które obserwowane pod mikroskopem mają jasne prążki. Komórki włókien mięśniowych są wydłużone i wielojądrowe. Z tej tkanki zbudowane są mięśnie szkieletowe, które się szybko kurczą i rozkurczają zależnie od naszej woli, ale też szybko się męczą.
Mięsień sercowy zbudowany jest z rozgałęzionych włókien poprzecznie prążkowanych.
Tkanka nabłonkowa
jest najbardziej pierwotną tkanką organizmu, gdyż pierwsza pojawia się w rozwoju zarodkowym. Komórki nabłonka ściśle do siebie przylegają. Ze względu na ich kształt wyróżnia się nabłonek płaski, sześcienny (kostkowy) i cylindryczny (walcowaty). Może składać się z jednej warstwy komórek jak np. u bezkręgowców lub wielowarstwowy - u kręgowców. Okrywająca powierzchnię ciała część nabłonka wielowarstwowego rogowacieje i złuszcza się.
Nabłonek pełni różne funkcje:
- nabłonek powierzchniowy, czyli naskórek - chroni organizm przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi;
- tzw. śródbłonek - wyściela narządy wewnętrzne np. jelita oraz naczynie krwionośne;
- nabłonek gruczołowy - zawiera komórki gruczołowe wydzielające np. łój, pot, mleko, śluz;
- nabłonek zmysłowy - wchodzi w skład narządów zmysłów i pomaga odbierać wrażenia zmysłowe;
- nabłonek rozrodczy wchodzi w skład układu rozrodczego, wyściela gonady i przewody rozrodcze.
Tkanka nerwowa
buduje układ nerwowy. Złożona jest z licznych komórek nerwowych - neuronów. Składają się one z ciała komórki zawierającego jądro. Od tego ciała odchodzą krótkie wypustki zwane dendrytami oraz najczęściej jedna, długa i rozgałęziona na końcu wypustka - neuryt. Mogą go otaczać osłonki.
Dendryty odbierają bodźce i przekazują je do ciała komórki nerwowej, a stąd przez neuryt informacja trafia do następnej komórki nerwowej. Dzięki dendrytom i neurytom komórki nerwowe mogą spełniać swoje funkcje, czyli odbierać i przekazywać bodźce ze środowiska zewnętrznego i wewnętrznego do centralnego układu nerwowego - mózgu i rdzenia kręgowego. Centralny układ nerwowy, od którego odchodzą liczne włókna nerwowe pełni nadrzędną funkcję w stosunku do innych układów i całego organizmu.
Układ nerwowy scala, kontroluje wszystkie czynności życiowe i funkcjonowanie żywego organizmu.