Genetyka - pojęcia.

Założenia teorii komórkowej:
• komórka jest podstawową jednostką strukturalną każdego żywego organizmu.
• komórka jest podstawową jednostką funkcjonalną każdego żywego organizmu.
• komórki powstają z już istniejących komórek.
• w jądrze komórkowym zawarty jest nośniki informacji genetycznej – DNA.

Rozmnażanie to zdolność do wydawania na świat potomstwa. Rozmnażanie  płciowe i bezpłciowe.

Dziedziczność to zdolność do przekazywania zespołu podobnych cech potomstwu.

Zmienność genetyczna. Jedna para rodzicielska może mieć potomstwo różniące się od siebie i od swoich rodziców.

DNA – odpowiedzialny za przekazywanie określonych cech potomstwu; nośniki informacji genetycznej.

Gen dominujący – w heterozygocie maskuje obecność drugiego genu, recesywnego; objawia się fenotypowo.

Fenotyp – zespół cech organizmu stanowiący wyniki współdziałania genów i warunków środowiska, przejawia się w wyglądzie.

Gamety – komórki rozrodcze, czyli komórki jajowe i plemniki; maja po jednym zestawie chromosomów.

Gen – fragment DNA, który zawiera informację dotyczącą budowy określonego białka, ma ściśle określone miejsce w chromosomie.

Genotyp – zespół wszystkich genów w komórce danego osobnika.

Heterozygota – zygota mająca w chromosomach homologicznych dwa różne geny danej cechy.

Chromosomy homologiczne – identyczne chromosomy w komórce, mające w tym samym miejscu identyczne geny (warunkujące tą samą cechę).

Homozygota – zygota mająca w chromosomach homologicznych dwa identyczne geny tej samej cechy.

Kod genetyczny – szyfr określający strukturę budowanego przez komórkę białka, jest powszechny – taki sam dla wszystkich organizmów.

Kodon – jest to aminokwas kodowany przez trzy nukleotydy w odpowiedniej kolejności.

Kwasy nukleinowe – złożone związki organiczne, składniki wszystkich komórek, odpowiadają za syntezę białek i przenoszenie cech dziedzicznych.

Mutacje – nagłe, samorzutnie powstające zmiany dotyczące genów (ich strukturę oraz ilość DNA) lub chromosomów (ich struktury i liczby).

Mutacje letalne – mutacje powodujące śmierć zarodków we wczesnym stadium rozwoju.

Gen recesywny – gen ustępujący, jego obecność nie ujawnia się w heterozygocie fenotyowo.

RNA – bierze udział w syntezie białka.

Budowa DNA. DNA składa się z dwóch nici połączonych ze sobą za pomocą takich samych par zasad azotowych – zasada A łączy się z zasadą T, a zasada C z zasadą G. Nici te są skręcone wokół siebie. Pojedynczą nić tworzą liczne nukleotydy ułożone w sposób liniowy

I prawo Mendla: w gametach (czyli komórce jajowej i plemniku) znajduje się zawsze jeden gen danej pary.

Choroby: hemofilia, daltonizm, zespół Downa, anemia sierpowa.

Mutageny – są to czynniki, które uszkadzają nici DNA. Do tych czynników należą: promieniowanie i różne związki chemiczne. Działanie mutagenów zwiększa częstość zachodzenia mutacji.

Selekcja – dobór roślin i zwierząt o cechach dla siebie korzystnych.

Udomowienie – oswajanie zwierząt w celu hodowli.